“Uit naam van al de mijnen” van Martin Gray is een boek over zijn leven tijdens de Tweede Wereldoorlog en de periode die daarop volgt. Martins verhaal werd genoteerd door de schrijver Max Gallo en is in 1971 voor de eerste keer uitgegeven. De vertaling volgde het jaar daarop. In 1983 is een verfilming van het boek gemaakt door Robert Enrico. De acteurs die in de huid van Martin kruipen, zijn Michael York (als de volwassen Martin) en Jacques Penot (als de jongere Martin).

Het verhaal gaat als volgt: Martin, een Joodse knaap uit Polen, is veertien als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Martin wordt door de nazi’s opgesloten in zijn eigen wereld, het getto van Warschau. De bouw van het getto sluit hem af van het arische deel van de stad en van wat erbuiten gebeurt. Martin wil alles zien wat er gaande is en ontvlucht het getto met behulp van de tram die er doorheen rijdt. De mogelijkheid voor hem om af en toe te ontsnappen, zorgt ervoor dat hij een kleine smokkelaar wordt. Martin verlaat het getto om voedsel te kopen met het geld dat hij de dag ervoor heeft weten te bemachtigen, komt terug het getto binnen door de Poolse politie of blauwen te betalen en verkoopt zijn waren tegen hoge prijzen op de zwarte markt.

Gaandeweg groeit zijn handeltje door samen te werken met figuren uit de onderwereld van Warschau en de blauwen die gewillig meewerken, nadat hen wat geld toegestopt is. Zo slaagt Martin na verloop van tijd erin tonnen voedsel in te voeren en zo velen van zijn volk – voorlopig – te redden.

Hij wordt, na een periode waarin hij talloze malen ontsnapte aan de klauwen van de beulen, toch gevangen genomen en weggevoerd naar het concentratiekamp Treblinka. Martin slaagt er in op wonderbaarlijke wijze te ontsnappen en snelt terug naar het getto, naar zijn eigen wereld. Daar vecht hij mee in de opstand die er was uitgebroken.

Na deze opstand gaat Martin – of Mietek zoals hij soms ook genoemd wordt – vechten met de partizanen. Bij het oprukken van het Rode leger naar de Duitse hoofdstad voegt hij zich bij de Russen, en zo is hij getuige van de bevrijding van Berlijn. Op een nacht loopt Martin naar de andere kant van Berlijn over, waar de Amerikanen gevestigd zijn. Zo slaagt hij erin naar Amerika te reizen en bij zijn grootmoeder die daar al de hele oorlog woonde, in te trekken.

Hij begint er illegaal stoffen te verkopen en langzaamaan bouwt hij zijn loopbaan als handelaar op, tot hij een bekende antiekhandelaar wordt die de wereld rondreist en zo miljoenen dollars verdient. Na een tijd besluit Martin dat het tijd is zijn burcht te bouwen. Hij trouwt en krijgt enkele kinderen. Het boek eindigt met een ontnuchterende gebeurtenis die je de mond laat openvallen…

“Uit naam van al de mijnen” is een subliem boek. De levenskracht van een man die al meer meegemaakt heeft dan tien mensen van de “hedendaagse tijd” samen, wordt aangetoond. Het verhaal is érg aangrijpend. Steeds weer moet Martin afscheid nemen van zijn dierbaren en van de mensen van wie hij houdt, soms op een gruwelijke manier. Hij blijft doorbijten en wil niet toegeven aan de mishandelingen en de barbaarse martelpraktijken van de nazi’s. Hij wil uit naam van alle Joden wraak nemen en aan de wereld vertellen wat toen écht gebeurd is. Ook het voorkomen van heel wat interessante personages, en de vindingrijkheid van Martin geven het verhaal een zekere aantrekkingskracht.

Niet alleen de gebeurtenissen die in het boek voorkomen zijn enorm interessant, ook de schrijfstijl van de auteur is gewoonweg magnifiek! Het verhaal is een echte pageturner en leest als een trein. Alle gruwelijkheden die Martin meemaakt, worden beschreven, zodat je als lezer wordt meegezogen in Martins gedachten en gevoelens. Als lezer krijg je echt de indruk dat je getuige bent van wat zich in het boek afspeelt. Geen enkel onderwerp gaat de schrijver uit de weg.

Een echte aanrader voor iedereen, zowel volwassen als jeugdige lezers, zowel kenners als leken als het over de Holocaust gaat. Een verhaal over de strijd tegen het nazisme, tegen de beulen, en over de volharding van een wonderbaarlijk personage.

In 2001 vestigde Martin zich in Brussel, nadat hij hertrouwde. Hij gaf conferenties over wat hij meemaakte aan de wereld te vertellen.