“Het was een koude winter, een jaar nadat ik naar Nederland was gekomen”, zo herinnert Harry Fields zich. “De kanalen in de hele Zaanstreek waren dichtgevroren en vrijwel iedereen die niet invalide was, jong en oud, bleek in het weekend te gaan schaatsen, bij temperaturen die ver beneden het vriespunt lagen. […] Er waren kraampjes en tenten waar warme chocola, noga en koek werden verkocht. Decoratieve vlaggen zorgden voor fleurigheid. Uit luidsprekers schalde muziek. […] De wind loeide en er hingen lage wolken. Het was een fraai schouwspel, dat niet zou misstaan op een schilderij van Brueghel.” Deze romantische herinnering aan Nederland is veelzeggend voor de beleving die Harry Fields nog altijd heeft van de jaren dat hij in Nederland verbleef als Joodse vluchteling. Samen met zijn ouders en broer omvluchtte hij Duitsland omdat zij hier als Joden gebukt gingen onder de haat die op hen was losgekomen nadat Hitler aan de macht gekomen was. Nederland bleek slechts tijdelijk een veilig toevluchtsoord, want toen de Duitsers in mei 1940 het land binnenvielen, werden de Joden ook hier slachtoffer van discriminatie en vervolging.

Harry en zijn familie belandden in doorgangskamp Westerbork waarvandaan ze werden gedeporteerd naar concentratiekamp Bergen-Belsen in Duitsland. De familie Führer – Harry veranderde deze oorspronkelijke achternaam naar Fields toen hij na de oorlog emigreerde naar de Verenigde Staten – had het geluk dat ze beschikte over ongebruikte visa voor Palestina. Daardoor hadden de Führers een bevoorrechte positie en zijn ze niet gedeporteerd naar een vernietigingskamp. Dit privilege behoedde hen echter niet voor onzekerheid en ellende. Op 10 april, vijf dagen voor de bevrijding van Bergen-Belsen, werden ze opnieuw op transport gezet. Na een treinreis vol ontberingen, werden ze vlakbij een boerendorp, Tröbitz genaamd, bevrijd door de Russen. Het volledige gezin had de oorlog overleefd en keerde terug naar Nederland. Ook Harry’s grote liefde overleefde de Holocaust, maar zij pleegde kort na de bevrijding zelfmoord. Dit was een zware klap, maar Harry zette door. In het land waar hij zulke mooie jeugdherinneringen aan had (en heeft), kon hij echter niet meer aarden. Hij was onzeker over de sociale omstandigheden in Europa en vroeg zich af of hij zijn kinderen wilde laten opgroeien in een werelddeel dat hem en zijn naasten zoveel leed had berokkend. Daarom besloot hij te emigreren naar de Verenigde Staten. Zijn familie volgde later. Harry maakte snel carrière en schopte het tot directeur van een groot internationaal chemieconcern.

De herinnering aan zijn onbezorgde jeugd in Nederland speelt nog altijd een belangrijke rol in het leven van Harry Fields. Dat blijkt tenminste uit zijn biografie “Turbulente tijden” waarin hij een haast idyllisch beeld geeft van het land dat hem als vluchteling opnam. “Aan Nederland, waar ik veertien jaar heb gewoond, heb ik […] alleen maar warme gevoelens en herinneringen overgehouden”, zo schrijft hij. “Het was een goed, fatsoenlijk land, een toevluchtsoord waar ik in vrede heb kunnen leven en waar ik Nederlander mocht zijn zoals ieder ander. Het was een klein maar dapper land, met voortreffelijke normen en waarden […]. Ook al werd het in militair opzicht onder de voet gelopen, toch heeft het land de nazi’s op allerlei manieren bestreden. Ik heb me daar thuis gevoeld en ben er trots op dat ik Nederland mijn geadopteerde vaderland mag noemen.” Dit is een zeer positief geluid dat in scherp contrast staat met de boeken vol kritiek en afkeuring over de vermeende passiviteit van de gemiddelde Nederlander tijdens de oorlog.

Naast zijn warme gevoelens voor Nederland beschrijft Harry Fields ook zijn moeizame verhouding met Duitsland. Na de oorlog besloot hij nooit meer een voet te zetten in zijn moederland dat hij beschrijft als “het land dat wij moesten ontvluchten om het vege lijf te redden […]. Het land waar wij, een gezin van vier personen, slechts op wonderbaarlijke wijze de Holocaust hebben overleefd in een Duits concentratiekamp; het land dat ongeveer veertig van mijn bloedverwanten – ooms, tantes, nichten en neven – heeft vergast.” Hij hield zich 25 jaar lang aan zijn voornemen om Duitland te mijden, totdat hij een bezoek bracht aan het Duitse filiaal van het bedrijf waarvoor hij werkte. Dit bezoek viel hem zo mee dat hij daarna zijn moederland nog meerdere malen bezocht. “Ik zal de gruwelen nooit kunnen vergeten,” zo vertelt hij, “maar de ambivalente gevoelens over mijn verhouding met Duitsland zijn steeds verder afgezwakt… en dat voelt bijzonder prettig.”

De nadruk in dit boek ligt voornamelijk op de jeugd- en studiejaren van Harry Fields in Nederland, zijn naoorlogse leven en ambivalente verhouding met Duitsland. Relatief gezien is er vrij weinig aandacht voor zijn ervaringen in Westerbork en Bergen-Belsen. Dat is best opmerkelijk voor een boek dat is opgenomen in de Verbum Holocaust Bibliotheek. De reden hiervoor is waarschijnlijk dat Harry Fields zich na de oorlog nooit meer intensief heeft beziggehouden met de geschiedenis van de Holocaust. In zijn boek valt daarover tenminste niks te lezen. Hij heeft vermoedelijk zijn positieve gevoelens over zijn vooroorlogse leven gekoesterd, maar daarentegen zijn negatieve ervaringen tijdens de oorlog min of meer verdrongen. Voor de lezer die enkel geïnteresseerd is in iemands kampervaringen en de feitelijke geschiedenis van de Holocaust is dit boek daarom minder interessant. Daarentegen is het wel erg indrukwekkend om te lezen hoe een Holocaustoverlevende na alle gruwelijke ervaringen toch het doorzettingsvermogen heeft gehad om in de Verenigde Staten een succesvolle carrière op te bouwen en welke rol zijn verleden daarbij gespeeld heeft. “Turbulente tijden” is geen boek met daarin enkel tragedie en verschrikking, maar een boek waaruit vooral blijkt hoeveel kracht een mens kan hebben. Kracht om door te zetten na een periode van grote rampspoed, maar ook kracht om te vergeven. Kracht die Harry Fields deels geput lijkt te hebben uit zijn mooie jeugd in het “gastvrije” Nederland.