Herdenking Dodenspoorwegen WO II op Bronbeek

Arnhem, 22 augustus 2022

Op zaterdag 27 augustus 2022 worden voor de 55e keer de slachtoffers herdacht van de Birma-Siam Spoorweg in Myanmar (Birma) en Thailand (Siam), en de Pakan Baroe Spoorweg op Sumatra. De herdenking vindt plaats bij het Birma-Siam en Pakan Baroe Spoorwegen monument op Landgoed Bronbeek in Arnhem. Op het landgoed is naast de herdenkingsceremonie ook een aantal informatieve activiteiten over de Dodenspoorwegen georganiseerd.

In de Corona-jaren 2020 en 2021 was Landgoed Bronbeek niet toegankelijk voor bezoekers. We hebben de herdenking toen wel door laten gaan en met hulp van Defensie konden de mensen thuis via een live stream de herdenking toch bijwonen. Daar is toen massaal gebruik van gemaakt.

We hopen dit jaar weer een groot aantal bezoekers te mogen verwelkomen op Bronbeek. In de laatste jaren voor Corona waren er ongeveer 1000 bezoekers aanwezig. Maar door de positieve ervaringen met de live stream in de voorbije jaren, wordt in samenwerking met de andere stichtingen en Bronbeek de live stream ook dit jaar aangeboden. Een hybride herdenking dus, waarmee de herdenking toegankelijker kan worden bijgewoond. Wij hebben de achterban opgeroepen om ook dit jaar weer bij te dragen aan een zee van bloemen bij het monument door een boeket te bestellen via onze bloemist.

De herdenking zal - zeker na twee jaar - weer in het teken staan van ontmoeten. Er is voorafgaand aan de herdenking gelegenheid om een Indische lunch te nuttigen in de Kumpulan en na de herdenking is er gelegenheid voor een uitgebreide nazit. Op het Landgoed zijn SHBSS-vrijwilligers aanwezig met een boekenkraam. Ook helpt een groep vrijwilligers bij het zoeken naar sporen van krijgsgevangenen in de vele archieven waarover de stichting beschikt. De stand heet toepasselijk ‘Spoorzoeken’ en er is zelfs een Japanse vertaalster aanwezig om te helpen met Japanse documenten.

Na bijna 80 jaar wordt de groep veteranen die het zelf nog heeft meegemaakt natuurlijk steeds kleiner. De eerste reünies van de Dodenspoorwegen werden bezocht door meer dan 2.000 veteranen. Zaterdag hopen wij echter toch nog enkele veteranen te mogen begroeten.

Programma zaterdag 27 augustus
De jaarlijkse herdenking wordt georganiseerd door de Stichting Herdenking Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg (SHBSS) in samenwerking met het Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen (KTOMM) Bronbeek. De herdenking en alle andere activiteiten op die dag zijn voor iedereen vrij toegankelijk. Er worden tussen de 600 en 800 bezoekers verwacht. De aanwezige veteranen, vertegenwoordigers van gemeente Arnhem, Defensie, het Rijk, de Koninklijke Thaise ambassade en een aantal herdenkingsstichtingen zullen tijdens de ceremonie een krans bij het monument leggen.

Het landgoed Bronbeek is vanaf 11 uur toegankelijk voor publiek. Van 11.30 tot 13.00 uur is de Indische lunch beschikbaar en om 13.30 start de herdenkingsceremonie bij het Birma-Siam en Pakan Baroe Spoorwegen monument (Driepagodenmonument). Dat zal ongeveer een uur duren. Aansluitend is er voor bezoekers gelegenheid deel te nemen aan het bloemendefilé.

Birma-Siam Spoorweg
Met de Birma-Siam Spoorweg wilden de Japanse bezetters de spoorwegnetten in Birma (Myanmar) en Siam (Thailand) met elkaar verbinden. De spoorlijn zou daarmee een alternatieve bevoorradingsroute vormen voor de Japanse troepen in Birma en een aanval op India. Voor de bouw van het traject van bijna 415 km tussen Non Pladuk in Thailand en Thanbyuzayat in Birma werden meer dan 250.000 (dwang)arbeiders ingezet. Onder hen waren ruim 60.000 Britse, Nederlandse, Australische en Amerikaanse krijgsgevangenen. Van de circa 18.000 Nederlandse krijgsgevangenen kwamen er 2.800 om tijdens de bouw van de spoorweg. Een onbekend aantal slachtoffers viel tijdens de zeetransporten (Hellships) naar en van de spoorlijn gedurende de Japanse bezetting. De spoorlijn werd op 25 oktober 1943 voltooid en officieel in gebruik genomen. Na de oorlog is de spoorlijn tot 1947 in gebruik geweest en daarna grotendeels afgebroken. Heden ten dage is nog 130 kilometer van het oorspronkelijke spoor in gebruik onder andere voor toeristenreizen.

Pakan Baroe Spoorweg
De Japanse legerleiding wilde voor de verdediging van Sumatra tegen geallieerde aanvallen het spoorwegnet op het eiland verbeteren. Door een spoorweg aan te leggen van Moeara naar Pakan Baroe zou een snelle verbinding tussen de westkust en de oostkust van Sumatra ontstaan. Bovendien konden in Pakan Baroe kolen van de kolenmijnen in het binnenland op schepen worden geladen. In september 1943 begonnen circa 40.000 romusha’s (Aziatische dwangarbeiders) aan de bouw van de spoorweg. In mei 1944 werden circa 6000 Nederlandse, Britse en Australische krijgsgevangenen aan het werk gezet. Door uitputting, honger, ziekten en mishandelingen vielen duizenden slachtoffers: ruim 700 krijgsgevangenen en meer dan 30.000 romusha’s. Twee schepen die met krijgsgevangenen op weg waren naar de Pakan Baroe Spoorweg werden getorpedeerd. Daarbij kwamen 1800 krijgsgevangenen en 4000 romusha’s om. De spoorlijn werd op 15 augustus 1945 voltooid, maar – in tegenstelling tot de Birma-Siam Spoorweg – nooit in gebruik genomen.