TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Anne Frank was niet alleen

Titel:Anne Frank was niet alleen - Het Merwedeplein 1933-1945
Schrijver:Verhoeven, R.
Uitgever:Prometheus
Pagina's:357
ISBN:9789044630411
Omschrijving:

Het Merwedeplein in Amsterdam is een van de meest bekende pleinen in Nederland. Dit komt voornamelijk doordat Anne Frank er gewoond heeft. Het plein kreeg per raadsbesluit van 26 februari 1927 zijn naam, een vernoeming naar rivier de Merwede. Het plein is gelegen in de Rivierenbuurt in Amsterdam.

Nadat de familie Frank in 1933 Duitsland had ontvlucht, streek zij neer op het Merwedeplein. Het opvallende plein met de moderne woningen, met als blikvanger de "Wolkenkrabber", had een multicultureel en internationaal karakter. Ongeveer twee derde van de Joodse bewoners van het plein was afkomstig uit Duitsland en Oostenrijk. De bewoners van verschillende achtergrond leefden er vreedzaam samen totdat de nazi’s Nederland bezetten en in 1942 de eerste Joodse bewoners van het plein zich moesten melden voor transsport naar het Oosten.

Verhoeven beschrijft de geschiedenis van Anne en andere bewoners van het plein. Ook heeft zij aandacht voor de overige niet-Joodse bewoners van Amsterdam en het Merwedeplein en beschrijft zij tevens de rol van collaborateurs, politie en NSB-aanhangers. Het creëert een droevig beeld van desinteresse, (sluimerend) antisemitisme en egoïsme in een tijd waarin de Joodse medeburgers het heel zwaar hadden. Natuurlijk moet vermeld worden dat er een felle reactie van de Amsterdammers kwam op de eerste razzia’s, maar naarmate de tijd vorderde kwamen de Joden steeds meer alleen te staan. Zij probeerden documenten te krijgen om naar het buitenland (Engeland, Amerika, Ecuador etc.) uit te reizen, of doken (vaak onsuccesvol) onder. Sommigen hadden hun hoop gevestigd op het verkrijgen van een zogenaamde Sperre (dan hoefde je niet op transport) door voor de Duitsers belangrijk werk te doen.

Slechts enkelen keerden terug uit de concentratiekampen en ontmoetten dan hén die zich door onderduik veilig hadden kunnen stellen. Voor de overblijvers werd medio 1945 de omvang van het leed dat door de nazi’s was aangericht langzaam steeds duidelijker. Veel familie en bekenden waren naar concentratie-en vernietigingskampen gebracht en hadden dat niet overleefd. Zo kreeg het Merwedeplein een andere populatie en was de sfeer ook voorgoed veranderd.

Rian Verhoeven beschrijft op indrukwekkende wijze de geschiedenis van een aantal bewoners van het plein. Zij doet dat door chronologisch de oorlogsjaren door te lopen. Op perfecte wijze weet zij de groei van de wanhoop en de beklemmende angst van de Joodse bewoners te beschrijven. De titel van het boek zegt het al; Anne Frank was niet alleen. De titel kan op meerdere manieren worden uitgelegd, maar wat een vaststaand feit is, is dat de leden van de familie Frank niet de enige Joodse bewoners van het Merwedeplein waren. Sterker nog; naar schatting zijn er 196 Joodse bewoners van het Merwedeplein door de nazi’s om het leven gebracht. Daaronder waren ook Anne Frank, haar zus Margot en hun moeder Edith. In 2005 is er een standbeeld van Anne Frank onthuld waarbij zij wordt geportretteerd op de ochtend van 6 juli 1942 toen zij gepakt en bezakt met haar familie vertrok naar de onderduikplaats in het Achterhuis. Ze kijkt nog even om naar hun huis op nummer 37, alwaar zij acht jaar gewoond heeft.

Het idee van Verhoeven om een beeld te scheppen van het plein en haar (Joodse) bewoners is buitengewoon goed geslaagd. De lezer wordt meegezogen in de chronologische ontwikkelingen en voelt ook een deel van de angst en de wanhoop. Het boek is een prachtig document over een tijd en een specifieke locatie waar mensen gelukkig zijn geweest en écht hebben geleefd totdat het noodlot hen uiteindelijk achterhaalde.

Beoordeling: Uitstekend

Informatie

Artikel door:
John Smeets
Geplaatst op:
12-01-2020
Laatst gewijzigd:
13-03-2020
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen