Kazematten Museum Kornwerderzand

Op een schitterend gelegen locatie, vlak bij de imposante spuisluizen aan de Friese kant van de Afsluitdijk, staat het Kazemattenmuseum Kornwerderzand. Op de plek waar in 1940 slag met de Duitse aanvaller werd geleverd kunt u o.a. de bunkers bezoeken waarmee de Duitse aanvallers werden tegengehouden.

Inleiding
Met de bouw van de Afsluitdijk in 1933 werd de Vesting Holland kwetsbaar voor een buitenlandse aanval over land vanuit het oosten. Verder moest voorkomen worden dat bepaalde sluizencomplexen niet in handen van de vijand zouden komen aangezien zij een belangrijke rol speelden bij het inunderen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Daarom werd o.a. besloten voor de bouw voor een stelling op de Afsluitdijk bij Kornwerderzand. In de jaren 1932-1933 werd met de bouw begonnen met o.a. zeventien zware kazematten. Deze zouden tijdens de Tweede Wereldoorlog de enige plek in West-Europa zijn waar op dat moment het Duitse leger tot stilstand werd gebracht.

Het Duitse plan
Het Duitse plan was om Nederland zo snel mogelijk te bezetten zodat troepen doorgestuurd naar België en Frankrijk zouden gaan. Vesting Holland zou van alle kanten aangevallen waaronder de noordelijke route over de Afsluitdijk. De nazi’s vielen Nederland op 10 mei 1940 binnen en twee dagen later waren ze bij Leeuwarden. Op 12 mei, nadat de Wonsstelling was ingenomen, rukten de Duitsers op naar de kazematten van Kornwerderzand.

De slag
Hoewel de Duitsers zich bewust waren van het feit dat de Afsluitdijk zwaar gefortificeerd was met kazematten, werd er alsnog besloten om een poging te wagen om deze over te steken. Na twee verkenningspogingen volgde op 13 Mei een zware artilleriebeschieting en werden duikbommenwerpers ingezet. Ondanks beschadigingen aan de kazematten bleef de Nederlandse verdediging intact. Enkele Duitse vliegtuigen werden zelfs beschadigd of neergeschoten.

De Duitsers zagen af van een directe aanval op Kornwerderzand en hadden een nieuw plan bedacht om het IJsselmeer met schepen over te steken. De belegering van Kornwerderzand werd opgeheven en de Nederlanders dachten zelfs aan een tegenaanval. Het zou er echter niet van komen aangezien op 14 Mei de Nederlandse regering capituleerde na het bombardement op Rotterdam. De Stelling Kornwerderzand was de enige Nederlandse stelling die de Duitsers heeft weten tegen te houden.

Naoorlogse versterking van de Stelling
Na de Tweede Wereldoorlog bleef de stelling in gebruik en maakte onderdeel uit van de IJssellinie. Controle over de spuisluizen en daarmee de waterstand in het IJsselmeer bleef van essentieel belang om het noordelijke deel van de linie te inunderen. Om aanvallen met vijandelijke tanks af te slaan werden bij de stelling twee Sherman tanks in een uitgegraven stelling geplaatst. In 1964 werd de linie opgeheven, en daarmee ook de Stelling Kornwerderzand, toen de verdedigingslinie naar het oosten werd verschoven.

Museum
Net voorbij de ingang van het museum bevindt zich een monumentenplein met gedenktekens voor de in mei 1940 op deze plaats gesneuvelde Nederlandse militairen, voor de omgekomen bemanningsleden van de kanonneerboot Johan Maurits, en voor 2 officieren die hier hebben gevochten en later in Duitse kampen zijn gefusilleerd.

Het openluchtmuseum Kornwerderzand bestaat verder uit een bezoekerscentrum (waar o.a. een film wordt gedraaid), een route met een aantal ingerichte kazematten die kunnen worden bezocht en een wachtlokaal. Er is tenslotte ook een klein eethuisje aanwezig.

Voor de actuele bezoekersinformatie, kunt u terecht op de website van het museum.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Cheapskatetravel.nl
• Foto's: Arjan Vrieze