Operatie Matador (1941)

Toen in de jaren 1920 en 1930 de Japanse invloed in het Verre Oosten begon te stijgen, beseften de Britten dat het van groot belang werd hun belangen in het gebied, ook militair te moeten kunnen verdedigen. Eén van de cruciale locaties was de haven van Singapore. Hoewel men van mening was dat de kustverdediging tegen een aanval vanuit zee op orde was, leek een aanval vanuit Malakka het grootste militaire gevaar. Teneinde dit te kunnen weerstaan werd een plan ontwikkeld voor versterkingen in Malakka zelf en het binnentrekken van Thailand bij een Japanse dreiging, Operatie Matador.

2nd Loyal Regiment in training in Malakka voor een eventuele opmars naar Thailand, oktober 1941 Bron: Imperial War Museum FE 57

In de jaren twintig werd al langzamerhand bekend dat het zeer moeilijk zou worden om de Brits-Japanse betrekkingen, welke sinds de Eerste Wereldoorlog bestonden, in stand te houden. Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog waren deze betrekkingen van cruciaal belang. Ze hadden ervoor gezorgd dat Japan de Britse belangen in het Verre Oosten beschermde, zodat Groot-Brittannië haar handen vrij had voor de oorlog in Europa.

Als onbedoelde bijkomstigheid, was hierdoor echter de invloed van Japan in het gebied behoorlijk gegroeid. Japan had zich verzekerd van invloed in Korea en China en had zich meester gemaakt van diverse strategische havens, welke voormalig Duits bezit waren.

Doordat de Amerikanen zich steeds meer druk gingen maken over de groeiende machtspositie van Japan werd almaar duidelijker dat Japan haar positie nog verder wilde versterken, om zodoende minder afhankelijk te worden van diverse Westerse mogendheden. Dat men hierbij vooral haar oog had laten vallen op Brits en Nederlands koloniaal bezit, werd al snel duidelijk. Mede om deze redenen werd door de Britten besloten de posities in Hong Kong en Singapore verder te versterken.

In 1936 werd aan de Opperbevelhebber Major General William Dobbie gevraagd wat er aan troepen nodig was om Singapore afdoende te kunnen verdedigen. Dobbie had al grote twijfels over de verdediging, aangezien hij ervan overtuigd was dat Singapore wel degelijk via de binnenlanden van Thailand en Malakka kon worden aangevallen.

Tot aan die tijd was aangenomen dat het kustgeschut afdoende was om de basis te kunnen beschermen en dat de verdediging van Malakka eenvoudig door vrijwilligers van de plaatselijke bevolking ter hand kon worden genomen. William Dobbie liet dit ontzenuwen door in 1937 Colonel Arthur Percival een aanvalsplan te laten opstellen, alsof hij een Japanse aanval over land zou leiden. Frappant is te ontdekken dat dit plan bijna identiek zou zijn aan de later, werkelijk uitgevoerde Japanse aanval.

Percival ging uit van Japanse landingen in Thailand en Malakka. Hij voorspelde dat Japan op deze wijze snel over havens en vliegvelden zou beschikken om meer troepen in te zetten en luchtoverwicht te verkrijgen.

Dobbie en Percival adviseerden de Britse aanwezigheid in Malakka dan ook danig te versterken. Dit advies werd aanvankelijk overgenomen door de Britse legerstaf. Winston Churchill stak er echter weer een stokje voor. Het was ondertussen augustus 1940 en Groot-Brittannië had vele andere verplichtingen in Europa en Noord-Afrika. Er was simpelweg niet voldoende materieel om naar Singapore te sturen. Men moest zich in zijn mening blijven concentreren op de verdediging van Singapore zelf.

In 1941 werd de druk opgevoerd doordat Singapore aangaf voor haar verdediging minstens 566 vliegtuigen nodig te hebben. Generaal Bond (nieuwe tijdelijke opperbevelhebber Malakka) gaf aan dat hij zelfs dan geen mogelijkheden zag om in geval van een aanval in Malakka werkelijk strijd te kunnen voeren. In plaats van dit soort signalen serieus te nemen, werd Bond gelijk vervangen. Malakka werd onder nieuw bevel geplaatst, ditmaal onder het Opperbevel van het gehele Verre Oosten. Als opperbevelhebber werd luchtmaarschalk Sir Robert Brooke-Popham aangewezen. Het vreemde hierbij is dat Brooke-Popham alleen leger en luchtmacht onder zijn bevel kreeg en niet de marine.

Aangezien Brooke-Popham ook inzag dat hij weinig nieuwe troepen toebedeeld zou krijgen en hij toch inzag dat bij een mogelijk Japanse aanval iets ondernomen moest worden, dacht hij een strategisch plan uit. De nieuwe opperbevelhebber in Malakka, Percival, moest aangenaam verrast zijn te ontdekken dat de ideeën van hem en William Dobbie uit 1936/1937 nieuw leven werden ingeblazen. Brooke-Popham voorzag namelijk ook de mogelijkheid van een Japanse invasie vanuit Thailand. Om dit te kunnen weerstaan werd een plan opgesteld onder de naam Etonian, wat korte tijd later zou worden omgedoopt tot Operatie Matador.

Het plan bestond ruwweg uit het binnentrekken van Thailand bij een dreigende Japanse invasie. Op deze wijze moesten alle havens en mogelijke landingsstranden worden bezet. Zo zou voldoende tijd gewonnen kunnen worden voor massale troepenverplaatsingen van elders, ter bescherming van Malakka en Singapore. De RAF zou dan haar volle kracht moeten inzetten om de Japanse aanvallers al op zee te vernietigen. Hier waren echter wel extra troepen en vliegtuigen voor nodig.

Het plan werd door Winston Churchill wel goedgekeurd, maar Percival moest het uitvoeren met de troepen die hij had. Geen man of vliegtuig zou er extra naar het gebied gestuurd worden.

Wat leverde dit alles op? Aan de vooravond van de Japanse aanval op Malakka en Singapore waren er dus voldoende plannen. Men had de inzichten op welke wijze Japan mogelijk zou kunnen aanvallen. Er waren echter onvoldoende middelen om de plannen uit te voeren en een aanval het hoofd te kunnen bieden. Al met al geen best vooruitzicht voor Singapore.