Brits Vliegdekschip HMS Formidable (67)

HMS Formidable was een vliegdekschip uit de Illustrious-klasse. Tijdens de Tweede Wereldoorlog opereerde het schip achtereenvolgens op de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee, de Indische Oceaan, wederom de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan om de oorlog de eindigen in de Pacific. In maart 1947 ging het schip in reserve om eind 1956 te worden gesloopt.

In 1936 werd toestemming gegeven tot de bouw van twee vliegdekschepen waarbij de eigen verdedigingscapaciteit een groot belang werd gevonden. Dit werd verkregen door het vliegdek te bepantseren en een relatief groot aantal stuks luchtafweer in het ontwerp mee te nemen. Vanwege de Internationale vlootverdragen waarbij de waterverplaatsing van dergelijke schepen werd gelimiteerd, betekende dit echter dat deze vliegdekschepen minder vliegtuigen konden meevoeren. De schepen werden gebouwd in de zogenaamde Illustrious-klasse en één van deze schepen was HMS Formidable. Het schip werd volgens het 1937 Naval Programme besteld bij Harland & Wolff in Belfast. De kiel voor het schip werd gelegd op 17 juni 1937 als bouwnummer 1007. Op 17 augustus 1939 werd de Formidable te water gelaten. Hierbij brak een ondersteuning waardoor het schip voortijdig te water ging. Later werd dan ook wel naar dit schip gerefereerd als "The Ship That Launched Herself". Op 24 november 1940 werd HMS Formidable in dienst genomen.^[1][2]

HMS Formidable was ruim 225 meter lang en had een waterverplaatsing van 23.369 ton. De drie Parsons stoomturbines leverden 111.000 shp waarmee een snelheid kon worden gegenereerd van ruim 30 knopen (56 km/u). Met volledige brandstofvoorraad kon het schip 19.800 km afleggen bij een kruisvaart van 10 knopen (19 km/u). Het vliegdek kreeg een lengte van ruim 204 meter waarbij op het voorschip een katapult was bevestigd. Het 139 bij 19 meter grote hangar kon worden bereikt met twee liften. Aanvankelijk kon het schip 36 vliegtuigen meevoeren. Bij de bouw waren aan beide kanten van het schip de uiteinden van het vliegdek afgerond naar beneden. Door dit later recht te trekken kon het vliegdek tot 225 meter worden verlengd en konden ook op het vliegdek vliegtuigen worden gestald waardoor de capaciteit tot 54 toestellen kon worden verhoogd.^[3][4].

Naast de op HMS Formidable aanwezig vliegtuigen beschikte het schip over zestien QF 110 mm dual-purpose (DP) geschut in acht duo opstellingen. Dit werd aangevuld met zes achtvoudige 40 mm pom-pom stuks luchtafweergeschut. In 1941 werd het luchtafweer nog eens uitgebreid met tien stuks 20 mm Oerlikon luchtafweergeschut. Na de herinrichting van maart 1944 bestond het totaal aan luchtafweer uit 20 dubbele en 14 enkele stuks 20 mm geschut, waarvan diverse nog voor de uitzending naar de Pacific in 1945 werden vervangen door 40 mm Bofors geschut.^[5]

Na haar reparatie werd het schip naar de Indische Oceaan gestuurd, waar het tot augustus 1942 vertoefde. In oktober 1942 kwam het schip opnieuw aan in de Middellandse Zee om daar tot oktober 1943 te blijven. Tussen januari en juni 1944 volgde een ingrijpende verbouwing, om vervolgens op 17 juli 1944 deel te nemen aan operatie Mascot, een grootscheepse aanval op het Duitse slagschip Tirpitz. In augustus volgden nog meer aanvallen op de Tirpitz. Vanaf 16 september 1944 tot januari 1945 was de HMS Formidable gestationeerd in Gibraltar. In april 1945 voegde het schip zich bij de Britse Pacific Fleet, ter vervanging van de HMS Illustrious (87). Hierbij werd het in mei 1945 getroffen door een kamikaze-aanval. Het schip kon echter operationeel blijven en nam deel aan aanvallen op Japan zelf tussen juli en augustus 1945.

Brand aan boord van HMS Formidable na de kamikazeaanval in 1945 Bron: Imperial War Museum A 29717

Van september 1945 tot november 1946 ondernam het schip voornamelijk troepentransporten tussen Australië en Groot-Brittannië. In maart 1947 ging het in reserve, om uiteindelijk in november 1956 te worden gesloopt.

Aanvankelijk was de HMS Formidable uitgerust met de Fairey Fulmar en Fairey Albacore vliegtuigen. In 1944 werden dit Chance Vought Corsair en Fairey Barracuda. Het schip heeft de volgende FAA squadrons aan boord gehad, 803, 806, 810, 818, 820, 826, 827, 829, 830, 848, 885, 888, 893, 1841, 1842 en detachementen van de squadrons 805 en 853.

Noten

1. Hobbs, 2014, pag. 83
2. Friedman, 1988, pag. 140
3. Friedman, 1988, pag. 366
4. Chesneau, 1980, pag. 19
5. Hobbs, 2014, pag. 85