Helmondse oorlogsslachtoffers: Natan Andriesse

"Geruime tijd", het is een tijdsbepaling die ons al maanden bezighoudt. Het staat in één van de criteria voor opneming op het oorlogsmonument in Helmond. "De betreffende personen moeten geruime tijd in Helmond gewoond hebben of ten gevolge van een oorlogshandeling in Helmond zijn overleden."



Voor de meeste personen op het monument is het duidelijk, ze zijn geboren in Helmond, hebben er hun hele leven gewoond en zijn ofwel in Helmond overleden of in de oorlog omgekomen in bijvoorbeeld Auschwitz, Neuengamme of aan het front. Bij elke lijst zijn er namen die niet aan de criteria voldoen. Alleen zijn de criteria niet altijd even duidelijk. Zo komen we bij de vraag: wat is "geruime tijd", is dat in jaren uit te drukken? Of afhankelijk van hoe oud je bent? Vijf jaar lijkt niet lang, tenzij je zes bent.

Zover we konden nagaan komt dit slechts bij één naam op het monument voor. Namelijk bij Johannes Verweij. Hij woonde de eerste 20 jaar van zijn leven in Helmond om 5 jaar later in Brummen om het leven te komen. Bij één naam op de aanvullingslijst in het monument ligt het echter iets ingewikkelder: Natan Andriesse. Andriesse is geboren op 1 april 1876 in Helmond, overleden op 66 jarige leeftijd op 11 december 1942 in Auschwitz.


Geboorteakte, gemeente Helmond


Overlijdensakte, gemeente Den Haag

Wat Andriesse bijzonder maakt is dat hij in zijn leven nogal eens is verhuisd, wij tellen ruim 30 keer. Hij heeft naast Helmond o.a. gewoond in St. Oedenrode, Amsterdam, Harderwijk, Woensel (Eindhoven), Roermond, Rotterdam, Apeldoorn, Tilburg, Strijp (Eindhoven), Asten en Den Haag. Vaak nog meerdere keren ook. Hij schijnt zelfs nog even in Nederlands-Indië gezeten te hebben. Hij woonde van geboorte tot 1888 en van 1889 tot 1902 in Helmond, ongeveer 25 jaar, daarna is hij nog vier keer voor enkele maanden in Helmond terug geweest. Zijn laatste woonplaats was Den Haag.

Er zit in de documentatie van de projectgroep van 20 jaar geleden ook een brief waarin hij wordt genoemd. De brief is uit 2001, 6 jaar na het plaatsen van het monument. Hierin wordt hij voorgedragen om opgenomen te worden.


Brief van de Archiefdienst van de Gemeente Helmond

25 jaar, op een leven van 66 jaar, is dat dan "geruime tijd"? Het is iets meer dan een derde van zijn leven. Bij Andriesse zullen we de vraag met "ja" beantwoorden. De belangrijkste reden is dat hij in Helmond geboren is én er vervolgens de eerste 25 jaar van zijn leven heeft doorgebracht. Wij zouden het criterium graag aanpassen naar: "De betreffende personen moeten in Helmond geboren zijn en hier een X-deel van hun leven hebben doorgebracht of ten gevolge van een oorlogshandeling in Helmond zijn overleden." Het is dan alleen nog lastig te bepalen welk X-deel van je leven je in Helmond moet hebben doorgebracht. Een derde, zoals bij Andriesse? Of maar een kwart? We zullen het per geval helaas moeten bekijken omdat de criteria hierin niet duidelijk zijn. Doordat Andriesse al is aangedragen door de projectgroep zelf is het in ieder geval een derde geworden.

Van Natan Andriesse weten we helaas verder niet zo veel. Zoals gezegd geboren op 1 april 1876 in Helmond, overleden op 11 december 1942 in Auschwitz. Hij was getrouwd in Apeldoorn op 27 november 1917 met Johanna Kats. Ook zij overleed op dezelfde datum in Auschwitz. Hun laatste adres was de Paulus Potterstraat 244 in Den Haag. Andriesse was slager en koopman. Zowel zijn vader als broer waren ook al slager. Dat hij koopman was verklaart vermoedelijk waarom hij zo vaak is verhuisd. Via het oorlogsarchief van het Rode Kruis in Den Haag konden we verder achterhalen dat hij op 1 december 1942 in Westerbork is aangekomen en daar op 8 december is weggevoerd met bestemming Auschwitz. Aangezien er verder niets meer van hem is vernomen, gaat men er vanuit dat hij op of omstreeks 11 december 1942 in Auschwitz aan de gevolgen van gasverstikking is overleden.


Brief uit het oorlogsarchief van het Rode Kruis

Heeft u meer informatie over Natan Andriesse of over de andere Helmondse oorlogsslachtoffers? Neem dan contact met ons op via het formulier of helmond@tracesofwar.com.