In ‘Wij blijven bij elkaar’ vertelt Letterie het waargebeurde verhaal van de Duits-Joodse familie Birnbaum. Het gezin woonde in Berlijn toen de Tweede Wereldoorlog begon. Het gezin telde zes kinderen en deed ongelofelijk veel moeite om allemaal bij elkaar te blijven. Ze zaten in verschillende kampen mee en moesten vechten om te overleven. Een indrukwekkend verhaal van een moedig gezin dat nooit opgaf.

Het was oktober 1938 toen de vader van Sonni, Gina, Zwi, Suzi en Yakov Birnbaum werd meegenomen door de nazi’s. Hij zou terechtkomen in een werkkamp in Polen. Hun moeder besloot hierna dat de kinderen naar hun familie in Nederland zouden gaan om te ontkomen aan het Duitse terreur. Het werd een gevaarlijke reis met de trein naar Nijmegen. Na een lange reis werden ze eindelijk het land binnengelaten, maar ze mochten niet naar hun familie toe. In plaats daarvan werden ze opgevangen door de Joodse gemeenschap van Nijmegen. Vanuit het opvangcentrum werden de kinderen opgevangen door gezinnen die tijdelijk een vluchtelingenkind opnamen. De kinderen Birnbaum slaagden er met moeite in om bij elkaar te blijven.

Niet lang daarna werden de kinderen alweer doorgestuurd naar tehuis Cromvliet in Rijswijk. Hun oom en tante bleken toch geen ruimte te hebben om alle vijf kinderen op te vangen, maar in Rijswijk waren ze tenminste wel bij elkaar. Ondanks dat Nederland haar grenzen sloot voor vluchtelingen wist hun moeder vanuit Duitsland toch naar Nederland te komen. Ze was inmiddels ook bevallen van een zoontje: Samuel. Tot hun grote verrassing weet zelfs hun vader te ontsnappen uit het kamp in Polen.

"Hij kijkt op, opent zijn armen en Sonni springt erin. Aarzelend loopt Gina nu op hem af, alsof hij een zeepbel is die ieder moment uit elkaar kan spatten."

Het gezin woonde nog wel een tijdje uit elkaar door ruimtegebrek. Maar in 1939 moesten ze met zijn allen vertrekken naar Westerbork. Het gezin komt wonderbaarlijk genoeg weer helemaal samen, nu met zes kinderen in plaats van vijf.

"Ze gaan naar kamp Westerbork! Een nieuw vluchtelingenkamp gebouwd op de hei in Drenthe, in Oost-Nederland. Daar zullen ze voor het eerst weer samenwonen als gezin. Gina kan niet wachten.""

In mei 1940 werd in Nederland officieel de oorlog verklaard en het hele gezin werd op deportatie gezet vanuit Westerbork, maar de trein strandde en iedereen werd weer teruggebracht naar Westerbork. Maar er was een verschil met de periode daarvoor:, hun status van vluchtelingen was veranderd in die van gevangenen. Het gezin verbleef jaren in dit kamp en de ouders kregen de leiding over het weeshuis van Westerbork. Dit redde hen van transport naar Auschwitz. Maar het grootste gedeelte van de kinderen die terecht kwamen in het weeshuis werden wel snel doorgestuurd naar het concentratiekamp.

"Sindsdien gaan er bijna elke week twee transporten naar Auschwitz. De Duitsers blijven volhouden dat het een werkkamp is, maar waarom worden er dan heel oude mensen, kinderen en zelfs baby’s heen gestuurd? Wat daar echt gebeurt, weet niemand, maar wel dat je alles op alles moet zetten om er weg te blijven."

In januari 1944 werd het gezin doorgestuurd naar kamp Bergen-Belsen. Ze vertrokken samen met de vijftig kinderen van het weeshuis, als één grote familie. Daar aangekomen was de sfeer compleet anders dan in Westerbork.

"’Sjeissjuden!’, schreeuw een SS’er opnieuw, nu vlak in haar oor. Ze wou dat ze haar vingers in haar oren kon stoppen, maar ze wil Sonni niet loslaten. Ze moeten bij elkaar blijven. Maar een taal die zulke lelijke woorden kent, wil ze niet meer spreken. Nooit meer."

Meer dan een jaar later, in april 1945, werden ze met de trein overgebracht naar Trobitz. De reis duurde twaalf dagen en inmiddels had de bevrijding plaatsgevonden. Ze werden opgevangen door Russische soldaten die de dorpsbewoners dwongen de getraumatiseerde Joden op te vangen. Het gezin en de vijftig weeskinderen kwamen op een boerderij terecht waar ze een tijdje verbleven. Eindelijk werden ze weer naar Nederland gebracht, maar het was hun thuis niet. Maar Duitsland ook niet meer. Ze hadden maar één droom: naar Israël verhuizen. En deze droom werd werkelijkheid in 1950. Samen met een groot deel van de weeskinderen verhuisde de familie Birnbaum naar Israël. Per boot reisden ze met een groep van totaal dertig mensen de zee over naar het beloofde land.

"De golven krabbelen tegen het schip en ze voelt de wind in haar haar. Haar hart bonst in haar keel, terwijl haar ogen de horizon niet loslaten. De eerste zonnestralen weerkaatsen in het water en vormen een smalle gouden rand in de verte. En dan…Als de lucht in zachtgeel verandert, ziet ze het. Heel in de verte is land. Met haar handen om de reling geklemd kijkt ze ademloos toe hoe eerst de Carmel zichtbaar wordt, en dan de lichtjes van de stad Haifa. Daar is het beloofde land."

‘Wij blijven bij elkaar’ is een prachtig boek. Het is niet alleen goed geschreven, maar het verhaal is ook ongelofelijk indrukwekkend. Het grootste deel van de oorlog slaagde het gezin erin om bij elkaar te blijven en dat was een enorme prestatie in deze chaotische periode. Maar niet alleen hebben ze de zes kinderen in leven weten te houden, ze hebben ook nog eens vijftig weeskinderen opgenomen in het gezin en die hebben de oorlog allemaal overleefd. Letterie schuwt beschrijving van de gruwelijkheden van de oorlog niet, maar weet deze mooi te verweven in de krachtige karakters van de familie Birnbaum. Een absolute aanrader.