In augustus en begin september 1944 hadden de geallieerde strijdkrachten Frankrijk en een deel van België veroverd. Om Duitsland definitief te veroveren, moesten de geallieerden nog wel de Rijn en de Siegfriedlinie passeren. De Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery ontwierp daarvoor een plan (codenaam Market Garden) met als doel om aan de andere kant van de Rijn op te trekken naar het Ruhrgebied. Parachutisten moesten enkele bruggen bij Arnhem en Nijmegen veroveren (Market) en deze bezet houden, totdat de grondtroepen er waren (Garden). De operatie ging van start op 17 september 1944.

De Duitse tegenstand bleek veel sterker dan verwacht, waardoor de parachutisten veel moeite hadden om hun posities vast te houden. Ook de opmars van de grondtroepen vanuit het zuiden van Nederland verliep aanmerkelijk trager dan gepland. De grondtroepen konden uiteindelijk niet tijdig de Arnhemse verkeersbrug bereiken om de parachutisten daar te ontzetten. Deze airbornes waren genoodzaakt zich op 21 september over te geven. In de nacht van 25 op 26 september werden de restanten van de 1st British Airborne Division teruggetrokken over de Rijn.

Over Market Garden en de slag om Arnhem is heel veel geschreven. In de meeste van die boeken is er veel aandacht voor het militaire aspect. De verhalen van burgers zijn minder vaak beschreven en als zij al beschreven worden, vormen zij vaak een klein onderdeel van een boek. Wel zijn er boeken verschenen waarin individuen (militairen en burgers) hun persoonlijke ervaringen tijdens de Slag om Arnhem uit de doeken doen.

Er ontbrak echter nog een boek waarin die persoonlijke ervaringen van burgers samengevoegd zijn tot één samenhangend, persoonlijk geheel. Dit gat probeert Tony Sheldon met zijn boek ‘De verschrikking van de nacht’ op te vullen.

Sheldon is een Britse historicus en journalist die al sinds 1993 met zijn vrouw in Nederland woont. Als journalist en historicus schrijft hij artikelen voor Engelse tijdschriften, onder andere als correspondent voor het medische tijdschrift British Medical Journal.

In 2004 was hij aanwezig bij een herdenking in de Arnhemse Bakkerstraat waar vijf burgers herdacht werden die daar zestig jaar eerder door de Duitsers waren geëxecuteerd. Onder hen was een dokter (Jan Zwolle). Als medisch journalist wilde Sheldon hier meer over weten. Tijdens zijn zoektocht naar informatie stuitte hij op veel tot nog toe onopgemerkte verhalen van burgers die de slag om Arnhem persoonlijk hebben meegemaakt. Sheldon besloot dat de verhalen van deze gewone mensen, die zich staande hebben gehouden in buitengewone omstandigheden, doorverteld moesten worden. Hij ging aan de slag met het interviewen van meer dan zestig ooggetuigen en heeft deze informatie in dit boek uitgewerkt tot een samenhangend geheel.

‘De verschrikking van de nacht’ beschrijft de ervaringen van burgers tijdens de slag om Arnhem. Aanvankelijk overheerste er bij hen blijdschap vanwege de komst van hun bevrijders. Al snel bleek dat de Duitsers sterker waren dan verwacht en ontbrandde er een hevige strijd in de straten van Arnhem. De inwoners konden niet aan deze situatie ontsnappen en werden onderdeel van de strijd die grotendeels in hun straten, huizen, tuinen en kelders werd gevoerd. Ondertussen probeerden zij, zo goed en kwaad als dat ging, met hun kinderen de chaos te overleven en een veilig heenkomen te zoeken.

Andere burgers raapten de moed bij elkaar en hielpen de geallieerden in hun gevecht tegen de Duitse verdedigers. Die hulp varieerde van het delen van voedsel tot het verstrekken van inlichtingen en het meevechten tegen de Duitse soldaten. Ook hielpen de Arnhemmers mee met het verzorgen van de gewonden van beide partijen. Onder de burgers vielen ook slachtoffers. Sommigen werden geëxecuteerd omdat zij de geallieerden hielpen of verborgen hielden. Anderen werden bedolven onder het puin van instortende panden of werden dodelijk geraakt door geweer- en kanonvuur. Uiteindelijk moesten alle inwoners van Arnhem na de slag alles achterlaten en uit de stad vertrekken.

In dit boek laat Tony Sheldon tientallen overlevenden aan het woord over hun ervaringen tijdens de slag om Arnhem. Voorin is een lijst opgenomen met alle ooggetuigen die een bijdrage hebben geleverd aan dit boek. Per persoon is er kort aangegeven wat hij/zij tijdens de slag om Arnhem meegemaakt heeft. Het verhaal is verdeeld over 12 hoofdstukken, elf daarvan beschrijven een dag van de slag om Arnhem (17 – 26 september 1944). Het laatste hoofdstuk gaat in op de evacuatie, Hongerwinter en naoorlogse periode. De ooggetuigen worden veel aan het woord gelaten. Tussendoor beschrijft de auteur het verloop van de slag en de achtergrond bij de persoonlijke ervaringen. Het boek is daarnaast voorzien van zwart-wit foto’s en een uitgebreide literatuurlijst.

Door al deze persoonlijke verhalen en de aansprekende schrijfstijl leest het boek makkelijk. Ook geeft het een indringend beeld van hoe gewone mensen in bizarre omstandigheden optreden. Het boek is interessant voor mensen die geïnteresseerd zijn in het complete beeld van de slag om Arnhem. Daarnaast is het ook interessant om een beeld te krijgen van de rol van burgers tijdens een gewapend conflict.