Adolf Hitler is ongetwijfeld één van de meest beruchte personen uit de wereldhistorie. Als Führer van Nazi Duitsland was hij het grote brein achter de gruwelijke plannen die de gehele wereld geshockeerd hebben. Hitler is de verpersoonlijking van de ellende die gedurende zijn machtsperiode in Europa plaatsvond en samen met zijn trouwe aanhangers maakte hij Europa tot een ware hel.

Over de persoon Hitler zijn vele boeken en televisiedocumentaires verschenen waarin zijn persoonlijkheid en levensverhaal omschreven worden. Nog niet vaak verscheen er echter een speelfilm over de Duitse dictator. In 2003 bracht de Amerikaanse televisiezender CBS de miniserie “Hitler: The Rise of Evil” uit; een unieke verfilming van het levensverhaal en de reis naar de macht van Adolf Hitler. De vier uur durende miniserie is grotendeels op de waarheid gebaseerd en kwam tot stand in samenwerking met meerdere deskundigen. De miniserie is verkrijgbaar op dubbel DVD, waaraan ook twee documentaires over Hitler zijn toegevoegd.

“The only thing necessary for the triumph of evil is for good men to do nothing.” - Edmund Burke

In “Hitler: The Rise of Evil” wordt een beeld geschetst van de manier waarop Hitler kon uitgroeien tot de leider van Nazi Duitsland. De film begint met een korte schets van Hitler’s jeugd, zijn armoedige leven in Wenen en zijn betrokkenheid bij de Eerste Wereldoorlog als korporaal in het Duitse leger. Aan de hand van deze levensgeschiedenis van Hitler probeert men een beeld te geven van de manier waarop Hitlers persoonlijkheid zich heeft ontwikkeld. De dood van zijn moeder, de afwijzing aan de Weense kunstacademie en zijn verbitterdheid na de Duitse overgave hebben allemaal een zekere rol gespeeld in zijn persoonlijke ontwikkeling. Mede door deze ingrijpende gebeurtenissen in zijn leven groeide Hitler uit tot de meedogenloze Führer van nazi-Duitsland.

Nadat een beeld is gegeven van het jeugdige leven van Hitler wordt er verder ingegaan op de politieke ambities van Hitler. De oprichting van de NSDAP, de mislukte Bierhal Putsch, Hitlers gevangenschap in de Landsberg gevangenis en de ‘Nacht van de Lange Messen’ zijn enkele historische gebeurtenissen die aan bod komen. Ook zien we welke personen belangrijk geweest zijn bij de totstandkoming van de NSDAP en de opkomst van Hitler als leider van deze partij.

Gedurende het verloop van de film groeit de macht van de NSDAP en Hitlers invloed op de Duitse politiek wordt steeds groter. Hitler en zijn aanhangers nemen echter slechts genoegen met de absolute macht over het Duitse Rijk, zodat zij hun grootste plannen zonder oppositie kunnen realiseren. Na het overlijden van Hindenburg op 2 augustus 1934 wordt Hitler naast rijkskanselier ook Führer. Hij heeft hij zijn voornaamste doel bereikt en kan samen met zijn volgelingen beginnen aan de ontwikkeling van zijn 1000-jarige Derde Rijk. Dit keerpunt in de geschiedenis vormt het slot van de film.

De totale cast van “Hitler: The Rise of Evil” bestaat uit 23 acteurs. Belangrijke personen die vertolkt worden zijn onder andere: Eva Braun, Hermann Göring, Rudolph Hess en de ouders van Hitler. Robert Carlyle vertolkt de zware rol van Adolf Hitler en doet dit, ondanks dat hij helaas in zijn rol Engels spreekt, op een redelijk overtuigende wijze. Vooral de mimiek, de bewegingen en de overtuigingskracht van Hitler worden zeer goed uitgebeeld door Carlyle. Wat minder goed wordt weergegeven is de charismatische persoonlijkheid van de Führer. De Hitler die we zien is driftig, wereldvreemd en zelfs bijna krankzinnig. Zijn slechte karaktertrekken worden ontzettend uitvergroot en zijn positieve eigenschappen, zoals zijn bijzondere charisma dat indruk gemaakt heeft op vele van zijn volgelingen, worden praktisch genegeerd. We zien daarom niet een man die als een verlosser aanbeden werd door het Duitse volk, maar een raaskallende idioot waarvan we ons afvragen waarom het Duitse volk juist hem heeft uitverkoren als leider. Dit is een gemiste kans, want juist het feit dat Hitler een mens was met meerdere positieve eigenschappen, had een belangrijke boodschap in deze film kunnen zijn. Een boodschap die overigens twee jaar later wel overduidelijk verwerkt is in de Duitse speelfilm “Der Untergang” over Hitlers laatste levensdagen.

In de film valt op dat ook bij het grote publiek minder bekende personen een prominente rol spelen. De journalist Fritz Gerlich, het echtpaar Hanfstaengl en Anton Drexler zijn daar enkele voorbeelden van. Ondanks dat zij minder bekend zijn geworden dan bijvoorbeeld Hess, Göring en Goebbels, hebben deze personen ook een indirecte of directe rol gespeeld bij de opkomst van Hitler en de NSDAP. Fritz Gerlich sprak zich als journalist openlijk uit tegen Hitler en het nationaal-socialisme en was één van de eerste tegenstanders van de partij, Helene en Ernst Hanfstaengl waren belangrijke geldschieters voor de NSDAP en gaven Hitler veel persoonlijke steun en Anton Drexler was de leider van de Deutsche Arbeiters Partij, de partij die de grondslag zou vormen voor de NSDAP. Het is erg interessant om via deze film kennis te maken met deze personen en hun rollen worden op uitstekende wijze vertolkt. De acteurs die Göring, Hess en Goebbels vertolken hebben minder indruk op mij gemaakt. Hun rollen zijn niet enorm groot en hun verschijning valt in het niet bij de rol van onder andere Carlyle als Hitler. Dit is jammer want vooral Goebbels en Görings hebben een enorm belangrijke rol gespeeld bij de opkomst van Hitler en de NSDAP. Hun rol was bijvoorbeeld veel groter dan die van het echtpaar Hanfstaengl.

De historische juistheid is in een film als deze natuurlijk van groot belang; in deze film draait het immers om de historische boodschap. Naar mijn mening is men er zeer goed in geslaagd om deze ingewikkelde historische periode te verfilmen. De (chronologische) opbouw van de film zit zeer goed in elkaar en het ingewikkelde politieke spel wordt op een zeer duidelijke en correcte manier overgebracht. Wanneer je op de hoogte bent van de geschiedenis van de opkomst van Hitler is de film natuurlijk erg voorspelbaar, maar het is wel erg interessant om jouw beeld van deze historische periode te vergelijken met het beeld dat gegeven wordt in de film. Grote historische onjuistheden zijn in de film niet te vinden al zijn een aantal scènes niet geheel representatief en hebben de filmmakers in sommige gevallen een eigen interpretatie van de feiten gegeven. De speelse scène van Hitler en zijn nichtje Geli Raubal in de buitenlucht is hier een voorbeeld van. Zoals eerder vermeld is het jammer dat de rollen van Göring en Goebbels op de achtergrond blijven. De flamboyante bon-vivant Göring en de ijverige propagandakoning Goebbels had ik graag in wat opvallendere rollen gezien. Hun rollen in de historie waren groter dan dat in de film overkomt.

Concluderend vind ik “Hitler: The Rise of Evil” een zeer geslaagde filmproductie die informatiever is dan veel documentaires over Hitler. Robert Carlyle zet een mooie prestatie neer in zijn rol als Adolf Hitler, maar helaas mist hij de overtuigingskracht die Bruno Ganz wel heeft in dezelfde rol in “Der Untergang”. Het is duidelijk - de titel zegt het namelijk al - dat men vooral de kwade kant van Hitler en zijn partij heeft willen neerzetten. Wel slaagt de film er in om een zeer serieuze en beladen historische periode op een begrijpelijke en meeslepende manier te verbeelden. De film is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over de opkomst van Hitler, maar ook voor mensen die hier al vaker over gelezen hebben. De film bevat tevens een belangrijke boodschap: Hitler kon aan de macht komen door manipulatie en bedrog, maar bovenal doordat het volk hem massaal steunde. Waarom men hem massaal steunde komt weliswaar niet helemaal realistisch uit de verf, maar wel zien we op welke wijze stap voor stap de macht van Hitler groeide. Mede door onze kennis over deze periode uit de geschiedenis kunnen we De opmars van een soortgelijk kwaad in de toekomst voorkomen.