Lizette Eijsbouts' boek ‘De Gottschalls’ is geen doorsnee familiegeschiedenis: het is een verhaal over haar Duits-Joodse familie die worstelde met de opkomst van het nationaalsocialisme en de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Het boek, dat de geschiedenis van de familie vanaf 1700 beschrijft, focust op de twintigste eeuw en de dramatische veranderingen die deze periode met zich meebracht. Lizette Eijsbouts verweeft grote historische gebeurtenissen met de persoonlijke ervaringen van haar familie.

De eerste hoofdstukken geven een beeld van een welvarende familie, behorend tot de middenklasse in het Duitse dorp Klein-Gerau. De beschrijving van het dagelijkse leven, de familiebanden en de economische situatie staat in groot contrast met de latere ellende die hen te wachten stond. De Gottschalls leefden in een periode van voorspoed.

Eijsbouts legt gedetailleerd uit hoe het politieke klimaat in Duitsland veranderde. De steeds strenger wordende anti-Joodse wetten en maatregelen, eerst subtiel, creëerden een sfeer van onrust en angst. Het verhaal laat zien hoe dagelijkse handelingen, die op het eerste gezicht onschuldig leken, bijdroegen aan de uitsluiting en vervolging van de Joodse gemeenschap. Deze geleidelijke toename van onderdrukking wordt duidelijk beschreven.

De Kristallnacht wordt in het boek gepresenteerd als een kantelpunt. De gewelddadige aanvallen op Joodse bedrijven en huizen, en de arrestatie van Joodse mannen. Het verhaal beschrijft de angst en wanhoop die de familie overviel, niet alleen om hun eigen veiligheid, maar ook om het lot van hun familieleden en mede-Joden. De uiteindelijke onteigening van het familiebedrijf was een zware slag en een symbool van de systematische ontmanteling van Joods bezit.

Daarop volgt een fase waarin de familie probeerde te vluchten. Eisbouts beschrijft de moeilijkheden die gepaard gingen met de pogingen om het land te ontvluchten. De beslissing om Duitsland te verlaten was niet gemakkelijk, en de onzekerheid over de toekomst hing als een zware last over hun schouders. De reis naar Amsterdam, en vervolgens via Spanje naar Jamaica, was vol van onvoorspelbaarheid en gevaar.

Eijsbouts' persoonlijke ervaringen en haar onderzoek voegen een extra laag toe aan het verhaal. Haar ontdekking van het familieverleden en haar ontmoetingen met mensen die de familie kenden, geven het boek iets extra’s. Ze gaat hiervoor een aantal keren terug naar Duitsland. Eijsbout deelt haar eigen gedachten en gevoelens tijdens haar onderzoek, waardoor de lezer een beter begrip krijgt van de blijvende impact van de Holocaust op de generaties van nu. De zoektocht naar documenten en getuigenissen in het Duitse Bundesarchiv maken het verhaal compleet.

Het boek behandelt niet alleen de periode van vervolging, maar ook de ervaringen van de familie na de Tweede Wereldoorlog. De terugkeer naar een normaal leven, het verwerken van de trauma's van de oorlog, en de moeilijkheden om zich aan te passen aan een nieuwe samenleving, worden eveneens beschreven. De auteur licht toe hoe de oorlogsjaren een blijvende stempel drukten op de familie en hoe de gevolgen door meerdere generaties werden doorgegeven.

‘De Gottschalls’ is een interessant boek, het brengt de donkere kant van de menselijke geschiedenis op heldere wijze in beeld. Het boek is een oproep tot herinnering, begrip maar ook verzoening. De combinatie van historische aspecten en de familiegeschiedenis maken het een interessant, boeiend en leerzaam boek.