STIWOT'ters op stap - Eben-Emael

Op zaterdag 12 maart 2005 bezochten Jeroen Koppes, Barry van Veen en Jeroen Niels het Belgische fort Eben-Emael. Met de bouw van het fort Eben-Emael werd in 1932 begonnen en na haar voltooiing beschermde dit fort, dat als het sterkste fort in West-Europa bekendstond, de streek tussen Visé en de Nederlandse grens.

Het fort is natuurlijk vooral bekend vanwege de spectaculaire aanval die de Duitsers op 10 mei 1940 ondernamen. Een snelle verovering van het fort was voor de Duitsers van groot belang omdat dit als de enige mogelijkheid gezien werd om de bruggen over het nabijgelegen Albertkanaal ongeschonden in handen te krijgen. Tijdens de Duitse aanval met zweefvliegtuigen werd de bovenbouw van het onneembaar geachte fort in een kwartier tijd grotendeels door de Duitsers overmeesterd. De belangrijke geschutsposities die zich op de bovenbouw bevonden waren vernietigd of onbruikbaar gemaakt door het vernietigen van de observatiemogelijkheden. Een belangrijke hobbel in Hitlers Blitzkrieg was genomen.



Onder begeleiding van forumlid en Eben-Emael gids Bart Geraerts zouden wij het fort bezoeken. Na onze binnenkomst begaven wij ons direct naar het museum dat gelegen is in de voormalige “magasins”. Na hier enige tijd rondgekeken te hebben werden wij al snel begroet door Bart. Hij nam ons allereerst mee op een tocht door de ondergrondse kazerne van het fort die ons voerde langs lange galerijen, met aan weerszijde verschillende kamers waar een kijkje in kon worden genomen. Deze waren vaak ingericht als diorama’s waardoor een zeer levendig beeld van de dagelijkse gang van zaken in de kazerne wordt getoond.

Samen met een andere kleine groep begonnen wij hierna aan een rondleiding door de eindeloze ondergrondse galerijen van het fort. Het blijft een vreemd gevoel wanneer je weet dat je steeds 25-45 meter onder de oppervlakte loopt, het niveau van de gangen stijgt en daalt dan ook constant. De eerste bezienswaardigheid tijdens deze rondleiding was de ingang van kazemat Maastricht 2. Zoals de naam al doet vermoeden was deze kazemat gericht op Maastricht en vormde daardoor een directe bedreiging voor de opmars van de Duitse grondtroepen. De kazemat Maastricht 2 was dan ook één van de eerste kazematten die door de Duitsers met behulp van een holle springlading van 50kg werd uitgeschakeld. De kanonnen werden hierbij vernietigd en een deel van de bemanning werd gedood. Na deze gebeurtenis werd kazemat Maastricht 2 opgegeven door de Belgen en de toegang werd geblokkeerd. Deze versperring is nog steeds zichtbaar en actief. De kazemat is dan ook niet meer te betreden.



Vervolgens ging wij op weg naar kazemat Visé 2. Deze kazemat was geen directe bedreiging voor de opmars van de Duitsers en is daarom ook niet door de Duiters aangevallen. Je moet er wel wat voor over hebben om deze kazemat te bezoeken, namelijk het beklimmen van 120 traptreden. Maar deze klimpartij is zeker de moeite waard omdat het interieur van de kazemat nog vrijwel intact is. Hier werd ons door Bart het operationele aspect van de bediening van de kanonnen gedemonstreerd.

Na de bezichtiging van kazemat Visé 2 begaven wij ons naar de commandopost van het fort Eben-Emael. Hier werd een goede indruk gegeven van de situatie in 1940 door diverse diorama’s. In de radiokamer werd ons door Bart het verhaal verteld van een telefonist die verbinding zocht met één van de kazematten om zodoende eens te horen wat er nu allemaal aan de hand was. De consternatie was groot toen hij geen Belgische soldaat aan de telefoon kreeg maar een Duitser die doodleuk melde “Here are the Germans!”. Het onneembaar geachte fort was reeds binnengedrongen.



In het fort zijn op enkele plekken nog duidelijk de littekens van de aanval te zien. Vooral de ‘holle ladingen’ die door de Duitsers werden gebruikt om de belangrijkste punten weg te vagen hebben hun sporen duidelijk nagelaten. Het duidelijkst zichtbaar is dit bij de ingang van Kazemat Maastricht 1. Dit gedeelte van het fort wordt ook wel “de hel van het fort” genoemd. De Duitse aanvallers waren hier namelijk de geschutspositie op de bovenbouw binnengedrongen en daalden de 120 traptreden af naar de ondergrondse toegang tot de kazemat. Hier werden zij geconfronteerd met de door de Belgen geblokkeerde toegangsdeur. De Duitse aanvallers hadden echter nog één holle lading over en brachten deze op de toegangsdeur tot ontploffing. De gevolgen zijn nog steeds duidelijk zichtbaar. In de wijde omtrek zijn de galerijen zwart geblakerd en beschadigd, de toegangsdeur is compleet weggeblazen en het trappenhuis vernietigt. De onvoorstelbare explosie was door het gehele fort te horen en bracht de Belgische verdedigers in vertwijfeling.

De rest van de groep keerde hierna terug naar het museum, maar wij zouden samen met Bart nog een bezoek brengen aan Coupole 120. Deze koepel kon volledig draaien en is bewapend met 120mm kanonnen. De Duitsers hebben geprobeerd deze koepel uit te schakelen maar zijn hierin niet geslaagd. Binnenin de krappe koepel is het interieur dan ook nog vrijwel intact en de machtige 120mm kanonnen maakten op iedereen indruk.

Het bezoek aan Coupole 120 was ook het einde van de rondleiding. Al met al was het een zeer boeiend bezoek, zeker door de goede uitleg van onze gids Bart, die het hele verhaal van Eben-Emael op een bijzonder goede wijze wist te vertellen.

Bart, hartstikke bedankt daarvoor!!!



Na het bezoek aan het ondergrondse fort, zijn we om het fort gereden. We kwamen hierbij nog diverse kleinere kazematten en bunkers tegen. Ook is het mogelijk om bovenop het fort een wandeling te maken en zo bijvoorbeeld Coupole 120 van buiten te bekijken. Tijdens de rondleiding zijn we hier namelijk al ingeweest.

Voor meer informatie over het fort Eben-Emael verwijs ik u graag door naar het artikel op Go2War2.nl, Oorlogsmusea.nl of de site van het fort zelf.

Barry van Veen & Jeroen Niels
Alle foto's: © STIWOT, Jeroen Niels & Jeroen Koppes