Het boek dat hier wordt besproken is niet de eerste publicatie van Paul Schilperoord over Josef Ganz. Over de Volkswagen Kever is nog vele malen meer gezegd en geschreven. Het uitgangspunt van de artikelen en boeken van Schilperoord is dat de Joodse ingenieur Josef Ganz de aartsvader van de Volkswagen Kever is, of in elk geval één van de mensen die grote invloed heeft gehad op het ontstaan van deze overbekende auto. In de geschiedschrijving is die eer altijd aan Ferdinand Porsche toegeschreven, met een niet onbelangrijke sturende rol voor Adolf Hitler. Door het regime van diezelfde Hitler werd Ganz uit Duitsland verjaagd en uit de geschiedenisboeken gewist – al bleef hij altijd voor die erkenning vechten en werd hem deze in zijn latere leven ook deels gegeven.

Over het werk en leven van Ganz verscheen in 2014 al 'Het geheim van Hitlers Volkswagen – het geesteskind van de Joodse ontwerper Josef Ganz' van Paul Schilperoord. Daaruit kwam sterk naar voren dat de invloed van Ganz op het ontstaan van de uiteindelijke VW Kever in de geschiedschrijving enorm gebagatelliseerd is. Het idee van een makkelijk te produceren en voor het volk betaalbare auto leefde niet alleen bij Ganz, maar hij is op dit vlak zeker een pionier geweest. Niet alleen als hoofdredacteur van een goed gelezen en kritisch autotijdschrift, maar ook als iemand die de daad ook bij het woord voegde. Ganz bracht verschillende prototypes tot stand en zag zelfs zijn ontwerpen kleinschalig in productie worden genomen.

Het op zeer uitgebreid onderzoek gebaseerde boek van Schilperoord uit 2014 was een, in elk geval in de uitvoering, goed geslaagde poging om daar verandering in te brengen. De erkenning die Ganz tijdens zijn leven zo miste, is er tot op de dag van vandaag niet volledig. Wellicht ook vanuit dat idee schreef Schilperoord een vervolg op zijn eerdere boek, nu over zijn zoektocht naar Ganz.

Dat levert een boek over een keur aan onderwerpen op. Denk bijvoorbeeld aan het privé-archief van de hoofdpersoon dat jarenlang ergens in Australië stof stond te vergaren. Zonder dit archief had Schilperoord waarschijnlijk vele details nooit gekend en vele aanknopingspunten gemist. Maar in 'De zoektocht naar Josef Ganz' gaat het bijvoorbeeld ook over de man met nazi-connecties die een lastercampagne tegen Ganz hield, de volkswagen-schetsen die Adolf Hitler zelf zou hebben gemaakt en de mensen die hebben gereden in de auto’s die door Ganz zijn ontworpen. Er zijn ook hoofdstukken over het opsporen en restaureren van zulke voertuigen en over contacten van de auteur met mensen die Ganz nog hebben meegemaakt.

De boeken uit 2014 en 2020 lijken veel op elkaar, in die zin dat er gekozen is voor eenzelfde vormgeving en er opnieuw vele honderden foto’s en andere afbeeldingen zijn gebruikt. In het nieuwste boek is het ene hoofdstuk wat interessanter dan het andere en worden er soms details genoemd die irrelevant aanvoelen. Neem het hoofdstuk over de schetsen van Hitler. Hij maakte die deels op de achterkant van een menu, maar de uitleg over wat voor gerechten dat precies waren, had achterwege kunnen blijven. Ook is Ganz zelf hier wat vaker op de achtergrond aanwezig, al is hij als hoofdpersoon natuurlijk nooit ver weg. Tegelijk geldt ook voor deze nieuwe uitgave dat de auteur ook de technisch minder onderlegde lezers goed bij de les houdt in een verhaal waarin technologie en uitleg daarover onmisbaar is.

'De zoektocht naar Josef Ganz' heeft vooral waarde als aanvulling op 'Het geheim van Hitlers Volkswagen'. Omgekeerd betekent dat ook dat het lezen van dit nieuwe boek niet heel zinvol is zonder kennis te hebben genomen van het boek uit 2014. Dat is op zich geen probleem, want 'Het geheim van Hitlers Volkswagen' is zeer de moeite van het lezen waard. Dat geldt voor deze opvolger, als deze puur op zichzelf wordt beoordeeld, net wat minder.