Op zoek naar Kato de Slijper

Nog steeds ben ik bezig met het uitwerken van interviews van ooggetuigen van de oorlog. Namen blijven altijd lastig te controleren. Uit één van de verhalen komt de volgende mededeling: "ik moest elke dag te voet met een melkkan naar Kato de Slijper. Hoe zij aan die naam kwam, Joost mag het weten." Na doorvragen wist de geïnterviewde zich nog wel te herinneren dat de vrouw ergens in de Heistraat in Helmond woonde en dat ze vermoedelijk in het echt Duimelings heette. Dat was alles. Een zoektocht naar Kato begon.

Stap één was in dit geval het bevolkingsregister van Helmond. Gelukkig al lang online gebracht door het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven (RHCe) via zoekjestamboom.nl. Een Duimelings in de Heistraat was er niet, wel een Duimelinks. Mevrouw Josephina Godefrida Duimelinks, weduwe van J. Wayers. Zij woonde op de Heistraat 91. Heel erg passen deed het qua namen niet, ik ging er namelijk wel van uit dat Kato haar voornaam was. In mijn fotoarchief vond ik gelukkig een foto van Heistraat 91:



Het onderschrift luidt: "Op no 91 woonde in de jaren 1930-1944 Frieda Wayers (de Pieperkop)". Dit was duidelijk de mevrouw Duimelinks uit het bevolkingsregister, maar ook overduidelijk niet Kato de Slijper. Ook hier kun je je afvragen hoe Frieda aan de bijnaam Pieperkop kwam, maar dat zou weer een heel ander verhaal worden.

Je bent als onderzoeker dan wel een beetje uit gezocht. Veel verder dan dit kom je niet zonder hulp van anderen. Gelukkig is daar Facebook met heel veel besloten groepen met gedeelde interesses. Zo is er de groep 'Je bent Helmonder als...'. Vaak plaats ik daar een vraag en bijna altijd resulteert het in nieuwe zoekingangen. In dit geval was mijn vraag: "heeft iemand gehoord van een Kato de Slijper, dat zou haar bijnaam zijn en ze verkocht [in de oorlog] melk in de Heistraat".

Al snel kwamen er een aantal reacties: iemands oma werd Nel de Slijper genoemd en ze had een zus die Kato heette. Er werd door anderen aangegeven dat ze een snoepwinkel of levensmiddelenwinkel had in de Heistraat. Weer iemand anders gaf aan dat ze melk en snoep verkocht. Ook kwam er snel een naam boven tafel, Van Ansem. Zij had een chocolaterie op de Heistraat 79, zoals ook in het onderschrift van onderstaande foto staat:



Zou Kato de Slijper dan Van Ansem heten? Helaas bleek dat niet het geval, er werd al snel aangegeven dat Van Ansem de winkel had overgenomen van een zekere Duimelings. Toen waren we weer terug bij af, die woonde namelijk op nummer 91. Echter, ik had de naam Duimelings tot dat moment nog (bewust) niet genoemd. Het bevestigde voor mij uit een tweede bron in ieder geval dat het met een Duimelings of Duimelinks te maken moest hebben.

Dan was er nog de oma, Nel de Slijper, haar achternaam zou Henraad zijn, dus die van haar zus Kato vermoedelijk ook. Hoe haar man heet wist men niet meer, maar de man van Nel Henraad was Huub de Eindhovense (Derkx). Heerlijk al die bijnamen...

Helaas was er geen Henraad te vinden in het bevolkingsregister, wat bleek, dat moest Henraat zijn. Ook op Facebook is een typefout zo gemaakt. Het huwelijk van Huub Derkx en Nel Henraat was toen eenvoudig te vinden. Bartholomeus Hubertus Derkx en Maria Petronella Henraat trouwden op 1 oktober 1937 in Helmond. Huub Derkx bleek in Stratum (Eindhoven) geboren te zijn. Nu nog zus Kato vinden...

Om de zus te vinden gaan we eerst een generatie hoger, de ouders van Nel Henraat waren: Hendrikus Henraat en Johanna Maria Catharina Vogels, zij kregen vijf kinderen:
- Petronella Henraat, geboren op 25 juli 1895
- Catharina Maria Henraat, geboren op 5 november 1896
- Gerardus Henricus Henraat, geboren op 6 december 1901
- Henricus Antonius Henraat, geboren op 28 april 1912
- Maria Petronella Henraat, geboren op 11 november 1913

Op dit moment ging ik er maar even vanuit dat Catharina Kato was, of eigenlijk Cato. Even doorzoeken bracht ons tot het huwelijk tussen haar en Antonius Marinus Duijmelinck op 30 mei 1921. Zij trouwde in Helmond en ging wonen op de Heistraat 79. Duijmelinck dus, en geen Duimelings.

Met deze naam was het weer mogelijk om op zoek te gaan naar krantenadvertenties, tegenwoordig online te vinden via Delpher.nl. Hier vond ik onderstaande advertentie in de Helmondsche Courant van 30 augustus 1945. Dit bevestigde weer de verkoop van melk uit het verhaal.

Maar dan nog de bijnaam. Hoe kwam Cato de Slijper aan haar bijnaam? Gelukkig was daar weer Facebook. Iemand vond een aantal foto's bij het RHCe van Jan Henraath. Hij leefde in de jaren dertig als kluizenaar in de Stiphoutse bossen. Hij sleep messen en scharen om zo in zijn levensonderhoud te voorzien. Zo kwam hij aan de bijnaam Jan de Slijper. Een familieband tussen de familie Henraath en Henraat is er niet direct. De vader van Cato, Hendrikus Henraat, komt niet uit hetzelfde gezin als Johannes (Jan) Henraath. De gelijkenis in achternaam zal vermoedelijk wel de reden zijn voor de bijnaam van Cato en haar zus Nel.

Catharina Henraat overleed op 24 augustus 1977 op 80 jarige leeftijd.

Het is dankzij de hulp van velen dat oorlogsherinneringen nu nog kunnen worden gekoppeld aan de juiste namen en plaatsen. Dat iemand van 87 de naam Duijmelinck op een paar letters na nog weet, blijf ik helemaal speciaal vinden.

Update: Na publicatie kregen we een mail van Rene Brands die zich naast de stamboom van de familie Brands ook bezig houdt met de stamboom van de familie Henraat. Rene gaf aan dat er weldegelijk een familieband was tussen Catharina en Jan de Slijper. Ze delen dezelfde overgrootvader, Hendrik Henraat (1795-1860). De opa van Catharina, Hendrik Henraat (1847-1889), is de stiefbroer van de opa van Jan de Slijper, Lambertus Henraath (1835-1870).

Heeft u zelf verhalen of documenten over Helmond in de Tweede Wereldoorlog? Neem dan contact met ons op via het formulier of helmond@tracesofwar.com.

Bronnen:
- Advertentie: Helmondsche Courant, 30 augustus 1945
- Foto: Nederlands Bidprentjes Archief
- Stamboom Brands, Hummelink, Nooijen, Vos