STIWOT Battlefieldtour "Oosterbeek Perimeter"

Op zondag 15 juni 2008 organiseerde STIWOT Reizen een battlefieldtour in Oosterbeek. Na het succes van 2004, waarin Oosterbeek ook al eens onderdeel uitmaakte van een STIWOT Battlefieldtour, werd besloten om in 2008 naar Oosterbeek terug te keren. Deze keer zou de dag echter volledig in het teken staan van de Perimeter, de laatste positie van de 1st British Airborne Division aan de noordelijke Rijnoever in september 1944.



Vertrekpunt Hartenstein
De start van de dag vond om 10.00 uur plaats in het Airborne Museum ‘Hartenstein’. Normaal gesproken is het Airborne Museum op zondag om deze tijd nog gesloten maar speciaal voor STIWOT werden de deuren extra vroeg geopend. Om het geheugen van de deelnemers wat op te frissen werd in het museum eerst een audiovisuele presentatie over het verloop van de Slag om Arnhem en het belang van de Perimeter bekeken.
Daarna kon de rondleiding door de Perimeter onder leiding van Jeroen Niels beginnen. Met een groep van 32 personen vertrokken we vanaf de trappen van Hartenstein in de richting van de Utrechtseweg. Dat de Slag om Arnhem niet alleen zijn blijvende sporen heeft achtergelaten in gebouwen en het landschap, maar ook in het collectieve geheugen van de mensen, blijkt uit de monumenten die hier uiting aan geven. Op een steenworp afstand van elkaar staan zowel één van de oudste [de Naald 1946] als het jongste [RAF monument 2006] monument.

Van Lennepweg
We vervolgden onze weg via de Utrechtseweg in de richting van de Hoofdlaan en de Van Lennepweg. Aan het einde van de Van Lennepweg werd stilgestaan bij de plek waar in de zomer van 1997 tijdens werkzaamheden aan de waterleiding het stoffelijk overschot van een Britse militair werd gevonden. Het lichaam werd positief geïdentificeerd als zijnde Corporal George Froud. Ruim een jaar later werd zijn lichaam herbegraven op de Arnhem/Oosterbeek War Cemetery. George Froud had een moeilijke jeugd, misschien daarom wel tekende hij op een opvallende leeftijd van 14 jaar bij het Britse leger. Hij trouwde in 1940 met Vera Francis Jey en een jaar later kregen zij hun eerste kind. Inmiddels had Froud al veel van de oorlog gezien. Tussen 1940 en 1943 deed hij dienst in Palestina en Noord-Afrika. In september 1944 maakte zijn eenheid deel uit van de 1st British Airborne Division en kwam hij in Oosterbeek terecht. Vera, die niet wilde geloven dat haar man was omgekomen tekende bij de NAFFI (een organisatie die tot doel had de manschappen te bevoorraden) om zodoende naar het vasteland te worden uitgezonden om op zoek te gaan naar haar man.

Westerbouwing
Evenals 4 jaar geleden brachten we ook nu een bezoek aan de Westerbouwing. Op deze hoogte werd het verhaal verteld van de aanval van enkele compagnieën van het Fallschirm Ersatz und Ausbildungs Regiment ‘Hermann Göring’. Deze eenheid opende op donderdag 21 september 1944 de aanval op de posities van de Britten op deze heuvel. Ondersteund door buitgemaakte Franse Renault tanks van Panzer Kompanie 224, lukte het de Duitsers om de vijand van de heuvel te verdringen. Toen de aanval zich vervolgens voortzette onderaan de Westerbouwing vond de 26 jarige Oberleutnant Artur Wossowsky de dood. Hij sneuvelde, net als bijna alle officieren van zijn eenheid, op deze dag. Wossowski werd met acht kameraden begraven in de tuin van het toenmalige pand aan de Veerweg nummer 1. De Duitse verliezen op deze dag waren zo groot dat de eenheid tegen de middag van de 21e uit de strijd werd gehaald en werd afgelost door een andere eenheid. Omdat het om een van origine opleidingsregiment ging, was de leeftijd van de meeste van deze manschappen nog relatief jong.



Na de afdaling van de Westerbouwing passeerden we de plek waar in april jongstleden het meest recente stoffelijke overschot van een militair werd gevonden. Naar alle waarschijnlijkheid een Duitse soldaat van de Kriegsmarine, die ook betrokken was bij de aanval op de Britse posities op 21 september. Op dit moment ligt zijn stoffelijk overschot ter identificatie bij de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht.

Uiterwaarden
Verderop langs de Veerweg kruisten we de plek waar enkele jaren terug het lichaam van Private Arthur Foster werd gevonden, aan het eind van de dag zouden we op de begraafplaats zijn graf bezoeken. Vanaf het kerkpad keken we daarna uit op de uiterwaarden waar in de nacht van 25 op 26 september de restanten van de 1st British Airborne Division in de stromende regen over de Rijn werden geëvacueerd. Van de circa 10.000 gelande manschappen bereikten slechts ongeveer 2.200 manschappen de relatief veilige Betuwe.
Het volgende routepunt was de Oude Kerk, het toneel van zware gevechten aan de oostelijke rand van de Perimeter. Hier hield de Londsdale Force verbeten stand tegen de Duitse aanvallen. Ook was hier ten tijde van de slag het Light Regiment met hun 75mm veld-houwitsers opgesteld. Aan het eind van de strijd was de kerk uit circa 900 totaal verwoest.
Na het passeren van het huis van Kate ter Horst begon de klim in de richting van het centrum van Oosterbeek. Daar aangekomen schoven we aan voor de lunch in het voormalige Main Dressing Station (MDS), Restaurant Schoonoord.



Kijkje achter de schermen
Na de lunch was het nog maar een klein stukje naar het Airborne Museum ‘Hartenstein’, waar gelegenheid was voor een bezoek aan het museum. ’s Ochtends hadden we alleen de film bekeken, nu kon de rest van het museum worden bezocht. Exclusief voor deelnemers aan de battlefieldtour was er de mogelijkheid om een kijkje te nemen achter de schermen. Zo kon onder begeleiding de werkplaats van het museum worden bezocht, de plek waar het onderhoud aan de collectie plaats vind en vaak de ruimte waar de objecten als eerste binnenkomen. Ook van de mogelijkheid om een bezoek te brengen aan de bibliotheek van het museum werd door veel deelnemers gebruik gemaakt. Dit is het kenniscentrum van alles wat er op het gebied van de slag om Arnhem te vinden is. Boeken, brieven, rapporten, alles waar de onderzoeker naar op zoek is kan men hier vinden.



Begraafplaats
Nadat het bezoek aan het museum was afgerond vetrokken we naar de Arnhem/Oosterbeek War Cemetery. De laatste rustplaats van honderden militairen die vochten voor en met de Commonwealth troepen. Onder hen ook een groot deel van de manschappen die in de septemberdagen van 1944 sneuvelden tijdens operatie Market Garden. Op de begraafplaats stonden we stil bij het graf van onder meer Private Arthur Foster, die op 23 maart 2005 als voorlopig laatste militair werd herbegraven.
Het stoffelijk overschot van Arthur Foster werd in april 2003 gevonden tijdens graafwerkzaamheden aan de Veerweg in Oosterbeek Na berging van het stoffelijk overschot door de Bergings- en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht verzorgden medewerkers van deze dienst ook de identificatie aan de hand van onderdelen van het gebid. Het stoffelijk overschot werd positief geïdentificeerd als zijnde Private Arthur Foster, 11 Platoon, B Company, 1st Battalion The Border Regiment. Foster was enkele maanden na het begin van de Tweede Wereldoorlog in dienst gegaan bij The Border Regiment. Na met de Borders te hebben gevochten in Noord-Frankijk, Noord-Afrika en Italië bracht operatie Market Garden hem naar Nederland. Arthur Foster is omgekomen op 21 september 1944, tijdens de Duitse aanval op de posities van de Borders op de strategisch belangrijke Westerbouwing. Waarschijnlijk is hij die dag door een granaatscherf in het hoofd getroffen, zijn schedel vertoonde een gat van vier centimeter.
Op 23 maart 2005 vond op de Commonwealth War Graves Cemetery Arnhem/Oosterbeek in Oosterbeek de herbegrafenis van Arthur Foster plaats. Zijn stoffelijk overschot werd na ruim 60 jaar bijgezet temidden van zijn kameraden. Een bijzonder verhaal over een willekeurig persoon. En zo liggen alleen hier op deze begraafplaats al ruim 1.700 individuen, elk met hun eigen verhaal.



Age shall not weary them, nor the years condemn
At the going down of the sun and in the morning
We will remember them

Jeroen Niels (namens STIWOT Reizen)
Alle foto's: © STIWOT, Kees Jan Koster, Dennis Notenboom & Barry van Veen