Vechten tegen de Duitsers en tegen heersende racistische opvattingen

Samuel de Korte is vrijwilliger voor deze website. Hij publiceerde in 2019 het boek ‘Executie aan de Meppelerstraatweg’ over hoe de nazi’s op 31 maart 1945 in Zwolle vijf mannen fusilleerden. Het boek werd door de Britse uitgever Pen & Sword in het Engels uitgegeven, getiteld ‘Tragedy & Betrayal in the Dutch Resistance’. In maart 2022 verscheen bij diezelfde Britse uitgeverij zijn nieuwste boek: ‘The 614th Tank Destroyer Battalion’. Het gaat over de geschiedenis van dit Amerikaanse tankjagerbataljon, dat bemand werd door Afro-Amerikaanse militairen. Terwijl ze in hun eigen land te maken hadden met rassensegregatie en racisme, vochten ze in door nazi-Duitsland onderdrukt Europa voor de vrijheid van anderen.



Het is bijzonder dat jij als Nederlander in de geschiedenis van dit relatief onbekende bataljon bent gedoken. Hoe ben je in aanraking gekomen met de geschiedenis van deze eenheid en wat fascineert je hieraan het meest?

Het begon eigenlijk met Wikipedia. Het viel mij op dat witte Amerikaanse soldaten en eenheden vaak hun eigen pagina hebben, maar dat dit bij Afro-Amerikaanse eenheden niet het geval is. Naar aanleiding daarvan heb ik mijn scriptie geschreven over de weergave van zwarte Amerikaanse soldaten in de Tweede Wereldoorlog in hedendaagse media. Daaruit kwam naar voren dat zwarte Amerikaanse soldaten stelselmatig minder aandacht krijgen dan witte soldaten. Afro-Amerikanen vormden ongeveer 10% van de Amerikaanse samenleving en vormden ook ongeveer 10% van het Amerikaanse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog, wat neerkomt op ongeveer een miljoen zwarte Amerikanen in het leger. Het merendeel van de zwarte Amerikanen diende in ondersteuningseenheden, waarmee zij een waardevolle bijdrage leverden, maar er waren ook gevechtstroepen, zoals het 761st Tank Battalion of de 92nd Infantry Division. Van de 71 tankjagerbataljons die werden ingezet aan het front, waren er slechts drie voor Afro-Amerikanen.

Ondanks hun bijdrage krijgen zwarte Amerikanen niet dezelfde aandacht als witte soldaten. Om een voorbeeld te noemen uit een bekende film: Saving Private Ryan. Er is hierin ontzettend veel oog voor detail. Denk aan de twee ‘Duitse’ soldaten die zich willen overgeven aan het begin van de film en worden doodgeschoten. Het zijn twee Tsjechisch-sprekende mannen die in een Ostbataljon waren ingezet aan het westfront. Aan de andere kant, komt er dus geen enkele zwarte Amerikaan in de hele film voor, terwijl ze wel in Normandië waren, zoals binnen het 320th Barrage Balloon Battalion. Dit probleem heb ik met mijn scriptie onderzocht en daarna wilde ik hier iets aan doen. Het meest opvallende vond ik namelijk hoe dit bataljon (het 614th) in de vergetelheid is geraakt. De mannen in dit bataljon hebben wel degelijk gevochten en een waardevolle bijdrage geleverd aan het Amerikaanse leger in de Tweede Wereldoorlog, terwijl er nu soms online discussie wordt gevoerd over of Afro-Amerikanen toen wel in het leger zaten. De Tweede Wereldoorlog is niet een ‘witte’ aangelegenheid, maar iets wat impact heeft gehad op het verleden van iedereen. In het geval van dit bataljon, zie je duidelijk dat hun bijdrage onbekend is en daar wil ik verandering in brengen.

Waar werd het bataljon ingezet tijdens de Tweede Wereldoorlog en hoe belangrijk was haar rol?

Het bataljon, dat bestond uit grofweg zo’n 750 soldaten, heeft gevochten in de Franse Elzas, en is daarvandaan door Zuid-Duitsland naar Oostenrijk gegaan. Vanuit Oostenrijk is een deel van de eenheid naar Italië gestuurd om daar contact te maken met het Amerikaanse Fifth Army. Het 614th Tank Destroyer Battalion is in december 1944 ingedeeld bij het 103d Infantry Division en ze hebben de rest van de oorlog samen gevochten. Aanvankelijk waren de tankjagers bedoeld om als reactiemacht in te zetten bij een eventuele Duitse gepantserde doorbraak. Deze rol werd echter nauwelijks vervuld, omdat er geen massale Duitse tankaanvallen meer waren in deze periode. In plaats daarvan werd de eenheid vooral op andere manieren ingezet, naar wat de commandanten dachten dat nodig was. Dit kwam er vaak op neer dat de anti-tankkanonnen aan infanterie-eenheden werden toegevoegd om anti-tankondersteuning te leveren. Zoals sergeant Dillard Booker vermeld: “het was een behoorlijke show voor de infanterie, want zij hielden ervan om onze kanonnen te zien bulderen.”

Wat wilde je in je boek precies overbrengen op de lezer en welke bronnen had je hiervoor tot je beschikking? Heb je genoeg materiaal kunnen vinden om de geschiedenis ‘tot leven te wekken’?

Ik hoop dat lezers van het boek geprikkeld worden om breder na te denken over geschiedenis, racisme en inclusie. In het boek wilde ik niet slechts de droge historische feiten verwerken van waar het bataljon was en wat het deed, maar ook persoonlijke verhalen vertellen. Gelukkig kon ik in contact komen met een aantal nabestaanden en kon ik een aantal bijzondere bronnen gebruiken. Hierdoor wordt de geschiedenis natuurlijk een stuk interessanter en de foto’s van de militairen geven een persoonlijke indruk. Om het helemaal compleet te maken: de foto’s uit het archief van het U.S. Army Heritage and Education Center waren een geweldige vondst en laten duidelijk zien met wat voor materiaal de mannen werkten.



In je boek bedank je James Lankford voor zijn hulp als jouw mentor. Wie is hij en hoe was hij jou behulpzaam?

Jim Lankford heeft zelf lang geleden geschiedenis gestudeerd en hij heeft een aantal jaar geleden een artikel over het 614th Tank Destroyer Battalion geschreven. Ik ben tijdens het onderzoek met hem in contact gekomen, omdat ik zijn artikel graag wilde lezen en ik had wat vragen over bronnen die hij misschien gebruikt had. Het was fijn contact! Jim heeft een enorme bijdrage geleverd met zijn suggesties en zijn kritiek. Daarnaast was het zeer fijn contact en correspondeerden we regelmatig over het onderzoek, waarbij hij goede feedback gaf. Het is natuurlijk bijzonder om met nabestaanden in contact te komen of om onbekende foto’s te vinden, maar iemand die veel met geschiedenis bezig is, begrijpt net iets beter hoe bijzonder dat is. Het boek is dankzij zijn hulp een stuk beter geworden en daar wilde ik hem voor bedanken.

Hoe werd er door de leden van andere Amerikaanse of geallieerde eenheden aangekeken tegen de Afro-Amerikaanse militairen van het 614th Tank Destroyer Battalion? Was er sprake van conflicten tussen zwarte en witte militairen? Werden de Afro-Amerikanen benadeeld ten opzichte van ‘witte’ eenheden?

Zwarte Amerikanen werden zeker benadeeld ten opzichte van witte soldaten. Er waren natuurlijk de heersende racistische opvattingen dat zwarte Amerikanen niet intelligent genoeg waren om de complexe wapens van de moderne oorlogvoering te beheersen. Amerika was gesegregeerd en het werd zwarte Amerikanen op veel manieren moeilijk gemaakt om deel te nemen aan de strijd. Denk bijvoorbeeld aan de “stille behandeling” van Benjamin O. Davis Jr. Tijdens zijn opleiding sprak niemand met hem, tenzij het echt noodzakelijk was. Bij het 614th Tank Destroyer Battalion is dit ook gebeurd. De witte soldaten van de 103d Infantry Division waren aanvankelijk niet blij met de zwarte tankjagers, maar deze mening veranderde al snel toen zij hen zagen vechten tijdens de Slag om Climbach. Om de vraag te beantwoorden of zij benadeeld werden, zou ik graag benadrukken dat aan het einde van de Tweede Wereldoorlog er twee tankjagerbataljons waren met getrokken in plaats van gemotoriseerde kanonnen. Dit waren het 614th Tank Destroyer Battalion en het 679th Tank Destroyer Battalion. Beide eenheden werden bemand door zwarte Amerikanen. Dit is in ieder geval opvallend.



In je boek som je de dodelijke slachtoffers binnen het bataljon op. Ook geef je een overzicht van de onderscheidingen die aan leden van de eenheid werden uitgereikt. Hoe zwaar werd het bataljon getroffen qua slachtofferaantallen en heb je de indruk dat het toentertijd en in de geschiedschrijving voldoende eer heeft gekregen?

Dit is een lastige vraag, want wat is voldoende eer? Heldendom en erkenning zijn subjectief. Het bataljon verdient zeker meer aandacht dan dat het tot nu toe heeft gekregen. Het is niet het meest glorieuze tankjagerbataljon van het Amerikaanse leger, maar het verheerlijken ervan is ook niet het doel van het boek. Het waren zwarte tankjagers die gevochten hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog en een bijdrage geleverd hebben aan de bevrijding van Europa, terwijl dat relatief vaak vergeten of verzwegen wordt. Witte Amerikanen kent iedereen als de bevrijder, terwijl de bijdrage van zwarte Amerikanen achterwege blijft of hooguit zijdelings wordt genoemd, maar dat is niet terecht. Dit bataljon heeft ook gevochten. Daarnaast heeft dit bataljon niet alleen moeten vechten tegen de Duitsers, maar ook tegen de heersende racistische opvattingen. Dit zorgde ervoor dat zij extra hun best moesten doen om zich te bewijzen. Deze strijd is veel minder bekend en maakte het ook moeilijk om hen de aandacht te geven die ze verdienen.



Je haalt ook de terugkeer van de mannen in de Verenigde Staten aan. Hoe was het voor hen om als bevrijders terug te keren naar een land waar ze door velen weer als ‘negers’ werden gezien? Speelden zij (of hun inzet in de oorlog) nog een rol binnen de burgerbeweging en/of de beëindiging van de rassensegregatie?

Je ziet een duidelijk verschil in voor en na de Tweede Wereldoorlog. Voor het conflict waren er al bepaalde problemen, maar door de Tweede Wereldoorlog zijn een hoop zaken in een stroomversnelling gekomen. De terugkerende veteranen voelden zich gesterkt in hun wens om als gelijke behandeld te worden. Zwarte Amerikanen die in het leger hadden gediend, hebben ervaringen opgedaan die zij anders nooit gehad zouden hebben. Het heeft een grote groep mensen zelfvertrouwen, vaardigheden en kennis gegeven die zij anders niet zouden hebben. Dit konden zij dan ook weer inzetten voor andere doeleinden.

Overigens geldt dat niet alleen voor de zwarte soldaten die gevochten hebben, maar ook voor de soldaten met wie zij in aanraking zijn gekomen. Verschillende witte soldaten van het 103d Infantry Division zagen de zwarte tankjagers als onderdeel van hun eenheid. De felheid waarmee het 614th Tank Destroyer Battalion heeft gevochten zal er voor gezorgd hebben dat een aantal witte soldaten anders ging denken over zwarte Amerikanen. Op deze manier stonden de zwarte Amerikanen niet alleen in hun strijd, maar hadden zij een heel stel medestanders gekregen, die op verschillende manieren hun bijdrage leverden.

Is er, tot slot, een feit of anekdote uit je boek waarvan je zeker weet dat het je altijd zal bijblijven?
Er is één verhaal dat ik niet snel vergeten zal, dat gaat over het onthaal dat de mannen kregen toen zij terugkeerden naar Amerika. Zoals bekend kregen zij niet hetzelfde onthaal als de witte soldaten. Het verhaal gaat over Christopher Sturkey, een officier van het 614th Tank Destroyer Battalion. Het fragment komt uit The Invisible Soldier: The Experience of the Black Soldier, World War II van Mary Penick Motley. Sturkey vertelde aan de schrijfster: “Toen ik terugkeerde naar de Verenigde Staten, ging ik naar de verdedigingsfabriek waar mijn vrouw werkte om haar te verrassen. Ik had al mijn parafernalia aan: battle stars, campagnelinten, dat soort dingen. Ik was vroeg, dus ik dacht: ik neem een burger bij de White Tower om de hoek. Ik bestelde ‘m en de baliemedewerkster zei tegen mij: ‘We serveren niet aan negers hier.’” Dan heb je gevochten voor Amerika en geholpen om Europa te bevrijden en dan is dit hoe je thuis ontvangen wordt. Verschrikkelijk!

The 614th Tank Destroyer Battalion

Fighting on Both Fronts

ISBN: 9781399008686

Meer informatie over dit boek