Monument en Begraafplaats Concentratiekamp Ebensee

Het Ebensee concentratiekamp werd opgericht als een werkkamp, dat ondergeschikt was aan het concentratiekamp Mauthausen. De eerste gevangenen kwamen aan in Ebensee op 18 november 1943. Tot op het moment dat de bouw van de eerste kazerne voltooid was, kregen de gevangenen onderdak in een pakhuis van de weverij. Om het bestaan van het kamp te verdoezelen, gebruikte de SS-officieren de code namen Kalk (kalk), Kalksteinbergwerk (kalksteen mijne), Solvay en ZEMENT (cement) voor het kamp.

Het belangrijkste doel van concentratiekamp Ebensee was het bieden van slavenarbeid voor de bouw van de enorme ondergrondse tunnels die gebruikt zouden worden voor onderzoeksdoeleinden en de ontwikkeling van de A9/A10 Interkontinentalrakete (intercontinentale raket, V2).
Het oorspronkelijke plan werd uiteindelijk gewijzigd, aangezien andere militaire producties een hogere prioriteit aangemerkt kregen. De delen van de tunnels die al reeds waren aangelegd, werden gebruikt voor de productie van brandstof (Tunnel A) en de fabricage van auto-onderdelen voor tanks en vrachtwagens van de Steyr-Daimler-Puch Werke en de Nibelungen Werke (Tunnel B). De productie van brandstof uit ruwe olie is begonnen in het kader van de Geilenberg programma op 4 februari 1945.
In zijn totaliteit, werd er een 7,6 kilometer lang tunnelnetwerk aangelegd voor installaties door kampbewoners binnen een tijdsperiode van slechts 16 maanden.

Op enkele uitzonderingen na, werden alle gevangenen geregistreerd in het concentratiekamp Mauthausen en vervolgens vervoerd naar het ondergeschikte kamp in Ebensee. Volgens de kamp registers, werden er tussen 18 november 1943 en 6 mei 1945 maar liefst 27.278 mannelijke gevangenen in het kamp Ebensee opgesloten. Ruim 1500 gevangenen werden getransporteerd van Ebensee naar andere sub-kampen, zoals bijvoorbeeld Redl-Zipf (codenaam Schlier) of Wels en na enkele maanden terug naar Ebensee gebracht. Dit had als gevolg dat deze gevangenen dubbel geregistreerd werden in de registers.
Vanaf januari 1945, werden er steeds meer gevangenen overgebracht naar Ebensee vanuit geëvacueerde concentratiekampen. Dit leidde uiteindelijk tot een ondraaglijke situatie en luidde het begin in van de afbraak van dit kamp. Op 23 april 1945 bereikte het kamp Ebensee het hoogtepunt van maar liefst 18.509 gevangenen. De leden van de SS-commando hebben geprobeerd om de meeste joodse ‘nieuwelingen’ in het kamp om het leven te brengen.

Op 6 mei 1945 werd het kamp bevrijd door de 3de Cavalry Reconnaissance Squadron van het Amerikaanse leger. Ondanks de medische hulp die door veldhospitalen en de levering van de UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration), kwamen ongeveer 750 kamp bewoners in de eerste week na de bevrijding van het kamp om het leven.
Van juli 1945 tot januari 1946, gebruikte het Amerikaanse leger het voormalige concentratiekamp voor onderkomen van Duitse leden van de SS Panzerdivision Hohenstauffen.

Ongeveer 8200 gevangenen zijn omgekomen in het kamp Ebensee. In het begin van het kamp vervoerde de SS de lijken naar het kamp Mauthausen voor crematie. Tal van gevangenen die niet in staat waren om te werken of ziek waren geworden, werden ook teruggebracht naar Mauthausen en zijn daar waarschijnlijk omgekomen. Vanaf het einde van juli 1944 werden de lichamen verbrand in het crematorium van het kamp Ebensee. In maart en april 1945 creëerde de SS twee massagraven vanwege het hoge sterftecijfer.

De Italiaanse Hilda Lepetit heeft het eerste monument ontworpen voor het concentratiekamp Ebensee. De huidige kamp begraafplaats is opgericht rond het Lepetit gedenkteken (1952). Meer dan 3600 slachtoffers zijn uiteindelijk begraven in het massagraf.

Het monument staat bestaat uit een muur met zeer veel plaquettes, zowel voor nationaliteiten als voor personen. Eén van de plaquettes is voor de Nederlandse slachtoffers. De tekst op deze plaquette luidt:
OPGEDRAGEN AAN DE NAGEDACHTENIS
VAN DE NEDERLANDSE SLACHTOFFERS
VAN KDO EBENSEE

Met daaronder de namen van de 57 slachtoffers.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: KZ-Gedenkstätte und Zeitgeschichte Museum Ebensee
• Foto's: Martin Damen

< >