De slag om Stalingrad, de beroemde veldslag die vanaf de zomer van 1942 een half jaar lang in en om de gelijknamige stad woedde, is door de jaren heen veel beschreven. In 1998 voegde historicus Antony Beevor nog een boek aan al dit geschrevene toe, genaamd Stalingrad. De Gelderlander becommentarieerde het boek op de achterkant van de eerste Nederlandstalige druk met "Het zoveelste boek ja, maar een meesterlijk boek!" Het boek wordt geroemd vanwege de meeslepende, roman-achtige schrijfstijl en won verscheidene prijzen. Stalingrad wordt ook regelmatig hèt standaardwerk over de slag om Stalingrad genoemd.

Duitse troepen bereikten Stalingrad in augustus 1942 als onderdeel van het zomeroffensief van 1942. De Duitsers bombardeerden de industriestad en rekenden op een spoedige inname, maar de Sovjettroepen boden verrassend hardnekkig weerstand. De Wehrmacht kwam terecht in straatgevechten in de ruïnes van Stalingrad, waarvoor ze niet voorbereid en geschikt was. De Sovjets wisten de Duitsers in de stad bezig te houden, terwijl op de steppe buiten de stad een omsingelingsmacht bijeen werd gebracht. In november barstte het grote tegenoffensief van de Sovjets los en werden de astroepen omsingeld. Ondanks de gevechtshandelingen, kou en honger wisten de gedecimeerde Duitse en Roemeense eenheden stand te houden tot eind januari 1943. De overgebleven weerstandshaarden gaven zich een voor een over en ruim 130.000 overlevenden gaan in Sovjetkrijgsgevangenschap. De slag om Stalingrad is de geschiedenis ingegaan als de bloedigste slag aller tijden. Een kleine anderhalf miljoen Duitse en Sovjetsoldaten en -burgers stierven binnen een tijdsbestek van ruim vijf maanden. Dit slachtofferaantal wordt alleen overtroffen door dat van het beleg van Leningrad, dat een kleine 900 dagen duurde en dus moeilijk met de 160 dagen van Stalingrad valt te vergelijken.

De grote kracht van Beevors Stalingrad zijn de talloze persoonlijke verhalen. Hierbij worden niet alleen de verhalen van soldaten uit de loopgraven opgetekend, maar ook die van officieren, generaals en de mannen bovenaan in de hiërarchie, zoals Hitler en Stalin. Met name het hoofdstuk over Kerst in de Kessel is zeer indrukwekkend. Hierin wordt beschreven hoe de omsingelde Duitsers inhoud gaven aan deze belangrijke dagen door bijvoorbeeld kerstbomen te maken van stukken hout en ijzeren staven en hoe ze zich in geïmproviseerde bunkers warm probeerden te houden met 25 graden onder nul.

Een minpunt van Stalingrad is het gebrek aan concrete historische informatie, zoals data, locaties en namen van eenheden. Waarschijnlijk is dit moeilijk te verenigen met de roman-achtige schrijfstijl en is dit de reden dat de concrete historische inkadering tekortschiet. Zo is het vaak onduidelijk hoe de algehele strategische situatie is en waar een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt. Verder lijkt de meeslepende en dramatische schrijfstijl soms ten koste van de nuance te zijn gegaan. Zo wordt generaal Vasily I. Chuikov afgeschilderd als een man die ondergeschikten regelmatig een behoorlijke klap verkocht, iets wat volgens andere publicaties slechts één keer voorkwam en aanzienlijk minder dramatisch was dan hoe Beevor het afschildert. Een ander minpunt is het zeer beperkte notenapparaat. Eigenlijk worden alleen van citaten de bronnen genoemd. Toetsing van de in het boek genoemde cijfers is daardoor helaas niet mogelijk, wat Stalingrad als academische bron dus van beperkte waarde maakt. Ook schrijft Beevor bij zijn bronnenlijst dat "Duitse documenten geciteerd uit Russische archieven, tenzij anders vermeld, Russische vertalingen van buitgemaakte teksten zijn". Deze documenten zijn dus van het Duits naar het Russisch vertaald, vervolgens naar het Engels en daarna naar het Nederlands. Kunnen we er dan nog wel van uitgaan dat we een accurate vertaling onder ogen hebben?

Inhoudelijk zijn er een aantal fouten te vinden in Stalingrad, wat weleens wordt gewijd aan het brede werkgebied van de auteur, wat de kwaliteit van onderzoek niet ten goede kan komen. Naast Stalingrad heeft Antony Beevor ook boeken geschreven over onder andere de Spaanse Burgeroorlog, de slag om Kreta, de slag om Berlijn en D-Day. Een voorbeeld: in Stalingrad vertelt Beevor over de beroemde sergeant Pavlov, die met een groep mannen een gebouw in het centrum van Stalingrad innam en dat 58 dagen lang tegen een sterke vijandelijke overmacht wist te verdedigen. Later zou hij de archimandriet Kirill in het klooster van Sergievo zijn geworden. Er worden hier echter twee verschillende personen door elkaar gehaald, een behoorlijke fout die gemakkelijk voorkomen had worden als de volledige namen van de twee Pavlovs zouden zijn vergeleken: De sergeant uit Stalingrad heette Yakov Fedotovich Pavlov (en was al in 1981 overleden), terwijl de archimandriet Ivan Dmitriyevich Pavlov heette, een vergissing die een kenner niet snel zou hebben gemaakt. In deze tweede druk van het boek is inhoudelijk helaas niets veranderd ten opzichte van de eerste druk.

Concluderend kunnen we stellen dat Stalingrad uitermate geschikt is om kennis te maken met de slag om Stalingrad, waardoor het voor een breed publiek geschikt is, en onovertroffen op het gebied van persoonlijke verhalen. Het laat de oorlog niet zien als een louter militaire gebeurtenis, maar als een menselijke catastrofe. Voor de serieuze onderzoeker die ook op zoek is cijfers, data en verwijzingen naar andere bronnen is het boek minder geschikt. Stalingrad heeft als bijlagen een toelichting over de sterkte van het 6. Armee in de Kessel en de Duitse en Sovjetslagorde. Deze laatste is helaas wel een stuk minder gedetailleerd en uitgebreid dan haar Duitse tegenhanger. Met een kleine 500 pagina's (waarvan 40 pagina's noten, bijlages, bronnen en register) is Stalingrad een dikke pil, maar wel een die je grijpt en tot de laatste letter boeit.