60 cm Mörser 'Karl' Gerät 040 en 041

Ontwikkeling
Om de Franse Maginotlinie te kunnen bestrijden werd er in juni 1937 opdracht gegeven aan Rheinmetall-Borsig voor de bouw van een gemotoriseerde superzware 60 cm mortier. Dit zou het zwaarste gemotoriseerde stuk geschut ooit worden. Generaal Karl Becker van de artillerie was betrokken bij de ontwikkeling, waar de bijnaam ‘Karl’ vandaan komt. Vanuit beveiligingsoogpunt werd het ontwikkelde stuk geschut altijd aangeduid met Gerät 040 of ‘Karl’, dat niets verklapte over wat het was of welk kaliber het stuk had. Toen het prototype gereed was werd deze getest in Unterlüss in mei 1940. De 6 bestelde productiemodellen werden van november 1940 tot augustus 1941 geleverd en waren te laat voor de strijd tegen Frankrijk, maar zouden actie zien aan het Oostfront.

Gerät 041
De modellen werden voorzien van een 60 cm mortier, maar om het teleurstellende bereik van maximaal 4,5 km te vergroten werd er voor een 54 cm mortier gekozen met een langere loop. De 6 stuks reeds geleverde modellen werden omgebouwd. Hierdoor nam het bereik toe tot maximaal 10,4 km. Naast een andere mortier vonden er ook wijzigingen in het onderstel plaats. Dit gewijzigde model werd aangeduid met Gerät 041 of ook ‘Karl’. De 60 cm mortier was in staat om door 2,5 m gewapend beton heen te slaan, terwijl de 54 cm maar liefst 3 tot 3,5 m aankon. De vuursnelheid was maximaal 6 schoten per uur.

Onderstel
Het onderstel van het prototype bestond uit 8 draagwielen met daaromheen rupsbanden. In geschutspositie zakte het hele geschut omlaag totdat het op de grond lag om zo de druk op de wielen te verminderen en beter over te brengen naar de ondergrond. De ondergrond vanwaar het geschut schoot moest ook zorgvuldig worden gekozen omdat niet elke ondergrond het gewicht kon hebben tijdens een schot.
De 8 draagwielen bleken niet aan de verwachtingen te voldoen en er werd een gewijzigd onderstel gebouwd met 11 draagwielen, waarvan de meeste stukken werden voorzien.

Vervoer
Een compleet voertuig woog 124 ton en kon zelf korte afstanden rijden met 10 km/u. Om het stuk over grotere afstanden te vervoeren waren er speciale diepladers en trailers waar het voertuig in onderdelen mee vervoerd kon worden. Als het voertuig over langere afstanden vervoerd moest worden was hiervoor een speciale trein ontwikkeld. Het stuk werd dan ‘opgehangen’ tussen 2 speciale treindelen. Als een stuk compleet met alle bijbehorende voertuigen, manschappen, munitie etc. vervoerd werd was hiervoor een trein van meer dan 100 wagons nodig.

Inzet
Omdat de stukken te laat waren om tegen de Maginotlinie ingezet te worden werd naar andere doelen gezocht. Dit werd in het beleg van Sebastopol gevonden, waar ook andere superzware wapens zijn ingezet zoals o.a. 80-cm Kanone (Eisenbahn) ook wel bekend als Dora. Bij Sebastopol werden de stukken Thor en Odin ingezet met de 628ste Schwere Artillerie Abteilung. Verder waren deze mortieren actief bij Brest Litowsk en de opstand van Warschau. Later in de oorlog werden deze stukken toegevoegd aan de 833ste Schwere Artillerie Abteilung met batterij 1 bestaande uit Adam en Eva en batterij 2 bestaande uit Thor en Odin.
Aan het einde van de oorlog is een stuk van 60 cm en een van 54 cm in Amerikaanse handen gevallen. Er staat een stuk in het tankmuseum te Kubinka (Rusland).

De stukken
Elk van de 7 stukken had zijn eigen naam gekregen:

Munitie transport
De stukken konden zelf geen munitie meenemen, daardoor was er een gemotoriseerde munitiewagen ontwikkeld op basis van de PzKpfw IV. Deze omgebouwde tanks konden 4 projectielen vervoeren en hadden een speciale 2,5 t kraan om de projectielen te laden met een speciale ‘grijper’. Dit voertuig werd vaak aangeduid als Munitionsträger Karl.