De oorlog in Azië is voor veel Europeanen een soort van ‘black box’. Velen geloven dat de Tweede Wereldoorlog door de geallieerden hoofdzakelijk is gewonnen in Europa. De strijd in Azië is echter een ware uitputtingsslag geweest, waarbij de geallieerden in de Japanse vijand een formidabele tegenstander troffen die qua training, logistiek en materieel te land, ter zee en in de lucht de zaken buitengewoon goed voor elkaar had. Zoals in het boek beschreven: het was de grootste, kostbaarste, meest technisch geavanceerde, logistiek ingewikkeldste en bloederigste amfibieoorlog in de geschiedenis.

Bij de strijd rondom Guadalcanal sneuvelden aan Amerikaanse zijde bijna zesduizend man. De Japanners verloren er bijna vijftienduizend. Waarbij bijna negenduizend man aan honger en ziektes. Dit enorme verschil maakte een einde aan de mythe van de onoverwinnelijke Samoerai-geest van de Japanse soldaat. Generaal Kawaguchi sprak de legendarische woorden: ‘Guadalcanal is niet de naam van een eiland, maar het is de naam van de plek waar het Japanse leger is begraven.’ Het was waarlijk een plek waar het tij is gekeerd. Het Japans volk kreeg te horen dat het leger een ‘tactische hergroepering’ had uitgevoerd. Het Keizerlijke Hoofdkwartier had hier een eufemisme voor; Tenshin, wat vertaald kan worden als ‘oprukken in een andere richting’. In werkelijkheid was het Keizerlijke leger slechts voortdurend aan het verdedigen en terugtrekken.

Het boek van de Amerikaanse militair historicus Ian W Toll, ‘Het kerend tij’, is het tweede deel van een trilogie die de complete geschiedenis van de strijd in Azië beschrijft (de overige twee delen zijn nog niet in het Nederlands vertaald). In dit boek wordt de periode tussen 1942 en eind 1944 beschreven waarin twee geallieerde offensieven ten noorden én ten zuiden van de evenaar als een 'veroverende vloedgolf' op weg waren naar Japan. Op indrukkende wijze worden de enorme gevechten in de wateren rond o.a. Guadalcanal (het grootste eiland van de Salomonseilanden) en de Marianen beschreven. Ook de afschuwelijk harde gevechten in de jungles van tal van kleine eilanden, die vaak ten koste van vele slachtoffers moesten worden veroverd, worden aangrijpend en realistisch in beeld gebracht. De strijd in het luchtruim wordt niet vergeten, al was die vaak faciliterend aan de maritieme en landgevechten.

De geallieerden werden geconfronteerd met goed getrainde, zeer fanatieke militairen die zich vaak op uitstekende wijze hadden ingegraven en geen enkele intentie hadden om zich over te geven. De verhalen en anekdotes die Toll vertelt zijn huiveringwekkend en zeer confronterend. Ze geven een aangrijpend en ontnuchterend beeld van de verschrikkingen die beide zijden vaak wekenlang onaangebroken moesten doorstaan. Zowel de Amerikaanse als de Japanse kant wordt uitvoerig beschreven. In het boek staan verder nog foto’s en duidelijke en gedetailleerde kaarten.

Er zijn al vele duizenden boeken geschreven over de strijd in Azië. Echter, wie een compleet overzicht wil lezen van dit strijdtoneel kan stoppen met zoeken. Dankzij diepgravend onderzoek wordt het verhaal gedragen door verslagen uit eerste hand, zoals brieven, dagboeken, debriefings en memoires. Van man-tot-mangevechten in een ondoordringbare jungle tot de strategische beslissingen van de Opperbevelhebber van de Strijdkrachten.

‘Het Kerend Tij’ is een fenomenaal tijdsdocument dat niet te evenaren lijkt. Op pakkende wijze beschrijft Toll vaak tot in detail de horror van die meedogenloze strijd boven, rond en op, meestal paradijselijke eilanden, die voor de meeste betrokkenen de hel op aarde werden. Ook de intriges tot op het hoogste niveau worden niet door hem vergeten. Het boek is een ware pageturner die je letterlijk en figuurlijk niet naast je neer kan leggen. Het boek is enorm dik, maar de lezer heeft het sneller uit dan gewenst.