De Orde van Leopold I is de hoogste Belgische onderscheiding en is ook de eerste Belgische onderscheiding die werd ingesteld. Via Koninklijke Besluiten van 11 juli en 3 augustus 1832 vond de instelling plaats. De toekenning van de orde vindt meestal plaats op basis van dienstlengte of speciale verdienstelijkheid voor België. Afhankelijk van het soort beroep geldt de verlening op dienstlengte, meestal na 10 jaar voor burgerberoepen en 20 jaar voor militaire functies. Een hogere rang in de orde kan dan ook veelal na 10 jaar weer plaatsvinden.
De onderscheiding is in ontwerp voor iedere laag in de orde gelijk. Alleen de uitvoering kan verschillen. Het basisontwerp kent een voorzijde bestaande uit een wit kruis met in het midden een rode cirkel bevattend de woorden: "L'UNION FAIT LA FORCE" voor 1951 of "EENDRACHT MAAKT MACHT - L'UNION FAIT LA FORCE" na 1951. Hierbinnen bevind zich een blauwe kern met de Belgische Leeuw. Tekst en Leeuw, evenals omgrenzingen zijn afhankelijk van de klasse in goudkleur, zilverkleur of bronskleur aangebracht. Aan de achterzijde toont het zegel de letters "LR" (Leopold Rex). Rond het kruis, achterlangs de armen is een krans aangebracht bestaande uit eikenbladen aan de linkerzijde en laurierbladen aan de rechterzijde. Boven de medaille is een kroon aangebracht.
Het lint heeft een paarsrode kleur, maar kan afwijken naar scharlaken rood.
Voor verdiensten tijdens de Tweede Wereldoorlog kan het kenteken Zwaarden "40 – 45" zijn toegevoegd aan de Orde in de varianten Verguld, Zilver of Brons.
De Orde van Leopold I kent drie afdelingen, een Civiele afdeling, een Militaire afdeling en een Maritieme afdeling. Voor iedere afdeling is de onderscheiding zelf hetzelfde, zij het dat de Militaire afdeling wordt opgesierd met gekruiste zwaarden tussen het kruis en de kroon daarboven. De Maritieme afdeling draagt in plaats van de gekruiste zwaarden, twee gekruiste ankers (zie pop-up foto).
Elk van de drie afdelingen kent dezelfde indeling in de klassen: Grand Cordon (Groot lint), Grootofficier, Commandeur, Officier en Ridder.