Monument Executie 17 December 1944

In het verloop van de Tweede Wereldoorlog startten de Duitsers met het roven van alles wat maar bruikbaar was om hun Oorlogsindustrie op gang te houden. Ook fabrieken waren niet veilig. Juist machines konden ze in Duitsland zeer goed gebruiken. Daarom hadden de Duitsers hun oog laten vallen op papierfabriek De Eendracht van de Firma Van Gelder Zonen in Wormer. Veertig goedbetaalde krachten laadden machines, motoren, materialen en voorraden op vrachtauto’s van de Wehrmacht die vervolgens in het laadruim werden gehesen van de rijnaak ms. Rheinland voor transport naar het Ruhrgebied in Duitsland.

Het verzet uit Wormer en Wormerveer begon met het veiligstellen van goederen die nog in het fabriekspand aanwezig waren. Zij opereerden ‘s nachts en verborgen de veiliggestelde goederen in openluchtzwembad Het Zwet en een aantal pakhuizen. De leider van deze operatie was Jan ‘de Meester’ Kuijper die later per vergissing door Duitse soldaten werd doodgeschoten. Tegelijkertijd beraamde het verzet een sabotage-actie om te voorkomen dat de machines en overige goederen ook echt naar Duitsland zouden vertrekken. Na rijp beraad besloot men de rijnaak te laten zinken met behulp van kneedbare explosieven die door een groep verzetsmensen vanuit een roeibootje aan de zijkant van het schip werden bevestigd. Op 15 december 1944 bracht een explosie de rijnaak met haar buit naar de bodem van de Zaan.

De volgende dag gaf W.P.F. Lages, Aussendienststelleleiter van de Sicherheitspolizei in Amsterdam, schriftelijk opdracht aan Kriminalkommissar W. Albers vijf ‘Todeskandidaten’ als vergeldingsmaatregel in Wormerveer dood te schieten.

Op zondagochtend 17 december 1944 werden vijf mannen uit het Huis van Bewaring aan de Weteringschans in Amsterdam gehaald, naar Wormerveer gebracht en daar op het terrein van zeepfabriek De Adelaar, in de onmiddellijke nabijheid van de gezonken rijnaak, gefusilleerd. Na de oorlog werden de machines opgedoken, gereviseerd en weer gewoon in productie genomen.

De namen op de gedenkplaat zijn:

Adrianus Johannes van Doorn
Bernardus Paulus Maria Speet
Dirk Hendricus Lodewijk Jupijn
Jan Bottema
Hendrik van Brenk

Zij zijn allen herbegraven op de erebegraafplaats Overveen.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Dick de Bruijne
• Foto's: Dick de Bruijne
• https://4en5meizaanstad.nl/beeld/van-gelder/