Concentratiekamp Soldau (Stalag II)

In september 1939 werd de kazerne van het Poolse 32ste Infanterie Regiment te Dzialdowo ingericht als Duitse krijgsgevangenkamp. In de jaren daarna werd het kamp uitgebreid en 3 sub kampen (Ilowie, Mlawce en Nosarzewie) werden aan Soldau toegevoegd.

Soldau kent verschillende functies tussen 1939 en 1945 :
September 1939 t/m najaar 1939: Krijgsgevangenkamp
Najaar 1939 t/m winter 1939/40: 'Selbschutz' kamp.
Winter 1939/40 t/m mei 1940: Doorvoerkamp
Mei 1940 t/m 17 januari 1945: Werk -en straf kamp
18 januari 1945 t/m oktober 1945: NKVD kamp

Het kamp kent een bloedige geschiedenis. Tussen 21 mei tot 8 juni 1940 werden hier maar liefst 1.558 psychiatrische patiënten d.m.v gifgas om het leven gebracht. De gevangenen die in dit kamp terecht kwamen waren al ten dode opgeschreven zonder dat ze dat zelf wisten. Naar schatting werden 13.000 van de 30.000 gevangenen in Soldau om het leven gebracht. Het kamp werd op 18 januari 1945 bevrijd door het Rode Leger. De NKVD begon meteen met massale arrestaties van verdachte Polen en volksduitsers, die vervolgens gedeporteerd werden naar het pas net bevrijdde kamp.

15.000 kamp slachtoffers liggen in 11 massagraven begraven op het kerkhof van Dzialdowo. Verder zijn er nog een groot aantal monumenten en gedenkstenen in Dzialdowo, Komorniki, Bialut en Ilowie geplaatst ter nagedachtenis aan de verschrikkingen van concentratiekamp Soldau.