Drie Joodse zussen uit een Amsterdams gezin proberen in de Tweede Wereldoorlog met hun gezinnen aan de Jodenvervolging te ontkomen. Een van hen slaagt daarin niet. Zij wordt met haar echtgenoot en twee jonge kinderen gedeporteerd en in Sobibor vermoord. Alleen haar dochtertje Anneke overleeft.

Over die geschiedenis van Ina (1905-1943), Greta (1908-1985) en Els Hendrix (1911-1995) gaat het begin dit jaar verschenen ‘Zussen. Een oorlogsverhaal’ van historicus Hinke Piersma. Anders dan met haar eerdere boeken – Piersma werkt bij het NIOD en schreef belangrijke studies als de dissertatie ‘De drie van Breda’ (2005) – wilde de schrijfster met ‘Zussen’ nu eens geen doorwrocht wetenschappelijk betoog afleveren, maar een ‘meerstemmig’ en persoonlijk geschiedenisverhaal over mensen van vlees en bloed. Ze is er zelfs voor in de leer gegaan bij succes-auteur Judith Koelemeijer, die haar de grondslagen van de ‘literaire non-fictie’ bijbracht.

Dankbaar puttend uit allerlei (oorlogs)archieven, maar vooral gebruikmakend van prachtig materiaal uit de nalatenschap van Els van Dien-Hendrix, een bibliothecaresse die praktisch alles over haar leven bewaarde, bouwt Piersma haar verhaal op. We lezen hoe de zusjes Hendrix hun weg in het leven vinden: de ingetogen Ina wordt verpleegster en trouwt met ondernemerszoon Nout van Dam, de vlotte Greta kiest voor uitvinder Sacha Horowitz en Els, de meest ondernemende van het stel, vindt in accountant Dick van Dien haar levenspartner.

In de oorlog verliezen de zussen elkaar uit het oog in hun pogingen om aan de Duitsers te ontkomen. Els en Dick vluchten via Zwitserland naar Engeland, Greta en Sacha worden dankzij Sacha’s werk bij Philips ‘ontjoodst’ en ontkomen aan vervolging. Ina, Nout en hun kinderen Hans en Eric ten slotte duiken onder, maar worden in een maalstroom van fatale gebeurtenissen allemaal verraden en via Westerbork naar het Oosten afgevoerd.

Hoe het Anneke als enige overlevende uit Ina’s gezin na de oorlog vergaat, beschrijft Piersma in het derde en laatste deel van ‘Zussen’. Ze snijdt hierbij thema’s aan, waarover in boeken over de Jodenvervolging doorgaans minder geschreven wordt: de grote druk op ‘overgebleven’ kinderen ‘die alles goed moeten maken’, de pijnlijke en verbeten strijd tussen nabestaanden en andere belanghebbenden om de voogdijschap over deze kinderen en het verdriet van pleegouders die ‘hun’ kind moesten afstaan.

Niet in de laatste plaats vanwege die naoorlogse thematiek is ‘Zussen’ een boeiend en bij tijd en wijle hartverscheurend boek geworden. Wel zit de op precisie gerichte historicus de verhalenverteller soms in de weg. Zo kiest Piersma vaak voor citaten, waar beeldende beschrijvingen effectiever zouden zijn. Iets meer inleving in de hoofdpersonen en stilistische flair had het geheel meeslepender gemaakt. Hoe dan ook, laten we hopen dat een vakkundig historicus als Hinke Piersma de smaak van de ‘literaire non-fictie’ te pakken heeft en ons met belangwekkende en mooi opgeschreven verhalen zal blijven voeden.