TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Inleiding

    Bij de aanvang van de Tweede Wereldoorlog bestond bijna 75% van het Sovjet-jager bestand uit Polikarpov-jagers van het type I-15, I-152, I-153 en I-16. Van deze kleine gedrongen jagers zijn eigenlijk alleen de eendekkers van het type Polikarpov I-16 bekend geworden. Van minstens net zoveel belang zijn echter de tweedekker voorgangers van dit type geweest, de I-15, I-152 en I-153. Deze vliegtuigen hebben hun nut bewezen in de Spaanse burgeroorlog, waar zij één van de eerste toestellen waren die door de Sovjet-Unie naar Spanje werden gezonden. Een ander land dat ze gebruikte in het begin van de Tweede Wereldoorlog was China, waar ze de eerste verdediging vormden tegen de binnenvallende Japanners. Ook in de diverse oorlogen tussen de Sovjet-Unie en Finland zijn ze ingezet en wel aan beide zijden. Bij de Duitse inval in de Sovjet-Unie waren deze vliegtuigen bij de eerste die het tegen de Luftwaffe moesten opnemen.


    Spaans-Republikeinse I-15 Bron: Wilco Vermeer collection

    Definitielijst

    Luftwaffe
    Duitse luchtmacht.
    Sovjet-Unie
    Sovjet Rusland, andere naam voor de USSR.

    Ontwikkeling

    Vliegtuigontwerper N.N. Polikarpov ontwikkelde toen hij in 1932 uit de gevangenis werd vrijgelaten een nieuw vliegtuig op basis van de Polikarpov I-5 jager. Dit toestel werd aangeduid als de TsKB-3. Het meest kenmerkend aan dit toestel was wel de "meeuwvormige" bovenvleugel. Nabij de romp was deze vleugel geknikt en bevestigd aan de romp zelf. Hierdoor ontstond een zeer goed uitzicht voor de piloot, een bouwwijze die we ook bij een aantal Poolse vliegtuigtypen tegenkomen.

    Het vliegtuig was opgebouwd uit houten vleugels en een romp van metalen buis. De voorzijde van de romp was bekleed met metalen plaat en de achterzijde met linnen. In oktober 1933 vloog het eerste prototype met normaal, met wielen uitgerust, onderstel. In december van datzelfde jaar vloog het tweede toestel, uitgerust met ski's.


    Prototype I-15 Bron: Public Domain (onbekend)

    Typenoverzicht

    Polikarpov TsKB-3 prototype
    prototype Wright R-1820 Cyclone motor
    2
    Polikarpov I-15
    productietoestel Shvetsov M-22 motor of  Shvetsov M-25 motor
    671
    Polikarpov I-152
    productietoestel Shvetsov M-25 motor en rechte bovenvleugel
    2.408
    Polikarpov I-153
    productietoestel Shvetsov M-62 motor en intrekbaar landingstel
    3.437
    Polikarpov UTI-1
    fabrieksmodel tweezits trainer
    20

    Polikarpov I-15 Chaika

    Al snel begon men met de productie van de Polikarpov I-15. Aangezien de geplande in licentie te bouwen Wright-Cyclone M-25 motor nog onvoldoende beschikbaar was werden de eerste tweehonderd toestellen uitgerust met de M-22 motor. Vanaf 1936 werden alle toestellen met de geplande motor uitgerust.

    Tussen 1937 en 1938 kreeg men twijfels over het vleugeltype en heeft men de toestellen uitgerust met een normale rechte bovenvleugel. Vanaf 1938 werd dit weer gewijzigd nadat tests hadden uitgewezen dat de meeuwenvleugel aerodynamisch beter was.


    Polikarpov I-15 Bron: Wilco Vermeer collection

    De I-15 is operationeel ingezet in de Spaanse burgeroorlog, waar het een geliefd toestel was van de Republikeinse piloten. De Republikeinse regering kreeg 186 exemplaren van de Sovjets en bouwden er zelf 237 (I-15, I-152 en I-153). De prestaties waren zo goed dat het zich zelfs met de eerste versies van de Messerschmitt Bf 109 kon meten. Vanaf oktober 1936 is het toestel met wisselend succes ingezet door de Republikeinse luchtmacht en vormde het hoofdbestanddeel van haar jagers. Het toestel is gebruikt door de luchtmachten van Spanje (republikeinen en nationalisten) en de Sovjet-Unie.

    Definitielijst

    Sovjet-Unie
    Sovjet Rusland, andere naam voor de USSR.

    Technische gegevens Polikarpov I-15

     Type: Polikarpov I-15
     Taak:
    jachtvliegtuig
     Bemanning:
    1
     Spanwijdte:
    9,13 meter
     Vleugeloppervlakte:
    14,00  m2
     Lengte:
    6,29 meter
     Hoogte:
    2,92 meter
     Gewicht:
    Leeggewicht: 1.180 kg
    Max. gewicht: 1.422 kg
     Motor:
    1x Shvetsov M-25 motor
    635 pk (? kW)
     Snelheid:
    Max. snelheid: 360 km/u
    Kruissnelheid: ? km/u
     Bereik:
    720 km
     Plafond:
    10.000 meter
     Bewapening:
    4x 7,62 mm PV-1 mitrailleurs of
    2x 12,3 mm BS mitrailleurs en 100 kg bommenlast
     Productie:
    671

    Polikarpov I-152

    Polikarpov I-152 / I-15bis
    productietoestel Shvetsov M-25 motor en rechte bovenvleugel
    2.408
    Polikarpov I-152GK
    Germetichyeskoi Kabine - testvliegtuig met drukcabine
    1
    Polikarpov I-152TK
    Turbo Kompressor - testlviegtuig met turbo aanjagers
    1

    Ontwikkeld in 1937 uit de I-15 met nu standaard een rechte bovenvleugel en een sterkere motor. De aanvankelijke aanduiding was TsKB-3bis of ook wel I-15bis. Dit type werd gebruikt door de Sovjets tussen 1938 en 1944 in de oorlogen met Finland en in de oorlog met Duitsland.


    Polikarpov I-152 Bron: Wilco Vermeer collection

    Finland zelf heeft gedurende de Winteroorlog vijf I-152 toestellen buitgemaakt en in gebruik genomen als jachttrainers. In 1945 werden ze door Finland buiten dienst gesteld.

    De Spaanse Republikeinen kregen het toestel geleverd vanaf 1939. Na afloop van de Spaanse burgeroorlog gingen de toestellen over naar de Spaanse nationalistische luchtmacht.

    De Chinese luchtmacht gebruikte het toestel in de oorlog met Japan en met name tussen mei en september 1939 bij de gevechten rond de Halhin-Gol rivier. China heeft in totaal 185 toestellen van dit type ingezet en heeft hulp gekregen van maar liefst vier squadrons Sovjet-vrijwilligers uitgerust met de I-152.

    Technische gegevens Polikarpov I-152

     Type: Polikarpov I-152
     Taak:
    jachtvliegtuig
     Bemanning:
    1
     Spanwijdte:
    10,21 meter
     Vleugeloppervlakte:
    ?  m2
     Lengte:
    6,33 meter
     Hoogte:
    3,00 meter
     Gewicht:
    Leeggewicht: 1.305 kg
    Max. gewicht: 1.900 kg
     Motor:
    1x     Shvetsov M-25V motor
    775 pk (? kW)
     Snelheid:
    Max. snelheid: 370 km/u
    Kruissnelheid: ? km/u
     Bereik:
    450 km
     Plafond:
    8.000 meter
     Bewapening:
    4x 7,62 mm PV-1 mitrailleurs
    100 kg bommenlast
     Productie:
    2.408

    Polikarpov I-153

    Ondanks de opkomst van de eendekker jager in de Spaanse burgeroorlog dacht de Sovjet-Unie nog steeds dubbeldekker jagers nodig te hebben en liet in 1939 uit de I-152 de I-153 ontwikkelen. De meeuwenvleugel van de I-15 werd weer toegepast en het toestel kreeg een intrekbaar landingsgestel. Het toestel werd ook wel aangeduid met I-15ter


    Polikarpov I-153 Bron: Public Domain (onbekend)

    In de Winteroorlog tussen Finland en de Sovjet Unie wist Finland acht toestellen buit te maken. Tijdens de Vervolgoorlog werden er nog eens drie buitgemaakt en in 1942 werden er nogmaals negen exemplaren overgenomen van Duitsland, die ze tijdens operatie Barbarossa had buitgemaakt. Na latere aanvullingen hebben er totaal 21 I-153's bij de Finse luchtmacht gevlogen. De Finnen hebben ze vanaf de Vervolgoorlog in 1941 ingezet als onderzeebootbestrijders en als grondondersteuningsvliegtuig. Door het Sovjet luchtoverwicht werden ze echter ook als jager ingezet. De toestellen werden in 1945 uit de dienst teruggetrokken. Bij de inval in de Sovjet-Unie wist de Luftwaffe een onbekend aantal toestellen in beslag te nemen. De meeste hiervan gingen naar de JVS 3 Wien-Schwegat als opleidingsvliegtuig.


    Finse I-153 Bron: Public Domain (onbekend)

    China heeft in de strijd met Japan in totaal 93 toestellen I-153 gebruikt.

    Definitielijst

    Luftwaffe
    Duitse luchtmacht.
    Sovjet-Unie
    Sovjet Rusland, andere naam voor de USSR.

    Technische gegevens Polikarpov I 153

     Type: Polikarpov I-152
     Taak:
    jachtbommenwerper
     Bemanning:
    1
     Spanwijdte:
    10,00 meter
     Vleugeloppervlakte:
    22,14  m2
     Lengte:
    7,16 meter
     Hoogte:
    2,82 meter
     Gewicht:
    Leeggewicht: 1.452 kg
    Max. gewicht: 2.010 kg
     Motor:
    1x Shvetsov M-63 motor
    1.100 pk (? kW)
     Snelheid:
    Max. snelheid: 430 km/u
    Kruissnelheid: 297 km/u
     Bereik:
    480 km (880 km met externe brandstoftanks)
     Plafond:
    10.700 meter
     Bewapening:
    4x 7,62 mm PV-1 mitrailleurs of
    2x 12,7 mm UBS mitrailleurs of
    2x 20 mm ShVAK kanonnen
    100 kg bommenlast
     Productie:
    3.437