Na vier dagen kwam een Amerikaanse onderzeeboot die nog in het gebied aanwezig was erachter dat de schepen die getorpedeerd waren, geallieerde krijgsgevangenen vervoerden. Dit werd ontdekt toen de onderzeeboot een van de overlevenden van de schepen gevangen wilde nemen om de identiteit van de tot zinken gebrachte vaartuigen vast te stellen. Toen de onderzeeboot, de USS Pampanito, erachter kwam dat er nog honderden Australische en Britse krijgsgevangenen in zee dreven, werd er een reddingsactie op touw gezet. De Pampanito wist, samen met drie andere onderzeeboten, 152 Britse en Australische drenkelingen te redden. Zij waren de eerste geallieerden die werden bevrijd uit Japanse gevangenschap. Zij waren hierdoor ook de eersten die konden getuigen over de Japanse wreedheden.

De schrijver van dit boek, Clay Blair (1925-1998), deed tijdens de Tweede Wereldoorlog dienst op de Amerikaanse onderzeeboot USS Guardfish. Later schreef hij ook voor de bladen Time en Life. Na de oorlog richtte Blair zich op het schrijven van boeken die betrekking hadden op de Tweede Wereldoorlog en op andere militaire conflicten. Zo schreef hij een biografie over de Amerikaanse generaal Omar Bradley en publiceerde hij een studie over de Korea-oorlog. Het boek "Terugkeer van de Kwai-rivier" heeft hij, net als enkele andere boeken, samen met zijn vrouw Joan geschreven.

"Terugkeer van de Kwai-rivier" is een zeer indrukwekkend boek. Clay Blair slaagt erin om een zeer indringend beeld te geven van het lot van de meer dan honderd mensen die het in een reeds ondervoede en vaak zieke conditie met heel weinig voedsel en drinkwater toch vier dagen op open zee hebben volgehouden in overvolle, nauwelijks zeewaardige vaartuigen. Velen van hen dronken zeewater en werden krankzinnig, anderen verdronken in de olie die uit de tot zinken gebrachte schepen was gelekt. Weer anderen pleegden zelfmoord omdat zij hun situatie als uitzichtloos ervoeren. De voorbeelden hierboven en nog veel meer andere gruwelijke zaken worden in dit boek zeer aangrijpend behandeld.

Clay Blair heeft tientallen overlevenden van de Rakuyo Maru en de Kachidoki Maru geïnterviewd. Hierdoor zijn er veel getuigenissen in het boek opgenomen, waardoor een zeer realistisch beeld wordt geschetst van de gebeurtenissen op 12 september 1944 en de dagen daarna.

Er komen ook bemanningsleden van de verschillende Amerikaanse onderzeeboten aan het woord die bij de aanvallen op de Kachidoki Maru en de Rakuyo Maru betrokken waren. Mede aan de hand van hun getuigenissen wordt het verhaal ook vanuit het perspectief van de onderzeeboten vertelt. De verschillende aanvallen op het konvooi van de Kachidoki Maru en de Rakuyo Maru worden gedetailleerd beschreven. Ook het tot stand komen van en de uiteindelijke reddingsactie wordt goed weergegeven in het boek.

De enige kritische opmerking die gemaakt zou kunnen worden heeft betrekking op de titel van het boek. Met de titel "Terugkeer van de Kwai-rivier" wordt gesuggereerd dat de Kwai-rivier een grote rol speelt in het verhaal. Dit is niet zo. Het is wel een feit dat alle krijgsgevangenen die worden beschreven, voordat zij naar Japan verscheept werden, gewerkt hadden aan de Birmaspoorweg, maar in het boek wordt over deze periode weinig verteld.

Tijdens het aanleggen van de Birmaspoorweg, hebben de Japanners op grote schaal gebruik gemaakt van geallieerde krijgsgevangenen. In het bekende boek (en de wereldberoemde verfilming hiervan) "The bridge on the River Kwai" speelt de aanleg van de Birmaspoorweg een grote rol. Waarschijnlijk heeft Blair door in de titel te refereren aan deze "River Kwai" het boek meer aansprekend willen maken. Dit was echt niet nodig geweest, want het verhaal dat wordt verteld in "Terugkeer van de Kwai-rivier" is al aansprekend genoeg. De misschien wat onlogisch gekozen titel doet daar overigens niets aan af.

"Terugkeer van de Kwai-rivier" is een uitstekend geschreven en zeer aangrijpend boek. Het verhaal dat wordt verteld is op zijn minst net zo goed het verfilmen waard als het al eerder genoemde "The bridge on the River Kwai". (In 1989 heeft de regisseur Andrew McLaglen wel een film gemaakt die de zelfde titel draagt als het door Blair geschreven verhaal, maar deze film vertoont behalve de titel zo goed als geen overeenkomsten met het boek).