In dit zesde deel van de serie ‘Joodse huizen’ worden 24 adressen in Nederland besproken waarin voor de Tweede Wereldoorlog Joodse gezinnen woonden. Elk stuk is geschreven door een ander persoon waarbij sommigen het verhaal vertellen van hun eigen grootouders. Het doel van deze serie is om een groeiend papieren monument te vormen van een verdwenen cultuur.

Het eerste verhaal in het boek gaat over Han Hollander. Hij was de allereerste sportverslaggever op de radio. Terwijl hij deed wat hij het liefste deed, verdiende hij goed geld."Terwijl de wereld op de drempel stond van een ongekende economische crisis met alle ellende van dien, ging het Han financieel beter dan ooit". Maar met de komst van de nazi’s werd alles van hem afgepakt. Eerst werd Hollander in mei 1940 ontslagen. En in september 1942 moest hij zich samen met zijn echtgenote melden in Westerbork. Zijn sportarchief verdween in de prullenbak. Op 9 juli 1943 werden beiden vermoord in Sobibor.

Een ander interessant pioniersverhaal is dat van Henriette Hoogstraal-de Haan. Zij was de eerste vrouw in de lokale politiek. Henriette zat vanaf 1919 in de gemeenteraad van Apeldoorn. Bij haar intrede werd er nog rekening gehouden met haar religie: vrijdag was voor haar een religieuze dag dus werden er geen raadsvergaderingen ingepland op vrijdagen. Als in 1933 de eerste Joods-Duitse vluchtelingen naar Nederland komen, trekt Henriette zich hun lot aan. Ze neemt het initiatief om vluchtelingenhulp op te zetten. Dat Henriette niet bang was om voor mensen op te komen en haar mening te laten horen, blijkt wel uit het feit dat ze in 1933 een voorstel deed in de gemeenteraad om geen zaken meer te doen met nazi-Duitsland. Haar voorstel werd verworpen. Ze hekelde de passieve en naïeve houding van de Nederlandse regering.

Het was op 18 december 1940 dat Henriette ontslagen werd door de bezetter. Het verhaal van deze vrouwelijke pionier eindigde helaas in 1943. "Gezamenlijk lopen Henriette, Hartog en Wilhelmina het grindpad van Cereslaan 6 af. Nog een laatste keer kijken ze naar het huis, hun huis. Bestemming: ‘de Joodsche Wijk’ in Amsterdam. Daarna volgt doorgangskamp Westerbork en de gaskamers van Auschwitz".

Een bijzonder verhaal is ook dat van Jo en Corry Benninga. De twee hadden een Joodse bakkerij in Utrecht toen de oorlog uitbrak. Ze bevochten de nazi’s op meerdere manieren.

"Begin 1940 kwam de veldkeuken in de vuurlinie te liggen. Jo verdedigde mee, eerst met mitrailleur en pistool en vervolgens – vlak voor ze zich moesten terugtrekken – door de hutspot met worst te vergiftigen die ze achterlieten."

Door de nieuwe regels van de bezetter was de bakkerij vanaf 1940 alleen nog toegankelijk voor Joodse inwoners van de stad. De zaak liep daardoor steeds moeizamer. Tevens was het alleen nog mogelijk om onder rabbinaal toezicht te bakken. Dit leidde tot een opdracht van de Joodse Raad om koosjere broodjes te maken voor de Joden die op deportatie naar Westerbork gingen. Jo schreef:

"Ik heb het allemaal gezien. Hoe mijn vrienden de dood tegemoet gingen. Ook ik moest bijna mee omdat er niet genoeg Joden waren. Het was op een avond in 1943 dat ik hoorde: ‘Stop die bakker er maar bij’. Ik weet nog net te vluchten en kruip onder de wagons door."

Lichtpuntje in dit verhaal is dat zowel Jo als Corry de oorlog overleefde.

Deze boekenreeks heeft het nobele doel om verhalen op te schrijven zodat deze niet verloren gaan. Geschiedenissen vast te leggen zodat deze mensen niet vergeten worden. Absoluut een belangrijk doel. Maar doordat ieder stuk is geschreven door een ander persoon met allemaal een ander niveau schrijfkwaliteit, leest het wat onrustig. Het boek vormt geen geheel. Daarnaast hadden sommige geschiedenis het verdient om uitgebreider beschreven te worden. Soms worden verhalen iets te snel afgeraffeld om het kort te houden. Maar al met al heeft deze boekenreeks een belangrijk doel dat zeker voortgezet moet worden. Vanuit deze korte verhalen is er altijd nog de ruimte voor verdere verdieping van bepaalde geschiedenissen.