Kurt Kröger, dagboek van het Oostfront 1942-1944

Inleiding

Dagboek Unteroffizier Kurt Kröger, lid van 1. Kompanie, 422.-Grenadier-Regiment van de Rheinl.-Westf. 126.- Infanterie-Division van Heeresgruppe Nord in Rusland.

De tekst is ook beschikbaar in het Duits en in het Engels.

Twee paginas uit het dagboek

Definitielijst

Heeresgruppe: Was de grootste Duitse grondformatie en was direct ondergeschikt aan het OKH. Bestond meestal uit een aantal Armeen met weinig andere direct ondergeschikte eenheden. Een Heeresgruppe opereerde in een groot gebied en kon een paar 100.000 man groot worden.
Infanterie: Het voetvolk van een leger (infanterist).
Kompanie: Maakte meestal deel uit van een Bataillon of een Abteilung en bestond uit een aantal Züge. In theorie bestond een Kompanie uit 100 - 200 man.
Regiment: Onderdeel van een divisie. Een divisie bestaat uit een aantal regimenten. Bij de landmacht van oudsher de benaming van de grootste organieke eenheid van één wapensoort.

1942-1943

31.10	Vanmorgen bracht mijn vader mij mijn oproep voor militaire dienst naar het kantoor. Het gaat nu eindelijk gebeuren. Hopelijk naar de Luftwaffe.
4.11	Mijn vader en Theo Schneider brengen me naar station Essen-Altenessen. Ik moet daar om 12.00 uur zijn. Op het perron worden we ingedeeld naar onze bestemmingen. Ik word ingedeeld bij Inf.Ers.Btl. 464 in Eschweiler. Dus de droom met de Luftwaffe is voorbij! Dat is bitter. We komen 's avonds aan in Eschweiler. Op het kazerneterrein worden we ingedeeld bij individuele compagnieën. Ik word ingedeeld bij de 1e Compagnie Inf.Ausb.Btl. 464 en mijn Gruppenführer is Uffz. Hirschmeier.
5.11	Vandaag brengen we de dag door met het ontvangen van spullen en wapens. Je moet echt wennen aan de militaire toon
7.11	Vandaag is de grote dag. We worden beëdigd. Vooraf houdt de pastoor een indringende toespraak. En dan stelt een bataljon rekruten zich op de binnenplaats van de kazerne op en zweert op de oorlogsvlag van het Reich: "Ik zweer bij God deze heilige eed dat ik onvoorwaardelijke gehoorzaamheid zal verlenen aan de Führer van het Duitse Rijk en Opperbevelhebber van de Wehrmacht, Adolf Hitler, en dat ik bereid ben mijn leven te geven voor deze eed." Ieder van ons rekruten is onder de indruk van dit moment.
8.11	Na gisteren met onze pelotonsleider op pad te zijn geweest, worden we vandaag weer door hem meegenomen. We worden verzorgd alsof we de eerste mensen zijn.
15.11	We hebben intussen veel geleerd. Het zijn zware dagen geweest. Maar er valt nog veel te leren. We kunnen bijvoorbeeld nog niet groeten, dus we kunnen nog niet alleen naar buiten. Dat is bitter, want Lotti is hier vandaag en dat zou extra leuk zijn geweest.
6.12	Ik ben nu een maand soldaat. Mijn vader en moeder zijn hier om me een fijne verjaardag te wensen.
7.12	Elke donderdag is marsdag voor ons. Vandaag lopen we een mars van 20 kilometer. Je raakt er geleidelijk aan gewend om infanterist te zijn. De opvoedkundige maatregelen van onze onderofficieren zijn tenslotte niet zonder succes geweest. Ik denk dat ik later een goede infanterist zal worden.
19-20.12	Wat een genoegen was het toen de Spieß, Hauptfw. Ahlheim ons onze verlofpas voor zondag gaf. Maar de vreugde was nog groter toen ik thuis aankwam. Helaas gaat de tijd zo snel, maar fijn blijft het toch.
23.12	Voor het eerst zal ik niet thuis zijn met Kerstmis. Vandaag heeft onze compagnie zijn compagnie-kerstfeest in een zaal in de stad. We zijn allemaal erg onder de indruk. Onze compagniecommandant, Oberlt. Scheiders, hield een korte, bondige kersttoespraak en bevorderde daarna verdienstelijke soldaten.
24.12	Vandaag vieren we Kerstmis in de huiskamer onder elkaar. De viering wordt echter onderbroken door een luchtalarm.
28.12	Ik heb de afgelopen dagen een wond aan mijn voet opgelopen. Ik krijg er een paar dagen bedrust voor.
13.1	De training is intussen goed opgeschoten. Vandaag moeten we het geleerde demonstreren aan het officierskorps van ons bataljon. Het ging natuurlijk erg goed en we krijgen de hele middag vrij.
17.1	Het einde van onze tijd als rekruten nadert. Vandaag is de eerste inspectiedag. Gevechtsinspectie voor onze commandant, majoor Scholz.
20.1	Vandaag is de dril- en instructie-inspectiedag. Natuurlijk doen we ons uiterste best om geen aandacht te trekken. En het is gelukt. De baas geeft ons er 's middags verlof voor.
23-24.1	Ik heb weer een paar uur zondagsverlof.
4.2	Vandaag is de hoofdinspectie. Het is duidelijk dat we ons weer moeten vermannen, zodat onze instructeurs tevreden zijn. En weer lukt het. ‘s Avonds neemt onze baas afscheid van ons. Hij gaat naar het front. Hij zei tegen ons dat hij het geweldig zou vinden om daar een stel zoals wij te vinden. Dat is veel lof! Dan krijgen we onze verlofpas.
5.2	Ik heb 14 dagen verlof.
14.2	Vandaag krijg ik een aangetekende brief dat ik woensdag terug moet terugkeren.
17.2	Terug bij de compagnie. Het was loos alarm. We zouden worden uitgezonden, maar het werd uitgesteld. Hadden ze ons net zo goed tot zaterdag (20.2) thuis kunnen laten!
23.2	Na gisteren nieuwe kleding te hebben gekregen, worden we vandaag naar Gren.Ers.Btl. 167 in Herford gestuurd. Ik bel snel naar huis vanuit Keulen, waar we een tussenstop maken, om hen op de hoogte te stellen.
25.2	We worden ingeladen op het station van Herford en vertrekken naar Rusland.
1.3	Sinds vanmorgen reizen we op Russische bodem. Pleskau is gepasseerd. Terwijl het in West-Duitsland al warm en lenteachtig was, is het hier bitter koud met ijs en sneeuw.
2.3	Aankomst in Staraja-Russa. We worden onmiddellijk begroet door Russische artillerie. Artillerievuur. Dit is geen prettig welkom. We marcheren naar een slaapzaal van de Wehrmacht op het marktplein. Van daaruit moeten we morgen verder naar de 126e Rheinisch-Westfaler Inf. Div. (wiens vervanger we zijn), die in de Zak van Demyansk zit.
3.3	Nieuw bevel! We rijden terug naar Wolot (ongeveer 20 kilometer) waar we op verdere orders moeten wachten. Het is pikdonker als we daar aankomen. We worden ondergebracht in privé-kwartieren (in Gumnishche). Als ik bij de eerste Russische Panjehut aankom, die de komende dagen als ons onderkomen zal dienen, val ik bijna om van de stank. Maar ook daar zal ik aan wennen.
7.4	De 5de Jäger Divisie neemt ons gebied over. We worden ingeladen en naar Karpowa gereden. Daar gaan we terug naar privé-vertrekken. De compagnie is verdeeld over 2 dorpen.
9.4	Ik ga weg uit de keuken, waar ik als hulpkok heb gewerkt, en word koerier en klerk op kantoor. Elke dag moet ik het dagrapport naar de Btl.-Gesch.-Zimmer brengen en post ophalen in Marino.
18.4	Vanaf vandaag moet ik weer in dienst bij compagnie daar de Generaal ons binnenkort komt inspecteren en we worden ingedeeld.
27.4	Inmiddels heeft de inspectie plaatsgevonden, die zeer goed is verlopen. Alles is duidelijk voor de frontinzet. Vandaag bataljonsveldmis.
3.5	De dag van de frontinzet is aangebroken. ‘s Morgens vroeg worden we in Marino ingeladen en naar Tuleblja gereden, vanwaar we met een smalspoortrein naar onze troep (I./422) gaan. We brengen de nacht door bij de troep.
4.5	Vanmorgen worden we opgesplitst. Ik ga naar 1. compagnie G.R. 422. De chef is Oblt. Miedel en de Spieß is St.-Fw. Spoetge.
7.5	Tot nu toe hebben we alleen maar bij de troep gelegen en vandaag zijn we naar het front geweest om bomen te kappen. In de avond ga ik naar voren naar de compagnie die vanavond in stelling gaat. Ik ben ingedeeld bij de groep van R.O.B.-Gefr. Gunter Jürgens. We zaten met 2 groepen in een voormalige Russische bunker. Ik heb de nachtwacht.
8.5	We verplaatsen ons met de groep van Rösler naar het linkerdeel van de compagnie (in het Pennabogen). Onze bunker, ook een voormalige Russische, is klein en laag. De dagen gaan voorbij met veel arbeid.
16.5	Vandaag moet ik munitie halen voor onze groep. Het duurt even voordat ik de positie van de compagnie gevonden heb. Op de terugweg naar de groep worden we beschoten door een sluipschutter. Ofw. Beisigt raakte ernstig gewond en Uffz. Lückenderhahn en een San.-Ogefr. werden gedood bij het redden van hem.
27.5	Vannacht krijgt onze compagnie rust. We hebben veel werk moeten verzetten. Daar alles moerassig is en de stellingen en bunkers allemaal bovengronds zijn, moet alles afgeschermd worden. Daarnaast constant vijandelijke vuur met granaatwerpers om ons werk te verstoren. In ieder geval is het goed dat we wat rust krijgen.
28.5	We hebben onze intrek genomen in goede bunkers bij de Rgt.Gef.Std. aan de rivier de Porussja. Hier kunnen we weer aan fatsoenlijke persoonlijke hygiëne doen.
4.6	Apells - training in het veld- verschansingswerk wisselden elkaar af. Ik heb moeraszweren aan beide voeten en word daarom naar de ziekenboeg gestuurd. De ziekenboeg is in Nagat-Kino (Nagatkino) bij de houten brug over de Borussia (Porussja). Het is heerlijk weer en dus kan ik gaan zwemmen. San.-Gefr. Walter Neumann is er ook.
25.6	Vandaag word ik uit de ziekenboeg ontslagen en naar voren gestuurd. Dat werd tijd, want Ivan werd nogal brutaal en schoot met zwaar geschut. Het waren prachtige dagen. Het was heerlijk weer en ik kon de hele tijd zwemmen in de Porussja. Op een dag was er zelfs een zwemfestival. Je kon dik worden in zo'n rust en stilte. De idioten op kantoor hielden echter een deel van mijn post achter met de aantekening: "Wacht op nieuw adres". Thuis weten ze echter waar ik ben. Ik neem afscheid van het hoofd van het Kr. district, San.-Fw. Kuhlmann, en marcheer naar voren. Aan het front word ik ingedeeld bij de 7e groep (Uffz. Hess). Uffz. Hess - net gepromoveerd tot Uffz. - is een walgelijke man. Hij denkt dat hij zich moet uitsloven, vooral tegenover ons jongere soldaten die nog onervaren zijn aan het front. Maar ik heb ook een dikke huid. Schoonmaak- en werkdiensten wisselen elkaar af. Zonder uitzondering zijn de posities - net als de bunkers - bovengronds. Want rondom is moeras. Eerst zetten we een scherm op. Deze schermen zijn gemaakt van een berkenhouten frame met dennentakken en zijn ongeveer 2 meter x 2 meter. Pioniers zetten deze schermen in de achterhoede in elkaar en 's nachts dragen we ze naar voren. Ze zijn erg zwaar en moeilijk te vervoeren op de knuppeldammen. Bovendien is er het constante Russische stoorvuur. Maar we slaagden erin - zij het met verliezen en veel zweet. Voor dit sparrenhouten scherm wordt een houten scherm van boomstammen geplaatst, ook meer dan een manshoog, altijd twee boomstammen naast elkaar. Voor dit houten scherm moet een even hoge aarden wal worden aangelegd. Omdat er bijna alleen maar moeras om ons heen is, moet de aarde vaak van ver worden aangevoerd. De bunkers worden ook aan de vijandelijke kant beveiligd. Tussen het werk door moeten we echter ook constant de wacht houden en onze wapens en lichamen schoonmaken. Slapen? We krijgen nu overdag onze maaltijden. Dat is wel een uitdaging voor ons, want we moeten altijd open gebieden oversteken om eten te halen. Maar de Ivan weet dat we hier de overhand hebben. Tot nu toe heeft hij ons niet lastig gevallen.
5.7	Vandaag gaan we weer naar een rustige stelling. Maar niet ver weg, slechts tot aan de 2e H.K.L. De aflossing vindt overdag plaats en dat schijnt de Iwan niet leuk te vinden. In ieder geval moeten we vaker dekking zoeken. Hess is vreselijk aan het tieren omdat er van alles is achtergebleven in de stelling waarvan hij ons de schuld geeft. Nou, ik ben allang overgegaan op koppig en laat hem maar praten. Bij de eerste verliezen is hij natuurlijk bang om weer vooruit te gaan en stuurt hij mij. Ik voel me ook misselijk, maar ik ga toch - ik ben tenslotte de jongste. De 2e H.K.L., waar we nu zijn ingetrokken, is goed ontwikkeld en heeft ook het voordeel dat ze niet vaak beschoten wordt. Onze bunker is niet ver van de Btl.Gef.Std. en we hebben daarom het voordeel dat we niet zo ver hoeven te lopen om eten te halen. Er is hier ook veel moeras en al het verkeer is op de dijken. Ik ben altijd bang om hier bijvoorbeeld gewond te raken, omdat het waarschijnlijk niet erg prettig is om in een paardenkar over een hobbelig pad naar de H.V.P. gebracht te worden. Maar ik heb tot nu toe geluk gehad, afgezien van een kleine granaatscherfwond aan de bal van mijn rechterhand. Als we dachten dat onze "rust en stilte" rust en stilte was, zouden we snel anders leren. Want ook hier is het motto: "Zweet spaart bloed!" De tweede H.K.L. is perfect ontwikkeld. Ik ga er veel op uit om met Toni Fäustl te timmeren. We moesten bijna slagen voor een praktijktest. Want op een ochtend is er buiten een vreselijk theater: een alarm. Er klinkt gekletter en gesplinter in de bomen en de lucht is gevuld met het geluid van granaten. Maar het vuren dooft al snel zonder schade aan te richten. In de naburige sectie had de Iwan geprobeerd onze positie binnen te dringen met een aanvalsteam. Maar natuurlijk tevergeefs. Helaas waren er slachtoffers aan het front.
11.7	Afgezien van de noodzakelijke bunkerwacht marcheert de compagnie vanmorgen gezamenlijk naar de veldmis. Het is een heerlijke zondagochtend terwijl we in kleine groepjes naar achteren marcheren over de knuppeldam. Slechts af en toe wordt het getjilp en gefluit van de kleine bosbewoners onderbroken door een inslaande granaat of het vuren van een nabijgelegen kanon. Na ongeveer een uur bereiken we onze "kerk": een open plek omringd door bossen, helder verlicht door de ochtendzon. De manschappen stellen zich op in carré. In het midden staat het altaar versierd met de Rijksvlag. Links staat onze regimentsfanfare, terwijl om ons heen kameraden met hun M.G.'s de luchtwacht overnemen. Toen de twee pastoors - de ene draaght het E.K. I uit de Eerste Wereldoorlog - verschenen, meldde de oudste officier zich bij hen. Beiden houden om de beurt de preek. Wat nodig lijkt om te zeggen, wordt kort en bondig gezegd in militaire stijl. Elke frase zou hier misplaatst zijn. Het is een dienst die ieder van ons nooit zal vergeten! Terwijl granaten de aarde doen schudden met oorverdovende knallen in de buurt, zingen de kelen van honderden soldaten en speelt de regimentsmuziek de oude Luther-hymne: "Een sterke burcht is onze Dog...!" In geen enkele andere kerk heb ik de daaropvolgende communie zo plechtig en zonder pathos beleefd als hier in het aangezicht van de vijand! De volgende dagen zijn afwisselend in die zin dat er een compagnieavond wordt georganiseerd in de barakken van het recreatiecentrum van het Rgt in het bos van Lissi Gorki. Een aangename afwisseling bij schitterend weer. Er wordt bier geschonken en de Rgts. band speelt. De sfeer is uitgelaten. Alleen als er Rijnlandse liederen worden gespeeld, wordt de stemming even bedrukt - want we zijn voornamelijk Rijnlanders en Westfalen! Zelfs soldaten hebben heimwee, maar alcohol helpt om sommige dingen te vergeten. ; s Avonds marcheren we over de Himmel-arsch en Wolkenbruch brug bij Nagatkino en langs de heldenbegraafplaats daar naar onze kwartieren in het 2e H.K.L. Een van de volgende dagen krijg ik een gezwel in mijn rug. Het maakt me ellendig. Ik kan me nauwelijks bewegen, laat staan slapen op onze bedden van berkenhouten planken. Ik ga naar de legerarts die het pas opensnijdt nadat hij me wat Dextro-Energeen tabletten heeft gegeven (hij is bang dat ik misselijk word) en me ongeschikt voor dienst verklaart. De 6 oehoes van het Rgt.-Muskik musiceren bij ons vooraan, hoewel het door vuur wordt verstoord. Veldmis achter de HKL
23.7	De 126ste I.D. wordt afgelost uit het gevechtsgebied Ilmensee (Plenna) en krijgt een paar welverdiende weken rust. We verlaten de positie vandaag na te zijn afgelost door de 8th Schlesischen Jäger. Omdat mijn maagzweer nog niet genezen is, hoef ik niet te lopen maar kan ik met de troepenwagen naar ons nieuwe onderkomen in Starina. Onderweg ontmoet ik de Jäger en verbaas me over de uitrusting met M.G. 42, Panzerabwehrkanone en viervoudige flak. In Starina wachten Finse tenten op ons als onderkomen, wat een aanzienlijke verbetering is ten opzichte van de bunkers aan het front. Wanneer het grootste deel van de compagnie rond het middaguur arriveert (stoffige weg, voorbijrazende vrachtwagens, tongen die uit de keel hangen), staat de regimentsband bij de ingang van het dorp om de compagnie te begroeten. De volgende dagen is het heerlijk weer en we profiteren ervan door een uitgebreide duik te nemen in de Ssnesha-rivier, die vlak langs onze tent stroomt. Onze paarden zijn ook blij als ze naar de stal worden geleid. We zijn zo goed als vrij van dienst en genieten van de dagen. We hebben een keer gezien hoe Ratas onze versperringsballon boven het front (onze Penna-sectie) naar beneden schoot. De waarnemer sprong eruit met een parachute. ‘s Nachts moeten we net als aan het front de wacht houden, omdat we nog steeds in het frontgebied zijn. Maar het is hier aangenamer dan aan het front, ook al lopen de kakkerlakken over je handen en gezicht in de "wachtkamer" - een oude Russische hut - tijdens de vrije tijd waarin ik slaap ('s nachts). In deze tijd gaat het gerucht dat we worden overgeplaatst naar het Ladogameer. En dat klinkt ongemakkelijk, want volgens het Wehrmacht-rapport breekt daar de hel los. Uiteindelijk krijgen we ook de officiële mededeling van Oblt. (Heinz) Otlewski, onze baas na Miedel en Höfgen (Hülsenheini), dat we "binnenkort" worden overgeplaatst naar Mga. De stemming is niet meer zo rooskleurig. Een kameraadschapsavond met de 8 Jäger is bijna het afscheidsfeest voor Starina en voor veel kameraden het laatste feest van hun leven. Toni (Anton) Fäustl laat zijn kaarten lezen door Franzl uit Wenen, wiens "waarzeggerij" uitkomt. De Compagnie wordt naar Starina verplaatst. De Divisie wordt uit de frontlinie teruggetrokken.
1.8	Vroeg in de ochtend vertrek naar Tuleblja. Het is verzengend heet. We bereiken het station via Velikoje Sselo - Alexino. Het laden begint onmiddellijk. Alle voertuigen moeten zorgvuldig worden vastgesjord. Ondertussen deed het gerucht de ronde dat we naar het Westen - het droomland van alle Oostfrontsoldaten - zouden worden overgebracht in plaats van naar het Ladogameer. Dit gerucht hield aan tot we de volgende dag uitstapten. De reis begint 's middags. De hele nacht door. Een gloednieuwe spoorlijn voert ons door het bos. ‘s Nachts op wacht in de wagon. De compagnie gaat op weg naar Tuleblja (3) en gaat van daar verder. Vertrek naar het Ladogameer.
2.8	’s Ochtends aankomst in Karsino. Uitladen van de wagons. We zien de eerste Tiger-tank, die wordt afgeladen vanwege schade aan de ketting. Het pantser is talloze malen geraakt, maar zonder schade aan de bemanning. De bemanning zegt slechte dingen over Mag. We marcheren 15 kilometer en slaan hier ons kamp op.
3.8	20 km naar het front gemarcheerd. Nu moeten we bedacht zijn op camouflage. Russische vliegtuigen boven ons. De bossen zijn eindeloos maar prachtig, er zijn nauwelijks vaste wegen maar wel knuppeldammen (die later met benzine worden overgoten en verbrand). Een meesterlijke prestatie van onze genietroepen. Er zijn altijd passeerplaatsen voor vrachtwagens op de weg. De wegen zijn 's nachts erg spookachtig, vooral dichter bij het front. De bossen liggen vol munitie en materiaal. De strengste verduistering vanwege de 'Nebelkrähen' (Polikarpow Po-2 licht verkenningstoestel).
4-5.8	We kamperen ('s nachts op de 5e) in de bossen kort voor Mga. We doen gevechtsdienst in het bos als artilleriesteun zodat het wachten tot de inzet niet te lang duurt en onze gedachten worden afgeleid. De Russen schieten soms op ons schieten. Verder hebben we het comfortabel in onze tenten, zelfs de regen had weinig effect op ons. Elke dag die we hier doorbrengen gaat van de oorlog af, want de strijdgeluiden die we van het front horen zijn niet bemoedigend.
6.8	Hauptmann (Bernhard) Diederichsen houdt een toespraak voor zijn bataljon. De strijd is dus niet ver weg meer.
7.8	Vertrek. Via Mga naar Ssinjawino, 12 km tegenover Schlüsselburg, ten oosten van Leningrad. De route leidt ons door bossen, langs munitiecolonnes en paardenspoor op houten rails. Onze voormalige compagniesofficier, Leutnant (Rudolf) Rübsam, die we Bubi noemden en die een paar dagen eerder naar een andere eenheid was overgeplaatst, begroette ons hier opnieuw. Hij zat hoog op zijn paard en was erg blij ons te zien. Grappen vlogen over en weer. Hij was een van de eersten die bij Mga sneuvelde. ‘s Nachts losten we onze kameraden van de 28e Jäger Division af in de positie (hoogte 43,3). Het was rustig.
8.8	Rustig tot de middag. In de tussentijd konden we ons vertrouwd maken met onze nieuwe sectie. Voor de rest verstorend vuur met gerichte schoten op onze bunkers, waarvan er enkele werden geraakt. Mijn gevechtspositie was ook een van deze voormalige bunkers.
9.8	Tegen de middag vallen de Russen bij "Finger" waar het 2e peloton zich bevindt. In de tegenaanval wordt hij weer teruggeworpen (onder Fw. (Gerhard) Jordan). Vanuit mijn positie kan ik flankvuur geven. Verder sterk storend vuur en luchtaanvallen. Laagvliegende vliegtuigen bombarderen loopgraven met fosforgranaten.
10.8	Voortdurend spervuur en vijandelijke aanval op de "Finger". (Gewond volgens bewijs van bezit voor gewondeninsigne in het zwart d.d. 17 augustus 1943 ondertekend door de bataljonscommandant, Hauptmann Bernhard Diederichsen)
11.8	Spervuur en vijandelijke aanval op "Finger"-positie. Tegenaanval door Lt Wille (pelotonsleider I peloton) met Konitzni en Bubi die de Iwan terugwierpen. Nieuws dat we vandaag worden afgelost. Lt Otlewski verblijft in onze bunker omdat de commandopost CP door een voltreffer is getroffen. Ogeft Suhse, onze wapenmeester, is tijdelijk begraven. Ook onze bunker komt in de middag onder individueel vuur te liggen. Overal om ons heen vallen granaten. Maar geen enkele raakt. Toni Fäustl krijgt het EK II. Als de chef 1 man nodig heeft om zich te melden bij Fw. Jordan, is hij vrijwilliger en sneuveld op de terugweg kort voor onze bunker door artillerievuur. We worden 's nachts afgelost en marcheren naar de Rgt.Gef.Stand voor rust. Hier brengt de troep het verlofbriefje van Toni Fäustl en het nieuws dat ik gesneuveld zou zijn! Konitzni ontvangt zijn EK I van Oberst Wulf. Ik breng een gevangene terug.
13.8	We hebben geslapen en zijn uitgerust, 's avonds lossen we de mannen vooraan af nadat er overdag zwaar gevochen is.
14.8	Omdat de Iwan nog steeds in de "Finger"-positie ligt, beginnen we daar de aanval. De gevechten gaan de hele dag heen en weer. De Russen hebben kleine doosmijnen in de bres gelegd. Kurt Stöcker uit Haspe loopt op één van deze mijnen, die zijn beide benen afrukt. Hij stierf een ellendige dood, zoals Reinhard Thuss me achteraf vertelde. Omdat de hele "Finger" een zandpositie was, begaf mijn geweer het meteen bij het begin van de tegenaanval. Terwijl ik op zoek was naar een nieuw geweer of handgranaten (er lagen tientallen geweren), dwaalde ik van de compagnie af en deed in mijn eentje aan de aanval bij de buurcompagnie mee. Tegen de avond was de positie stevig in onze handen en ging ik op zoek naar mijn compagnie, die ik uiteindelijk vond. Hier moest ik te horen krijgen dat ik ondertussen al als vermist was opgegeven. Dezelfde nacht werden we afgelost.
15.8	‘ s Avonds marcheerden we naar de keukentroep. Het voelde goed om het front de rug toe te kunnen keren. Maar wat is onze groep klein geworden.
16.8	‘s Avonds keren we terug naar het regiment, waar we in reserve blijven.
18.8	Zware vijandelijke aanval in de vroege morgen. We worden gealarmeerd en onmiddellijk naar voren gestuurd. De Russen zijn al in het Kücken en Bunkerdorp (Bataljons I en II), wij worden ingezet om een tegenaanval in te zetten en de Russen in harde gevechten terug te werpen. Al snel is het dorp bevrijd. Een flankerende beweging brengt ons over het veld naar Regts.Gef.Std. waar we de aanval voortzetten met onze StuG's. Omdat we echter zeer zwaar vuur kregen - dat door de tankst wordt aantrokken - werden we al snel teruggetrokken en verplaatst naar het bunkerdorp. We dachten al dat de oorlog voor ons voorbij was, want er was sprake van dat onze hele divisie zou worden afgelost. Maar we werden 's middags opnieuw ingezet om de fietscompagnie af te lossen. We moesten ongeveer 2 kilometer voorwaarts trekken met machinegeweren en munitiekisten door loopgraven die kapotgeschoten waren. Het was uitputtend. Kort voordat we ons inzetgebied bereikten, we lagen in een holte, schoten de Russen met een Ratschbum (76-mm-Divisionskanone M1942), van voren op ons. Uffz (Wilhelm) Küven, was op slag dood. Ik redde mezelf door een waanzinnige sprong uit de holte te maken over de helling naar de bunkers. We werden links van de "Finger" opgesteld. Twee voltreffers vernietigden mijn schuttersputje, dat ik telkens kort tevoren om een belangrijke reden had verlaten. We werden 's avonds afgelost en marcheerden direct naar de troep.
19.8	Bij de Tross in Erika-Grund leefden we weer op zonder ooit te kunnen vergeten wat er achter ons lag. We reisden met bijna 80 man naar Mga. Nu zijn er nog 14 van ons over, geen van ons ongedeerd. Meer dan de helft van de slachtoffers is gesneuveld. Tegen de middag, als het bataljon aangetreden is (op een beschut weiland) om begroet te worden door de divisiecommandant Gen.Lt. Hoppe (onze "wilde Harri"), is het bataljon in compagniessterkte.
20.8	Vandaag reizen we naar Kirsino. Ik zeg rijden. We vinden wel ergens plaats voor een paar man. Bovendien ben ik het achterste detachement en moet ik uitrusting inladen van onze laatste rustplaats van 4 - 7 augustus (1943). Toen gingen we op weg naar Kirsino in schitterend weer. Prachtig gebied.
21.8	Weer verplaatsing. Ik ontmoet kameraden uit Eschweiler van 424 en 426 die het hele theater ook goed hebben doorstaan.
22.8	Lossen in Krasnogwardeisk (Gattschina), de residentie van Catharina de Grote. Van hieruit marcheren we naar een Fins dorp waar we voor 24 uur onze intrek nemen. De sensatie van de dag is dat we melk kunnen kopen van de zeer vriendelijke Finnen. Een liter voor 2 mark. Maar geld doet er niet toe.
23.8	We rijden per vrachtwagen naar de nieuwe positie: Leningrad (Leningradse voorstad Urizk). We rijden naar het Rgt.Gef.Std. nadat we onderweg Kronstadt en Leningrad hebben zien liggen. Het zouden rustige posities moeten zijn. Als we aankomen worden we echter begroet door een spervuur van bombardementen die ons zowel het zicht als het gehoor ontnemen. Maar geen slachtoffers. Als alles rustig is, nemen we onze positie in.

Groepsfoto van 1. Kompanie Grenadier- Regiment 422 van de glorieuze Rheinl.-Westf. 126. Infanterie-Division. Kröger is de vierde van rechts in de tweede rij van boven. Bron: Collectie Rik van Velzen

De namen van alle personen op de foto hierboven. Bron: Collectie Rik van Velzen

Definitielijst

artillerie: Verzamelnaam voor krijgswerktuigen waarmee men projectielen afschiet. De moderne term artillerie duidt in het algemeen geschut aan, waarvan de schootsafstanden en kalibers boven bepaalde grenzen vallen. Met artillerie duidt men ook een legeronderdeel aan dat zich voornamelijk van geschut bedient.
Divisie: Bestond meestal uit tussen de een en vier Regimenten en maakte meestal deel uit van een Korps. In theorie bestond een Divisie uit 10.000 - 20.000 man.
Eerste Wereldoorlog: Ook wel Grote Oorlog genoemd, conflict dat ontstond na een groei van het nationalisme, militarisme en neo-kolonialisme in Europa en waarbij twee allianties elkaar bestreden gedurende een vier jaar durende strijd, die zich na een turbulent begin, geheel afspeelde in de loopgraven. De strijdende partijen waren Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland aan de ene kant (de Triple Entente), op den duur versterkt door o.a. Italië en de Verenigde Staten, en Duitsland, Bulgarije, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk aan de andere kant (de Centrale Mogendheden of Centralen). De strijd werd gekenmerkt door enorme aantallen slachtoffers en de inzet van vele nieuwe wapens (vlammenwerpers, vliegtuigen, gifgas, tanks). De oorlog eindigde met de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland en zijn bondgenoten in 1918.
flak: Flieger/ Flugzeug Abwehr Kanone. Duits luchtafweergeschut.
Führer: Duits woord voor leider. Hitler was gedurende zijn machtsperiode de führer van nazi-Duitsland.
kanon: ook bekend als Kanone (Du) en Gun (En). Wordt vaak gebruikt om allerlei geschut aan te duiden. Eigenlijk slaat de term op vlakbaan geschut. Wordt gekenmerkt door een langere loop en grotere dracht.
Luftwaffe: Duitse luchtmacht.
regiment: Onderdeel van een divisie. Een divisie bestaat uit een aantal regimenten. Bij de landmacht van oudsher de benaming van de grootste organieke eenheid van één wapensoort.

1944

1.1

Samen met K.H. Gooksch op luchtwacht bij de Btl.Gef.Std. in de tweemans betonnen bunker. De Compagnie wordt ingezet bij de anti-tankgracht in de sectie van de 9e Compagnie. Het heeft flink gesneeuwd en het is vandaag voor het eerst echt koud. Er waait een ijzige wind vanuit Leningrad en vanaf zee. Onze bunkerkachel moet flink opwarmen. Tijdens de nacht hebben de kameraden aan het front het nieuwjaar ingeluid met lichtkogels en lichtgranaten. Ivan trakteerde ons op Klopsen (granaten). Maar niet erg veel.

7.1

Vandaag lost onze Compagnie de 2e Compagnie af in de stelling aan de Seeuferstraße. K.H. Gooksch en ik keren terug naar de Compagnie. Ik word ingedeeld bij de groep van Officier Heinz Engels als MG Schütze (machinegeweer schutter) 1. De 2e Compagnie kan rusten bij de Div.-Gef.-Std bij Streljna. Het is rustig in de stelling. Onze bunker ligt onder de tramrails van de tram van Leningrad. Er is veel werk. De loopgraven liggen altijd vol sneeuw. Het is ellendig koud buiten.

Zware gevechten/verwondingen

9.1	Directe treffer op positie B. Onze wachtpost is dood.
12.1	Landesschützen lossen ons af. Tot nu toe waren we de meest links gelegen eenheid in Rusland (op het Finse leger na). We komen als Rgts.-Res.-naar Gef.-Std.-Std.II.Btl. in lager gelegen gebied en trekken de tunnelbunkers in. De bunkers zitten vol met luizen. God weet wie er gewoond heeft. Hier kan de oorlog worden doorstaan.
13.1	Vandaag is er veel loos. De Iwan brak in de nacht door met een 100 man sterke aanval tussen I.-II. Btl. maar werd weer teruggeslagen. Opnieuw moeten we loopgraven graven voor het 3e bataljon.
14.1	Alarm! Ivan wil aanvallen. Het blijft rustig.
15.1	Spervuur langs de hele linie. We lossen het II Bataljon af. Het II Bataljon wordt ingezet voor de tegenaanval bij G.R. 424. De Iwan is begonnen met zijn grote aanval en is doorgebroken bij 170 I.D. De Iwan valt ook aan vanuit de Ketel van Oranienbaum.
18.1	De Ivan heeft veel terrein gewonnen met zijn grootschalige aanval. Hij is al bij Krasnoja Selo. Al snel is onze Divisie omsingeld. Dat kun je 's nachts zien aan de lichtkogels. Voor onze positie is het erg rustig. Hij lijkt de troepen te hebben teruggetrokken. In de middag komt het bevel dat de positie moet worden ontruimd na het wachtwoord van de Zwarte Man. Ons peloton blijft als laatste verdediging achter.
19.1	Rond 9 uur verlaten wij als laatste Duitse troepen de voorste loopgraven bij Leningrad en marcheren naar Rgt Gef Std. Overal zijn explosies. Sovjetvliegtuigen vliegen over ons heen. Maar de onze zijn er ook. We marcheren bijna de hele dag. Onze route voerde ons vaak door brandende dorpen. ‘s Avonds krijgen we plotseling te horen dat we moeten stoppen! Onze weg is versperd. We zitten in de val. De 1e compagnie staat klaar voor de tegenaanval. Het dorp Jelischewo wordt ontruimd. De Div. komt erdoor! (Ropscha-Gottschina baan).
20.1	We mogen een paar uur slapen in een dorp. Maar dan moeten we opstaan en onze posities weer innemen. Links van ons vallen de Russen aan over de weg. Talrijke tanks worden vernietigd door de PAK. Hij slaagt erin het dorp Kainelaisi binnen te dringen, maar in de duisternis wordt hij teruggeworpen door een tegenaanval van onze compagnie. 150 doden blijven achter. Er wordt ook materiaal buit gemaakt. We trekken ons een paar kilometer verder terug.
21.1	In Ivanovka nemen we positie in voor een anti-tankgracht. De vijand valt aan. De weg wordt te vroeg opgeblazen. Heinz Engels werd zwaar gekneusd door kluiten aarde. Met mij ging het beter omdat hij op mij lag en ik op mijn machinegeweer. De Iwan kon ons terugduwen. Het lukte ons echter niet om de anti-tankgracht te heroveren. Het bleef rustig gedurende de dag.
22.1	De Ivan viel 's ochtends aan. De overmacht was te groot. Onze munitie raakte op. We moesten vertrekken. Het leek een wonder dat ik levend bij de Reg.Gef.Std aankwam. Veel kameraden zijn gesneuveld, waaronder Rudi Sommerfeld, Paul Klink, Willi Dereue.a. Oblt. Otlowski raakte ernstig gewond. We trokken ons verder terug uit de Finnenkirche. In de middag namen we positie in. Verdere terugtrekking in de nacht.
23.1	Eerst met vrachtwagens en daarna te voet naar Rebbelewo. Eindelijk verscheen de veldkeuken weer. Bij de lunch raakte ik gewond in mijn rug door granaatscherven. Met Ogefr. Joh. Basse, die een splinter in zijn kuit had, ging ik naar de H.V.P. (Haupt Verband Platz). Vandaar gingen we naar Wolossowo (25.1)
27.1	Aankomst met ziekenhuistrein in Riga.
29.1	Opgenomen in het oorlogsziekenhuis 2/608 Pulvertum. Ik bracht 3 aangename weken door in Riga.
21.2	Ontslagen uit het militair hospitaal van Riga. Naar de Frontleitstelle in Pleskau.
22.2	In Pleskau. Pleskau is bijna volledig verwoest door luchtaanvallen. Bij de Frontleitstelle verzamelden zich alle leden van 126ste Infanteriedivisie.
26.2	Vertrek naar de HKL (Hauptkampflinie). De divisie is er nog niet. We betrekken daar bunkers en graven loopgraven. Ik ontmoette Heinz Wupperfeld en mijn MG-Schütze 2 Willi Naust.
28.2	De Div. heeft de positie bereikt.
29.2	Ik meld me bij de Compagnie Ik ben wederom ingedeeld bij Uffz. Heinz Engel als MG-Schütze 1. Pelotonsleider is FW. Jordan en Compagnie-Fhr. Lt. Dittloff.
1.3	Vandaag is een rustige dag.
2.3	De Ivan laat zijn aanwezigheid merken. De buitenposten hebben al contact met hem.
3.3	Vandaag is het een drukte van belang in de buitenposten. De 2 Compagnie Ligt daar. Ze hadden aangevallen en hadden successen maar ook verliezen. Wij worden daar 's avonds ingezet als versterking. Heinz Engels, Heinz Wupperfeld en Walter Neumann zijn onderweg gewond geraakt.
4.3	De vijand valt aan. Ik krijg 3 treffers van PAK in de mitrailleurpositie. Niks ernstigs. Alleen Gert Heistrüvers is licht gewond. We moeten terugvechten richting de HKL. We zijn omsingeld. Er staan 7 uitgebrande tanks voor het prikkeldraad. De aanval is afgeweerd.
5.3	Het is rustig vandaag. Maar we moeten werken. Er moeten loopgraven met explosieven worden gegraven in de bevroren grond.
6.3	Vijandelijke aanval afgeslagen. 1 tank liep op een mijn vlak voor het prikkeldraad. Vandaag kreeg ik het Eiserne Kreuz 2de klasse (EK2). Ik ben er trots op.
10.3	Ivan viel niet meer aan. Maar hij bestookte ons met zware artillerie. Vandaag zij we eindelijk afgelost. We nemen 7 kilometer verderop rechts positie in. We worden erheen gereden in vrachtwagens. Het is ijskoud.
11.3	Ivan valt aan na een spervuur. Het is geen prettige ontvangst. Maar hij wordt afgeslagen. Lt Peters neemt de compagnie over. s Avonds betrekken we de Renate bunker. Rustige dagen volgen. Er worden een paar verkenningspatrouilles uitgevoerd. Willi Büschkes leidt de groep en daarna Domi. Leifels. Fredi Kiy zit ook in de groep.
23.3	Vandaag worden we afgelost. Het 1e bataljon gaat rusten nabij Pleskau. (Lissi-Gorki)
24.3	We hebben een paar appèls overleefd. We waren ook in de bioscoop. ‘s Avonds trokken we naar Pleskau.
25.3	Versterking in positie GR 426 in de avond.
26.3	G.R. 426 doet een geforceerde verkenning. ‘s Middags marcheren we weer rustig verder. s Avonds is een prachtige compagnieavond. Egde Ohlmann keert terug naar de compagnie.
27.3	Naar ontluizing.
28.3	Btl. Appel. Kdr. Oblt. Braake sprak over het Panzerfesten Btl. van de Div. ‘s Avonds met vrachtwagens terug naar de positie. GR 426 afgelost. De positie is rustig. Om de dag verhuizen we naar de gevechtspost.. Ik behoorde tot de groep van Uffz. Lüdtke. De pelotonsleider was Fhj Uffz. Hermann Webels uit Kray. Met hem enkele verkenningen gelopen.
4.4	‘s Avonds kregen we plotseling te horen dat we ons klaar moesten maken, we werden afgelost. Wat dat betekent is duidelijk. De andere compagnieën waren al een paar dagen voor ons naar Ostrow vertrokken. De Ivan is daar een grote aanval begonnen. Wij worden daar ook ingezet. We worden er met vrachtwagens heen gereden.
5.4	Aankomst in Ostrow. Voorlopig is de Compagnie Rgts.Res. Het rommelt hier behoorlijk. De vliegtuigen schijnen aan beide kanten erg actief te zijn. In de avond wordt ons peloton ingezet als flankbeveiliging en ter bescherming van luchtafweer en aanvalsgeschut. Het is nog steeds vrij rustig. Er wordt echter constant gebombardeerd.
6.4	Bij zonsopgang trekken we ons terug tot aan de huizen. Slechts twee posten blijven buiten. In de namiddag is er alarm. We nemen onze posities weer in. Stuka's vallen aan. Eén wordt neergeschoten door vijandelijke flak. Eén werd door vijandelijke flak neergeschoten en landde brandend op nog geen honderd meter van mij. Een officier die eruit was gesprongen kroop naar ons toe. De schutter, een Oberfeldw., Is verbrand. Onze positie lag onder vuur van allerlei wapens. Maar toch hadden we geen enkel slachtoffer. Bij het vallen van de avond werden we vreselijk gebombardeerd. ‘s Nachts werden we eindelijk afgelost.
7.4	We nemen stelling in een dorp. Onze groep bouwt een provisorische bunker in een schuur. Het dorp wordt beschoten. De Ivan weet onze schuur te raken. Zonder gevolgen. Luitenant Peters raakte eerder ook zwaar gewond. Hij stierf als gevolg hiervan. Fw. Jordan leidt de Compagnie. ‘s Avonds marcheren we naar de RGTS.Gef.Std. ‘s Nachts trekken we verder naar een dorp.
8.4	Aankomst met vrachtwagens bij de achterlinie. ‘s Avonds weer terug naar onze positie. De compagnie staat onder bevel van luitenant Gressow. We lossen GR 424 af op de bases Anton, Berta, Dora, fr. We trekken de basis Cäsar binnen. Rondom is moeras. Het lijkt rustig. De basis ligt bij een spoordijk. (Pleskau)
10.4	Bij zonsopgang wordt onze groep afgelost en verplaatst naar de Berta-basis. Dat was vervelend. Want onze bunker was net gereed. Willi Geller en Ede Ohlmann zijn ook op Berta I. Willi Becker is ook de commandant van het steunpunt. De steunpunten zijn behoorlijk eenzaam en verlaten. We zijn alleen.
21.4	Gisteren was de verjaardag van de Führer. Er was handelswaar. Vanochtend was het eerst rustig zoals gewoonlijk. Plotseling was er commotie. Ivan viel Cäsar aan met 50 man en bezette de basis. Wij liepen ook veel schade op. De reserve deed een tegenaanval die mislukte. Uffz. Neumann ernstig gewond. Verschillende doden en gewonden. In de middag deed Compagnie 3 een tegenaanval en gooide de Iwan weer terug. We beginnen bunkers te bouwen op Berta. Berta 1 wordt verlaten en overvallen en ondermijnd.
5.5	Berta is nu goed uitgebouwd en onze bunker is voltooid. Een V.B. van de 13e compagnie ligt ook aan het front. Vanmorgen viel de Iwan opnieuw aan en veroverde de Cäsar basis na een eerder spervuur. Hij leed echter zware verliezen, vooral in het mijnenveld. Feldwebel v. Jania raakte gewond. Enkele kameraden sneuvelden. De 3de Compagnie werd opnieuw ingezet voor de tegenaanval en gooide de Iwan er weer uit, we krijgen ook weer ons deel op Berta.
12.5	Bij de Btl.Gef.Std. is een recreatiecentrum ingericht. Een paar kameraden waren er al. Ik ga er vandaag heen. Het is er geweldig. Een paar dagen geleden keerde Uffz. Heinz Engels terug naar de Compagnie. Hij nam aanvankelijk onze groep over, maar werd later de basiscommandant van Anton II. Feldwebel Jordan ontving het Duitse Kruis in Goud en werd bevorderd tot Obfw. In deze dagen ontving de BatKdr Hptm Marrack het Ridderkruis. Ook Hptm Rotkowski (Kdr KüsBtl) Oblt Gehrmann (Chef 3. Compagnie).
15.5	In de schemering worden we afgelost door GR426 en marcheren naar Reg.Gef.Std.
16.5	We worden op vrachtwagens geladen en lossen onze fuseliers 7 km verder links af. Dit is een bosstelling met veel moeras. Posities en bunkers bijna uitsluitend bovengronds. Maar het is er zo rustig alsof het vrede is. Alleen 's nachts is er infanterievuur. Maar er moet veel werk verzet worden.
24.5	Uffz. Siegfried Lüdtke, die inmiddels met verlof naar huis is geweest, heeft onze groep weer overgenomen. Vanavond lossen we de groep Fredi Kiy af. (Fredi is een paar dagen geleden gepromoveerd tot Uffz.). Deze ligt bij Stützpumkt Mitte ongeveer 1 km van de HKL. Het is hier ook vrij rustig.
25.5	Op bevel van Lt Lunkenheimer (Stützpunktkommandant) moet ik morgen naar de dokter. Ik heb een ontsteking aan mijn scheenbeen. Ik moet daarom laat in de avond al terug naar de HKL. Ik slaap bij Fredi Kiy in de bunker.
26.5	Ik ga naar de dokter met Uffz. Saumgart (hospik). Hij stuurt me naar de HVP. Ik neem afscheid van de Compagnieführer en ga 's middags naar de achterste linie.
27.5	Fredi Kiy gaat vandaag met verlof. Ik geef hem een brief mee voor thuis. Hij moet een pakje voor me meenemen. ‘s Middags ga ik naar de HVP. Ik word daar meteen geopereerd. Ik neem de Laz. trein naar Wolk.
28.5	In Wolk. Ik ga ontluizen en naar de ziekenboeg. ‘s Avonds neem ik de trein naar Pernau.

Terug in het militair hospitaal

29.5	Aankomst in veldhospitaal 508 Pernau. Ik kom in kamer 10. Hier lijkt hier erg mooi te zijn. Pernau ligt in Estland en is een badplaats aan de Oostzee.
4.6	Eerst moest ik in bed blijven liggen. Maar vandaag ga ik voor het eerst naar buiten. Mijn eerste bestemming is natuurlijk het strand. Het is daar heerlijk. Het is fijn om hier te zijn. Ik hoop dat het weer zo blijft.
8.6	Vandaag word ik aan mijn hoofd geopereerd. Een Estse dokter doet het. Ik ben hier als 'proefkonijn' omdat het haar eerste operatie is.
21.6	Op mijn kamer liggen goede kameraden. Er zijn ook 3 mannen van mijn divisie. Uffz. Kudlec uit Düsseldorf is bijvoorbeeld van onze 3de Compagnie. Hij raakte ernstig gewond tijdens de tegenaanval op 'Cäsar' op 5 mei. Alfred Pose van de 12de Luftwaffe Feld Div. is vandaag jarig. Dit wordt natuurlijk gevierd. Zuster Hanni heeft ook iets bijgedragen. Ondertussen heb ik natuurlijk elke dag in de Oostzee gezwommen. Het is gewoonweg geweldig. Ik heb mijn verlofvergunning van de compagnie gekregen. Maar nu zijn alle verloven weer ingetrokken. Dat is de dubbel pech. Want een opfriscursus voor werktuigbouwkundige ingenieurs aan de universiteit in Riga, waar ik naartoe zou gaan, is intussen ook geannuleerd.
3.7	Franz Kudleck wordt overgeplaatst naar Duitsland. Weer een reden om feest te vieren.
4.7	Vandaag is er nog een reden om feest te vieren. Een van de meisjes die hier als verpleegster werken (studd. med.) is vandaag jarig. (Herzi Pötter).
13.7	Vandaag ben ik weer gezond verklaard. Ik wilde eigenlijk nog met Günter Grube (3.426) naar de fotograaf, maar dat is nu afgezegd.
14.7	Vandaag keer ik terug naar de troepen. Ik maak nog een rondleiding door Pernau met Günter Grube en dan moet ik voorgoed afscheid nemen. De 7 weken vakantievervanging in veldhospitaal 5087 zijn voorbij. Toen ik afscheid nam van Herzi Pötter vroeg ze of ik haar wilde schrijven. Natuurlijk zal ik dat met plezier doen. Mijn trein vertrekt om 21:20.

Wandeling

15.7	Aankomst in Walk in de ochtend. Ik word door de Frontleitstelle doorgestuurd naar Karsau (Karsava). De divisie is niet meer in de buurt van Pleskau. Mijn trein vertrekt om 15:20. Diezelfde avond kwam ik aan in Schwanenburg (Gulbene). Ik bracht daar de nacht door op het vliegveld. Er was 's nachts een luchtalarm, maar er gebeurde niets.
16.7	Om 08:45 van Schwanenburg naar Abrehne. Er was een luchtaanval in Abrehne. Ik reisde naar Farsau met een transporttrein waarop de 13de/424 was geladen. De div. was niet in Karsau. Ik werd, met een andere kameraad, naar Rossitten gestuurd. We brachten de nacht door in Karsau. (Naar Ludsen via Rossitten).
17.7	Ik vernam dat het regiment in Karsau was, maar weer was verder getrokken. Vanmorgen kwam onze Ari hier ook aan, maar trok ook weer verder. We reisden naar Rossitten met een transport waarin ons div. bataljon was geladen. Daar hebben we overnacht omdat ik de volgende dag naar de dokter moest.
18.7	Naar de dokter. Hij constateert periostitis in mijn knie. Ik krijg een dag bedrust en ga naar de Frontleitstelle.
19.7	Alle leden van de X.AK. worden niet verder gestuurd. We werken in het veldhospitaal 263 aan de overkant.
22.7	Pas vandaag worden we uitgezonden. Nu zijn we met 4 kameraden van de Div. We gaan op weg. We worden naar Ludsen gedirigeerd. Onderweg overnachten we in een boerderij.
23.7	We gaan verder met de vrachtwagen richting Ludsen. Ludsen is afgelopen nacht door onze troepen geëvacueerd. We melden ons bij de Gefechtstand van de 263de I.D. Onze I.D. is er niet. We worden doorverwezen naar het Frontleitstelle Rossitten (Rezekne). Maar die is al ontruimd. Dus moeten we naar Kreuzburg (Kruispils). We werden gebombardeerd bij het station. We gaan naar de straat en banen ons een weg met vrachtwagens. ’s Avonds overnachten we op een boerderij in Welonen. We hebben 32 km afgelegd.
24.7	Verder met de vrachtwagen richting Kreuzburg. We rijden langs lange kolonnes. De burgers zijn op de vlucht voor de Russen. 12 km. voor Kreuzburg nemen we onze intrek op een boerderij, we hebben vandaag 66 km afgelegd.
25.7	De reis naar Kreuzburg gaat verder per vrachtwagen. Uiteindelijk komen we daar rond het middaguur aan. We krijgen onze marsorders naar Rugdeji. We overnachten op een boerderij buiten Kreuzburg.
26.7	De reis gaat verder. In de namiddag bereiken we Schwanenburg. We overnachten op een boerderij bij het vliegveld.
28.7	Via Balvi rijden we per vrachtwagen verder naar onze bestemming. In Balvi is de lucht vol met ijzer. We overnachten bij de troep van Art.Rgt 218. Route (handgeschreven): Walk (Wstland), Walk (Letland), Marienburg, Sesswegen, Schwanenburg - Abrehne, Abrehen - Karsau, Rossitten - Ludsen, Ludsen - Kreuzburg, Kreuzburg Stockmannshof, Modohn (Modona), Balvi,Rugaji , Truppe

Gevarieerde dagen

29.7	We hebben eindelijk de Div. gevonden. St.Gefr. Hubert Herberts heeft zijn bataljon al gevonden. Gefr. Joh. Miederer en ik gaan op zoek naar ons regiment. We komen 's avonds aan bij de troep en overnachten daar.
30.7	De Spieß (sergeant-majoor) brengt me 's ochtends naar de compagnie aan het front. Het is ongeveer 20 kilometer voor Schwanenburg aan de rechterkant van de weg Rossitten - Schwanenburg. Lt Daseler heeft de leiding over de compagnie. Ik sluit me aan bij de groep van Pvt Willi Geller. Jakob Herberueck zit ook in de groep. Hij sloot zich gisteren weer aan bij de groep. Ik lig in een MG stand links van een mooi stenen huis. De eigenaresse is er nog. Ze is blind. Er lopen varkens en koeien tussen ons en de Iwan. De bewolkte lucht klaart een beetje op, maar het is nog steeds benauwd. Net vertelt Geller me dat de Rus rechts wil aanvallen. Ook daar is het een drukte van belang. Het is 17:00 uur. Haberneck slaapt. Twee Russische jagers waren boven ons. Maar verder is het weer redelijk rustig. Af en toe schieten de Klobse en I.G.. Vanavond zouden we weer teruggaan.
31.7	Vanavond zijn we in dichte mist 7 km naar het westen vertrokken richting Schwanenburg. Onze Compagnie Vormde de achterhoede. We verdwaalden bijna in deze mist. De brug over de rivier, waarachter onze positie lag, was al opgeblazen. We moesten toen oversteken in een kapotte schuit. Vanmorgen werd de compagnie gereorganiseerd. Ik kreeg ook een groep. Vier man sterk en 1 MG 42. We namen positie in voor de rivier Petezka. We bouwden een brug over de rivier. Daarna nam ik natuurlijk een bad in de rivier. Daarna verbrandde ik met mijn sectie 3 hooibergen. Iwans konden zich daarachter verstoppen. Eén man staat op wacht, de anderen slapen. Ik ga meteen liggen. Maar eerst moet ik een verkenningspatrouille lopen. Mijn eerste als leider. Het bos dat we moeten verkennen is vijandvrij.
1.8	Ik heb goed geslapen in de schuur. Er was een beetje herrie in het bos die nacht. De 3de compagnie schoot een paar keer, maar er was waarschijnlijk niets aan de hand. Twee mannen vertrokken om munitie te halen. Straub (1e sectie leider) heeft een bijenkorf geleegd. De honing smaakt heerlijk. ‘s Middags viel Ivan de 2e compagnie in het dorp aan en stootte door. Ik moet met mijn groep deelnemen aan de tegenaanval. De Iwan was erg sterk. Ondanks dat werd hij verjaagd. Ik had bescherming aan de rechterflank. ‘s Avonds zat ik met mijn groep vastgepind tussen 2de en 3de compagnie. Toen ik het Pi-peloton afloste, ontmoette ik Reinhold Theiß. Hij is nu bij de cavalerie.
2.8	15 Iwans, die nog steeds aan onze kant waren, wisten vanavond bijna ongemerkt langs onze wachtposten te komen. Dat was een puinhoop. Voor de rest was de dag rustig. De Ivan vuurde veel stoorvuur.
3.8	Vandaag ben ik naar Compagnie Gef.Std gegaan en heb gevraagd om afgelost te worden. Maar dat kan niet.
5.8	Groepscommandovergadering met de chef van de 3de compagnie. Onze stelling wordt verder uitgebreid.
6.8	Vanavond is mijn groep afgelost. Ik keerde terug naar 1ste compagnie. img 0053
7.8	Vandaag weer lekker gezwommen in de rivier. K.H. Knips kwam naar het front als Compagnie Tr.-Führer. Om 21:50 Het is tijd om van de vijand weg te trekken. De brug is vernietigd. We trekken 15 kilometer terug.
8.8	We namen een nieuwe positie in aan de weg naar Schwanenburg. Ik kreeg 2 vervangers voor de groep. De positie loopt langs een boerderij. Er is hier nog vee. Natuurlijk wordt er meteen een varken geslacht. Straub zorgt daarvoor.
9.8	Elke dag moet een groep 24 uur naar de buitenpost op 800 meter van de HKL. We hebben meteen waarnemers in bomen geplaatst. Maar het is behoorlijk saai.
11.8	Groepsleidersvergadering vandaag. We moeten verder werken aan onze stelling.
12.8	Toen ik terugkwam in Gef.Vorp. kwam Straub met een paar man en we gingen toen 4 km vijandelijk op verkenning om vee te zoeken. Maar dat was zonder succes.
13.8	Om één uur 's nachts werden we afgelost. We losten Letse SS af 10 kilometer voor Sesswegen. We reden er met vrachtwagens heen. Het is een bosstelling. Er was vandaag een ellendige onweersbui. Straub en zijn groep namen voorposten in. Wij tweeën lossen ons elke dag af. De HKL ligt op een spoordijk. De voorpostpositie is bij een kronkelende rivier.
16.8	Nadat ik vandaag uit de voorpostpositie was afgelost, kreeg ik de opdracht om door verkenning vast te stellen of de Venkaunkas hoeve ongeveer 800 meter verderop vijandvrij was. Ik ging met slechts een paar man naar binnen. Het was vijandvrij. Helaas was ik niet in staat een aanstormende Russische verkennersgroep aan te vallen. Het ontbrak me aan de juiste manschappen, vuurkracht en een gunstige positie. Een paar schuren in het schootsveld gingen in vlammen op.
16.8	Toen ik 's nachts op Gef.Vorp was - er was zware mist - hebben we met MG ung Hdgr een verkenningstroep verslagen die zich een weg door de rivierbedding baande.
19.8	Vandaag heeft de Iwan zijn intrek genomen in Venkaunkas.
21.8	De 2e compagnie neemt mijn sectie over. Ik neem onze rechter compagniesectie over. Maar daarvoor was ik in de sauna. ‘s Avonds moest ik op verkenning. Opdracht: gevangenen binnenbrengen. Ede Ohlmann en een deel van zijn troep gingen met mij mee. Zware grondmist en volle maan maakten de missie tot een mislukking. De commandant was ontevreden en stuurde ons om middernacht opnieuw op pad. Geen resultaat.
22.8	Afgelost door 424 in de avond. Reden 3 km met vrachtwagens en brachten toen de nacht door.
23.8	51 km verder naar rechts gereden met vrachtwagens naar het gebied Ergli - Modohn. We lossen 23 I.D. af. We krijgen een fatsoenlijke Ari-Feurer. ’s Avonds nemen we stelling in. Dit kan leuk worden.
24.8	De Rus schiet zwaar spervuur. Wij worden grotendeels gespaard. Een Russische verkenningsploeg, die posten van ons wilde innemen, werd gedeeltelijk neergeschoten. In de avond word ik afgelost door de 3e CP en neem verder naar rechts positie in.
25.8	Tegen de schemering begon het gebruikelijke storende vuur, dat vervolgens toenam tot een spervuur. Gevechtsvliegtuigen vielen aan. De Iwan brak links en rechts door. We moesten toen ook terugtrekken. Verder naar achteren namen we een nieuwe positie in.
26.8	Na trommelvuur vielen de Russen weer aan en konden doorbreken bij de 3e CP. Toen moesten we terug. In de ochtend raakte Ede Ohlmann ernstig gewond door een vijandelijke verrassingsaanval. Hij stierf later in het ziekenhuis.
27.8	In de middag deden we een aanval door een bos waar zwaar artillerievuur was. Ik bracht Gülder naar de HvP (schot in de long). Onderweg raakte San.Uffz Baumgart ernstig gewond. Lt Daseler ook.
28.8	Regiment afgelost en in rust. Namen 's avonds nieuwe positie in.
29.8	Compagnie wordt verplaatst naar de rechter Btl. grens.
4.9	Vandaag viel de Iwan twee keer aan. De eerste keer moesten we ons een stuk terugtrekken. We namen de stelling later weer in. Domi Leifels gewond en Compagnie Leider Isenhorst en een seiner Heller gedood door Katusha raketinslag.
7.9	Uffz. Willi Becker voegt zich weer bij de Compagnie Hij wordt mijn Gruppenführer .
9.9	We worden een reservegroep. De volgende dagen doen we werkdienst en lopen we verkenningen. Oberfeldw. Bögel leidt de groep.
14-15.9	Grote aanval gelanceerd door de Russen. Bij I.Btl zonder succes. We worden afgelost door de 'Greif'.
26.9	Voerden een tegenaanval uit bij II.424 en namen daar 's avonds positie in. We leden zware verliezen.
17.9	De Russen vielen 's morgens aan na een zwaar spervuur. Voor mij 4 tanks. Ik kreeg 2 voltreffers in de M.G. positie. Dit gaf me waarschijnlijk een hersenschudding. Ik werd naar de H.v.P. gestuurd. Oberfeldwebel Bögel is ook zwaar gewond.
19.9	Ontslagen uit de H.v.P. ‘s Avonds kwam ik, gekneusd, weer bij de troep aan. Daar ontmoette ik o.a. Theo Schlüchter en K.H. Knips. Beiden gewond op 27.8.
20.9	Vanavond ga ik weer naar voren.
21.9	Terug bij de Compagnie. Ik word ingezet als Kp.-Tr.-Melder. De Rus schiet veel spervuur met granaatwerpers.
22.9	Russen breken links en rechts door. Op 23.9 bezetten we een nieuwe onderscheppingspositie 25 km naar achteren. Daar vielen de Russen meteen aan. Compagnieführer gesneuveld. Ik had mijn voer verwond en ging met San.Uffz Hans Thöne naar de dokter. Ik moet naar de achterlinie. Op weg naar Compagnie werden we afgesneden door een vijandelijke aanval samen met de PAK (I./422), maar konden ons eruit vechten. (Doorbraak op tractoren).
24.9	Ik reisde naar de troep met het keukenvoertuig. Ik bracht daar een leuke week door. Ondertussen kwam Max Ott terug van zijn training. Op 30 september werd de 1e Compagnie opgeheven. Ik kwam bij de 2de compagnie/G.R. 422.
1.10	Terug naar Compagnie. Ik werd Compagnie-Tr.-Melder. Luitenant Lange (uit Essen) leidt de compagnie
5.10	Vandaag begonnen we aan de verplaatsing naar Riga. We legden 15 km af in de nacht.
6.10	In de nieuwe opvangstelling. Eerst werd er een koe geslacht. Toen kwam de Ivan. ‘s Avonds keerden we terug.
7.10	We namen positie in in het bos. Op de middag viel de Ivan aan en wierp ons terug. We deden verschillende tegenaanvallen. Het was een hevige strijd. ‘s Avonds trokken we ons weer terug.
8.10	Positie in het bos ingenomen. Russen bij 122.I.D. ('Greif') op de weg en bij II/424 doorgebroken. In de avond gingen we verder terug.
9.10	Namen een nieuwe positie in aan de weg. Ik werd koerier bij het bataljon. Russen vielen aan. Een doorbraak werd geëlimineerd door een tegenaanval. Hauptmann Braake, die inmiddels was onderscheiden met het Ridderkruis voor de dag van 1 augustus, leidde de achterhoede van de divisie. Ik bleef bij de staf. De Iwan viel 's nachts aan. Maar kwam echter niet tot bij ons. We reisden tot Riga in vrachtwagens.

Koerland

10.10	Marcheerden 30 kilometer naar Schlock. Daarna rust.
11.10	In het Sankatransport 30 km verder. We zuden naar Duitsland gaan om te rusten. Maar helaas .......
12.10	Ivan breekt door in de buurt van Libau. We worden er op vrachtwagens heen gereden.
13.10	Aankomst 22 km ten zuiden van Libau. We vielen 2 km langs de Baltische kust aan en namen positie in. ‘s Avonds veroverden we keuken- en cateringwagens van de Iwan.
15.10	Vandaag 4 jaar geleden werd de126. ID. ingezet in de Senne. De Iwan viel vandaag twee keer aan. Hij werd elke keer bloedig in de tegenaanval teruggeworpen. Tenminste op 17.10. Op 19 oktober was er maar één poging. Dezelfde avond werden we afgelost en kwamen voor 2 dagen tot rust in het dorp Jurmaleiens. Uffz. Schüchter had een paar weken het commando gevoerd over de Compagnie. Daarna kregen we Lt. Niggemeier en uiteindelijk Oberlt. Bohndorf, die 47 jaar oud is en een uitstekende man en officier.
4.11	De dagen gingen rustig voorbij en werden gevuld met het bouwen van stellingen en bunkers. Er worden weer gevangenen binnengebracht. Deze avond was ik met Kdr./Unterarzt Vollmer en Fw. Schlüchter op verkenning.
5.11	Met Fw. Schlüchter ga ik in de aanval. Vinz, Hauptmann is ook mee (Putzer van Oblt.). Tijdens deze aanval, die niet succesvol was, sneuvelde Fw. Schlüchter. Een paar weken later werd hij onderscheiden met de Goldene Nahkampfspange en het Duitse Kruis in Goud.
29.11	Nog een aanval met Oberfeldw. (later Oberfähnrich) Silbermann. Deze had geen succes.
12.11	Vandaag werd ik onderscheiden met de Nahkampfspange in Brons.
15.11	Met het invallen van de duisternis weer op stoottroep. Het was ook niet succesvol. De leider van de stoottroep (een Lt.), Uffz. Jansen en 2 man vermist. Verschillende ernstig gewond. ‘s Nachts moest ik een zoekactie leiden die geen succes had.
29.11	Ondertussen leidde ik nog verschillende verkenningsgroepen. Voor de rest gingen de dagen zonder betekenis voorbij. Vanavond zijn we afgelost door het 32ste I.D. (Pommersche "Löwen-Div."). In de achterlinie zijn we maar een paar uur.
30.11	Aankomst met vrachtwagens in Libau. We gingen meteen door naar Schrunden (Skrundas) per spoor. Daar kwamen we onder zwaar vuur te liggen van de Ari. We brachten de nacht door in Skrundas.
1.12	‘s Ochtends reden we in vrachtwagens verder richting HKL. Hier is veel aan de hand. We maken een vuur in het bos. Het is koud en nat. ‘s Avonds gaan we vooruit, maar dan weer terug als div. reserve.
2.12	Ik ga met een paar man op zoek naar onderdak voor de Compagnie. Ze moeten ondergebracht worden in bunkers. Maar 's avonds gaan we eindelijk naar voren en lossen de 83 I.D. af. Het is rustig aan het front.
6.12	De dagen gaan voorbij zonder bijzondere incidenten. Ik ben al gewend geraakt aan al het schieten (storingsvuur). Onderweg verraste het Stalinorgel me een paar keer, maar het ging goed. Het sneeuwde ook. Vandaag is mijn 20e verjaardag. De verjaardagsgroet van thuis kwam op tijd. Natuurlijk was ik erg blij. De dag werd natuurlijk gevierd.
10.12	Een paar dagen geleden moesten 2 mannen zich melden bij de cursus Div. Unterführer. De chef meldde mij aan. Tot nu toe had ik me met succes verzet. Nu moet het gebeuren. Vanavond ga ik met de keuken naar de troep. [...] Geannuleerd.
12.12	De cursus is uitgesteld. Ik moet weer naar het front. Hij zou op 16.12 beginnen. Dan kan ik tenminste rustig de kerst doorbrengen!
16.12	Ondertussen moest de compagnie 2 mannen doorgeven die in staat zijn officier te worden. De chef meldt Uffz Pott (pelotonsleider 1e peloton), die actief is, en mij. Ik kan dus niet deelnemen aan de U. cursus, maar heb wel het vooruitzicht om in januari naar de oorlogsschool in Duitsland te gaan.
17.12	II Bataljon doet een succesvolle aanval. Het 3e en 7e Bataljon hebben ook een succesvolle aanval gehad. Voor Kerstmis moeten we er nog een doen.
21.12	De afgelopen 3 nachten ben ik op verkenning geweest ter voorbereiding op de komende aanval. Het terrein is goed maar de weg erheen is slecht.
22.12	3 man van het bataljon zijn uitgenodigd voor het kerstfeest bij Div.Kdr. Fischer's kerstfeest. Ik ben er ook! Samen met Obfw. Jülicher (leider van het zware peloton) ga ik naar kasteel Rudbarzi, waar het kerstfeest zal plaatsvinden. Het is 10 kilometer van ons (Uzuli) naar daar. Het kasteel is de thuisbasis van Fü.Abtlg. 126, Feldgendarmerie 126 en Kra-Kra-W. Zug 126, en we worden meteen hartelijk ontvangen. Na de lunch is er een gezellige middag met de '6 Uhus' (Reg. Kapelle 422), die uitstekend verloopt.
23.12	Eerst gaan we naar een bioscoop en 's middags het kerstfeest met onze generaal en de stafofficieren voorop. Het was een eenvoudige en waardige viering. Daarna was er een gezellig samenzijn.
24.12	Vanmorgen was er een velddienst. Het was het einde van het kerstfeest bij de Div. Ik kom 's avonds terug op de Compagnie. Er was vandaag behoorlijk wat vijandelijk vuur aan het front. De Spieß (Hauptfeldw Clemens Schürmann) is aan het front. In de Compagnie-Gef-Std hebben we een kleine versierde kerstboom. De post bracht me een kerstpakketje van thuis. Dan vieren we kerst aan het front. Ik werd bevorderd tot Ogefr. Dan komt de Kdr en brengt Luitenant Bracht als nieuwe Compagnieführer mee. Onze baas krijgt 4 weken rust. Hij verdient het. De commandant zegt ook dat het verlofverbod is opgeheven.
25.12	Eerste kerstdag. Eerst is het rustig. Dan is er een spervuur van 2 uur. Vijandelijke aanvallen. De Russen slagen erin links en rechts in het bos door te breken. Wij moeten ook terugtrekken. De vijand sluit de achterkant af. Maar we moeten erdoor. Na ongeveer 80 meter slaat een granaat 1,5 meter naast me in. Ik word aan mijn hoofd geraakt en val neer. Dan ga ik verder. Max Ott neemt me op in zijn dekking. Dan ga ik verder. Nog een inslag 1 meter naast me. Het lijkt niet erg gevaarlijk te zijn geweest. We gaan verder. In geen geval gewond blijven liggen. Voorbij de Bt.Gef.Std naar de granaatwerperpositie. Leeg! Verder! Op een bospad kom ik Obfw. Jülicher tegen. Hij geeft me een man mee om me naar de artilleriepositie te dragen. Daar word ik verbonden.

Generaloberst v. Küchler: Bevelhebber van Legergroep Noord. Drager van de Eikenbladeren van het Ridderkruis, EK.
Veldmaarschalk Busch: Bevelhebber van het 16de Leger. Drager van de Eikenbladeren van het Ridderkruis, EK.
Generaal d. Inf. Wegener: Fhr. X.A.K. Drager van de Eikenbladeren met Zwaarden.
Generaal d. Inf. Busse: Fhr. 50. A.K. Drager van het Ridderkruis.
Generalfeldmarschall Schörner: Fhr. d. Heeresgruppe Nord (n Küchler). Drager van het Eikenloof met Zwaarden en Diamanten.
Generalfeldmarschall Model: Fhr. d. Heeresgruppe Nord (kort voor Schörner). Drager van de Eikenbladeren met Zwaarden.
Generalleutnant Hoppe: Kdr d 126 ID (Rh Westf) Drager van de Eikenbladeren.
Luitenant-generaal Fischer: Kdr d 126 ID (na Hoppe). Drager van het Ridderkruis, voor EK.
Kolonel Wulf: Kdr Gren. Reg. 422 (Rh Westf). Drager van de eikenbladeren van het Ridderkruis.
Kolonel Frotscher: Kdr. Gren. Reg. 422 (na Wulf) Ridderkruis aan het EK.
Kapitein Braake: Kdr I Btl/422. Drager van het Ridderkruis van het IJzeren Kruis.

Definitielijst

artillerie: Verzamelnaam voor krijgswerktuigen waarmee men projectielen afschiet. De moderne term artillerie duidt in het algemeen geschut aan, waarvan de schootsafstanden en kalibers boven bepaalde grenzen vallen. Met artillerie duidt men ook een legeronderdeel aan dat zich voornamelijk van geschut bedient.
Divisie: Bestond meestal uit tussen de een en vier Regimenten en maakte meestal deel uit van een Korps. In theorie bestond een Divisie uit 10.000 - 20.000 man.
flak: Flieger/ Flugzeug Abwehr Kanone. Duits luchtafweergeschut.
Führer: Duits woord voor leider. Hitler was gedurende zijn machtsperiode de führer van nazi-Duitsland.
Luftwaffe: Duitse luchtmacht.
regiment: Onderdeel van een divisie. Een divisie bestaat uit een aantal regimenten. Bij de landmacht van oudsher de benaming van de grootste organieke eenheid van één wapensoort.

Tot besluit

Lieve ouders en Lotti!

Jullie zullen wel verbaasd zijn om een brief van mij uit het lazaret te krijgen. Ik wil jullie nu direct vertellen wat er is gebeurd.

Op eerste Kerstdag werd ik 's ochtends tegen 9 uur behoorlijk zwaar gewond door twee granaten die tijdens een vijandelijke aanval vlak bij mij insloegen. Ik kon echter nog zelf lopen. Ik werd meteen naar Libau vervoerd. Van daar ben ik in de Kerstnacht per schip naar Danzig gevaren. Gisteren kwam ik hier eindelijk aan in het lazaret in Graudenz.

Nu over mijn verwondingen. Mijn rechteroog was zo ernstig beschadigd dat het verwijderd moest worden. Het moet dus op de verlieslijst worden vermeld. Mijn rechterbovenkaak was ook flink beschadigd. Ik kreeg ook een nieuw ooglid aangemeten. Mijn linker onderarm is gebroken. Granaatsplinters en een schotwond. Dan heb ik nog heel wat kleinere wonden door granaatsplinters aan armen en benen. Maar die stellen niets voor.

Voor het nieuwe jaar is het mij nu wel genoeg. Maar daarom will ik de moed niet verliezen. Ik kan nog zien en al het andere zal wel genezen. Waar gehakt wordt vallen nou eenmaal spaanders. Overigens gaat het wel goed met mij. Schrijven gaat wat moeizaam omdat ik in bed lig en het is ook vermoeiend voor mijn oog.

Hoe hebben jullie Kerst en Oud en Nieuw gevierd? Hopelijk hebben de Tommies jullie met rust gelaten.

Voor nu stuur ik jullie vele hartelijke groeten,

Jullie Kurt.

Afzender:
Obergefreiter K.K.
Kriegs-Lazarett 3./532 (R) Abtl. IV
(5a) Graudenz/Westpr.
Hindenburg-Kaserne/ Stube 174.

Informatie

Vertaald door:: Jos Birx
Geplaatst op:: 28-01-2024
Laatst gewijzigd:: 21-02-2024
Feedback?: Stuur het in!

Bronnen

Dit dagboek is afkomstig uit de collectie van Rik van Velzen.

Onderscheidingen

Kröger, Kurt

Inleiding

Definitielijst

1942-1943

Definitielijst

1944

Definitielijst

Tot besluit

Informatie

Bronnen

Onderscheidingen

Domeinen

Meer

Contact