Techniek- en wetenschapsjournalist Paul Schilperoord had al van kinds af aan grote belangstelling voor de Volkswagen Kever. Net als iedereen wist hij niet beter of deze auto, waarvan er meer dan 21 miljoen werden gebouwd, was in opdracht van Adolf Hitler door Ferdinand Porsche ontworpen. Tien jaar geleden stuitte Schilperoord op het fascinerende verhaal dat de vork wellicht anders in de steel zat. De Joodse ingenieur Josef Ganz zou al jaren eerder zowel het idee van een wagen voor het volk als het technische concept ervan bedacht en ontwikkeld hebben. Ganz bouwde en gebruikte zelf diverse prototypes en promootte als hoofdredacteur van het blad Motor-Kritik het idee van een Volkswagen. Net toen er voor zijn ideeën steeds meer erkenning en acceptatie ontstond, kwamen de nationaalsocialisten aan de macht. Niet veel later was de Volkswagen opeens een nazi-uitvinding. Van de verdreven Josef Ganz was in de geschiedenisboeken geen spoor te vinden, laat staan dat hij enige erkenning kreeg voor zijn pionierswerk.

Schilperoord wist op basis van verder onderzoek steeds meer bewijs voor het beschreven verhaal te vinden. Uiteindelijk leidde dit tot de vondst van het archief van Ganz, vol fotonegatieven en microfilms vol waardevolle brieven en documenten. Op basis van deze en de nodige andere, cruciale informatie baseerde Paul Schilperoord zijn levensverhaal van Josef Ganz. Van hem ontstaat het beeld van een intelligente en begaafde man, gepassioneerd over waar hij in geloofde en wars van compromissen aan zijn ideaal: een technisch hoogwaardige, betaalbare wagen voor het volk.

Bij een boek over een man die zich voor een technologische ontwikkeling heeft ingespannen ligt het gevaar op de loer dat het voor de leek wat ontoegankelijk wordt. Schilperoord heeft er echter voor gezorgd dat het boek voor iedereen goed leesbaar is. Uiteraard komt er de nodige techniek aan de orde, maar het verhaal verzandt absoluut niet in jargon of een overdaad aan technologie. De auteur koos voor een non-fictieroman als vorm en dat doet de leesbaarheid alleen maar goed.

Wat verder opvalt is dat ‘Het geheim van Hitlers Volkswagen’ bijzonder rijk geïllustreerd is; er staan meer dan 400 foto’s in het boek. Ook dit is grotendeels te danken aan het archief van Ganz, die veelvuldig fotografeerde wat zich in zijn omgeving afspeelde. Veel van die foto’s werden geplaatst bij zijn artikelen in Motor-Kritik. Punt is wel dat op vrijwel alle foto’s auto’s te zien zijn, al dan niet met mensen er in of naast. Dat is logisch, maar er staan vrij weinig foto’s van historische personen en gebeurtenissen in die wel degelijk worden beschreven. Dat geeft een licht gevoel van onbalans, al is het waarschijnlijk wel een accurate verbeelding van Ganz’ kijk op de wereld.

Daarmee is de kritiek op dit boek echter wel gespuid. De claim op de achterflap dat het verhaal leest als een thriller wordt met name in het tweede deel waargemaakt. Daarin komen de nazi’s aan de macht, en in dat nationaalsocialisme vinden de tegenstanders van Ganz al gauw een stok om mee te slaan. Net als hij voor zijn ideeën de wind mee begint te krijgen, wordt hij in razend tempo en zonder er veel aan te kunnen doen in het nauw gedreven – wat niet wil zeggen dat Ganz zich niet strijdbaar opstelde. Maar dat zijn verdrijving uit nazi-Duitsland en de geschiedenisboeken onvermijdelijk is, wordt al snel duidelijk. Wellicht dat Schilperoord er met zijn boek voor zorgt dat Ganz alsnog iets van de erkenning krijgt die hem op basis van zijn verdiensten voor de auto-industrie zou zijn toegekomen.