TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Operatie Jedburgh

Titel: Operatie Jedburgh
Ondertitel: Geheime geallieerde missies in Nederland 1944-1945
Schrijver: J. Hooiveld
Uitgever: Boom
Uitgebracht: 2014
Pagina's: 288
ISBN: 9789089532565
Omschrijving:

"Operatie Jedburgh" handelt over de zogenaamde Jedburgh Special Forces die in de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog in bezet Nederland actief waren om het gewapende verzet te ondersteunen. De agenten van Operation Jedburgh, ook wel Jedburghs genoemd, waren afkomstig uit Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Frankrijk, België en Nederland. In kleine groepjes, die bestonden uit twee of drie officieren en een telegrafist van verschillende nationaliteiten, werden de Jedburghs achter de Duitse linies in Frankrijk, België en Nederland gedropt. Daar opereerden zij als verbindingsofficieren en adviseurs van het gewapende verzet. Zij dienden het verzet te mobiliseren tot paramilitaire strijdkrachten en deze op teken van het geallieerde hoofdkwartier in actie te laten komen. Er waren ongeveer 100 Jedburgh-teams actief vanaf grofweg half 1944. De meesten van hen deden dienst in Frankrijk waar talrijke verzetsgroeperingen opgericht waren, die opereerden vanuit de onherbergzame streken in het relatief uitgestrekte land. Enkele teams werkten in Nederland waar, door de geografie en de grote bevolkingsdichtheid, het verzet tegen de Duitse bezetter veel moeilijker te realiseren was.

Operation Jedburgh was een initiatief van het Britse Special Operations Executive (SOE) en het Amerikaanse Office of Strategic Services (OSS). Deze geallieerde militaire instanties beschikten over een gezamenlijk hoofdkwartier in Londen, het Special Forces Headquarters (SFHQ). Buiten de SOE en OSS leverden het Franse Bureau Central de Renseignements et d`Action en de Nederlandse en Belgische strijdkrachten de Jedburgh-agenten. De Jedburgs onderscheidden zich van andere Special Forces, zoals commando`s en de Britse Special Air Service (SAS), door het gewapende verzet aan te sturen in plaats van eigenhandig gevechtshandelingen te verrichten. De Jedburghs waren vrijwilligers die reeds een volledige militaire opleiding hadden doorlopen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld geheime agenten die ook als burger gerekruteerd konden worden. Na een maand paramilitaire training te hebben ondergaan bij de opleidingsfaciliteiten van de SOE, werden de Jedburghs gestationeerd op het landgoed Milton Hall in het Engelse Cambridgeshire. Hier genoten zij de speciale opleiding tot geüniformeerde militaire agenten.

Over Operation Jedburgh in het algemeen is reeds het een en ander gepubliceerd, maar niet over de inzet van de Jedburghs in Nederland. Eigenlijk was het amper bekend dat er Nederlandse Jedburghs waren. Auteur Jelle Hooiveld, freelance wetenschappelijk onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) in Den Haag en tevens docent in het hoger onderwijs, heeft hier verandering in gebracht. In "Operatie Jedburgh" beschrijft hij de inbreng van de Nederlandse Jedburgh-teams. De eerste vijf Jedburgh-teams in Nederland werden ingezet tijdens Operatie Market Garden. Dit waren de teams met de codenamen Dudley, Edward, Claude, Clarence en Daniel II. Team Dudley, onder leiding van de Nederlandse majoor Henk Brinkgreve, werd echter al een week voor deze geallieerde operatie boven Overijssel geparachuteerd. Nadat de Rijnbrug bij Arnhem een brug te ver gebleken was, verbleef team Dudley maandenlang in het Overijsselse om het verzet te organiseren. De overige vier teams arrangeerden tijdens Operatie Market Garden het contact tussen het verzet en de geallieerde troepen en vochten daadwerkelijk mee tegen de massaal toegestroomde Duitse verdedigers. Na Operatie Market Garden hielden zij zich echter meer bezig met het opleiden van voormalige verzetsgroepen tot Stoot- en Bewakingstroepen in de bevrijde delen van Zuid-Nederland.

In april 1945 werden de laatste twee Jedburgh-teams in Nederland ingezet. Dit waren de teams met de codenamen Dicing en Gambling. Team Dicing, met de Nederlandse kapiteins Arie Bestebreurtje en Carel Ruijsch van Dugteren, werd bij Hooghalen in Drenthe afgeworpen tijdens Operatie Amherst, de codenaam voor de geallieerde Special Forces-actie op 7 en 8 april 1945, ter ondersteuning van de bevrijding van deze provincie. Team Gambling was vier dagen eerder gedropt bij Appel bij Apeldoorn om het verzet aldaar te mobiliseren. De Nederlandse commando kapitein Maarten Knottenbelt maakte deel uit van dit team.

Omdat de eerste Nederlandse Jedburgh-teams vooral tijdens Operatie Market Garden werden ingezet, speelt een groot deel van "Operatie Jedburgh" zich af tegen de achtergrond van deze mislukte geallieerde missie. Ook de bevrijding van Noordoost-Nederland krijgt door de inbreng van de Jedburghs de nodige aandacht. De schrijfstijl die auteur Jelle Hooiveld hierbij hanteert is bijzonder vlot en duidelijk en daarom leest het boek als een trein. De feiten worden in heldere zinnen samengevat en de beschrijving ervan lijkt nergens op een saaie opsomming. Bovendien zit "Operatie Jedburgh" boordevol interessante informatie. Niet alleen over de Jedburghs zelf, maar zoals gezegd ook over Operatie Market Garden en de bevrijding van Zuid- en Noordoost-Nederland.

Er zijn inmiddels veel boeken gepubliceerd over de bevrijding van Nederland, Operatie Market Garden en bijvoorbeeld Operatie Amherst. Ook is er veel werk verschenen over het verzet in Nederland. De kracht van "Operatie Jedburgh" zit hem in het feit dat het boek werkt als een soort cement tussen die twee onderwerpkeuzes. De teksten worden hierbij ondersteund door talrijke zwart-wit foto`s, afbeeldingen van documenten en als klap op de vuurpijl: een veertiental zeer verhelderende overzichtskaartjes in kleur. Het geheel is een absolute aanrader voor iedere liefhebber van de vaderlandse oorlogsgeschiedenis.

Beoordeling: Zeer goed!

Informatie

Artikel door:
Peter Kimenai
Geplaatst op:
26-04-2014
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen

Jedburghs beklimmen een hindernis tijdens hun training op Milton Hall.

Jedburghs krijgen inlichtingen van een zogenaamde "Briefing Officer" in een flat in Londen.

Jedburghs wachten bij een aangepaste B24 Liberator.