Monument Rijkswerkkamp Twilhaar

Het Monument voor Rijkswerkkamp Twilhaar, dat zich bevindt aan de Paltheweg (Sallandse Heuvelrug) te Nijverdal (gemeente Hellendoorn), is onthuld op 2 oktober 2003 en bedoeld voor de mannen die op 2 oktober 1942 vanuit het werkkamp werden afgevoerd naar het concentratiekamp Westerbork, om vervolgens bijna allemaal in Auschwitz de dood te vinden.

Het Monument bestaat uit twee betonnen panelen met in beiden een foto verwerkt. Een van deze foto's is vervaagd, waarmee de kunstenares, Marjolein Rensen, wil laten zien dat 'de herinnering zelfs aan deze mensen kan vervagen.' Om de platen zit een bronzen lijst.

Het monument is een van de resultaten van het onderzoek van de twee Nijverdallers Jan Fikken en Alex Alfering.

Op het bord bij het monument staat de volgende tekst:
In de periode van 1940 tot begin 1947 bevond zich hier het Rijkswerkkamp Twilhaar. Dit werkverschaffingskamp werd opgericht door de Rijksdienst voor de Werkverruiming en diende in de veertiger jaren van de vorige eeuw voor huisvesting van werkloze mannen, die nuttig werk moesten verrichten in de bossen van de Sallandse Heuvelrug. Deze werkzaamheden betroffen voornamelijk het onginnen van woeste gronden en de aanleg van paden en wegen in de bossen en op de heide.

Het kamp bestond uit twee lange woonbarakken met daarin twaalf wooneenheden, een kantine, een keuken met beheerderswoning, een washok en een schillenhok.
In het voorjaar van 1942 werd het kamp ontruimd en ingezet voor de belangen van de bezetter.
Op 10 juli 1942 werden hier 83 joodse mannen afkomstig uit Groningen tewerkgesteld, later aangevuld met enkele mannen uit Amsterdam en Tilburg. Ook zij werkten in de bossen. Ze werden hiertoe echter gedwongen.
Op 2 oktober van dat jaar werd het kamp plotseling ontruimd en werden de joodse mannen overgebracht naar doorvoerkamp Westerbork. Van daaruit werden ze, veelal kort na aankomst, gedeporteerd naar de vernietigingskampen in Oost-Europa.
In de laatste jaren van de oorlog werden hier evacués afkomstig uit het westen van het land ondergebracht. Het betrof gezinnen van wie de woningen door de bezetter waren opgeëist om de aanleg van de Atlantikwall te kunnen uitvoeren.

In 1945 hebben in het kamp ook nog enige Nijverdallers gewoond die, tengevolge van het zware bombardement van 22 maart, dakloos waren geworden. Begin 1947, nadat de laatste bewoners waren vertrokken, zijn de barakken uit elkaar gehaald en naar Ommen vervoerd waar ze werden verhandeld.
Het kampterrein is nadien beplant met bomen en teruggegeven aan de natuur van de Sallandse Heuvelrug.

De locatie van de voormalige barakken wordt nu gemarkeerd door grondopeenhopingen en de voormalige omheining van palen.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Teije Terhorst & TracesOfWar.nl
• Foto's: Eelco Bruinsma (1), Dick de Bruijne (2), Alex Ossel (3, 4, 5)