Een boek over lokale oorlogsgeschiedenis over het lot van een familie in het uiterste noorden van Nederland, ten tijde van de bevrijding in 1945. Voor mij een ver van mijn bed show, ruim 280 kilometer verderop. Ik bedoel niet dat lokale geschiedschrijving niet van belang is, integendeel, maar het is niet altijd iets waar ik voor zou warmlopen. Dit boek, uitgegeven door de Stichting ‘t Grunneger Bouk, over een gebeurtenis in Drieborg in 1945, zei mij niet zoveel, maar ik werd getriggerd door de naam van de schrijver, Gerard Olinga. Eind 2018 is het door hem geschreven boek ‘De ramp in het Roode dorp’ hier door mij gerecenseerd.

Dit nieuwe boek bevat een woord vooraf en een proloog. Dan is het verdeeld in vijf delen en volgt tot slot een verantwoording en namenregister op alfabetische volgorde. Het verhaal gaat over de leden van de familie Ebels die in april 1945 worden doodgeschoten gedurende de strijd tijdens de bevrijding van de uiterste bovenhoek van Noord-Nederland. Het is altijd triest als er burgerslachtoffers vallen tijdens een militaire actie. Op zich is dit helaas niets bijzonders, want er is geen gewapend conflict ter wereld waar geen burgers slachtoffer van zijn. In dit geval gaat het om een gezin, bestaande uit een vader en moeder en hun drie jonge kinderen, dat geliquideerd werd. Ook al heeft het echtpaar de schijn tegen of staat vast dat ze vijandelijk gezind waren, de dood verdiende niemand.

Er zijn allerlei geruchten, dan wel meerdere scenario’s, ontstaan over hoe het gezin aan hun eind is gekomen. Gerard Olinga, gepensioneerd politierechercheur, duikt in deze zaak en zoekt alles minutieus uit. Het is een echt rechercheonderzoek, zonder blinde vlek. Alle verhalen en de betrokken personen worden door de auteur in kaart gebracht. Alles wordt met elkaar vergeleken en daar waar verhalen elkaar bevestigen wordt toch nog beoordeeld of het inderdaad zo is gebeurd of dat er sprake is van een aanname of gissing. Alle sporen worden soms zelfs meermalen uitgeplozen en geverifieerd. De stappen worden duidelijk beschreven. Als Olinga uiteindelijk genoeg heeft nageplozen werkt hij de verschillende hypothese uit met behulp van alle verzamelde informatie. Soms wordt een verhaal bevestigd en soms juist ontkracht.

De verschillende scenario’s worden een voor een doorgenomen en ook gewogen aan de hand van de gevonden en op waarde geschatte informatie. In het woord vooraf stelt de schrijver drie vragen: Wat is er gebeurd, hoe is het gebeurd en waarom is het gebeurd? Stap voor stap komt de schrijver tot zijn schokkende antwoorden. Helaas is de tand des tijds niet in zijn voordeel en ook veel mensen zwijgen of hebben een verhaal maar half gehoord of uit overlevering. Echte getuigen zijn er helaas weinig, maar uit alle bewijsstukken krijg je wel een bepaald beeld. Daarbij komt dan ook de afkeer en haat die er was tegen mensen die, om wat voor reden dan ook, heulden met de vijand. Er was zelfs een soort machtsvacuüm, net na de bevrijding.

Tegen deze achtergrond levert de schrijver een erg knappe prestatie. Door niet gelijk zijn mening te geven, maar eerst een feitenrelaas op te zetten en dat te onderbouwen met informatie vanuit meerdere invalshoeken, gaat hij zeker niet over een nacht ijs. Ik complimenteer de schrijver van harte met dit geweldige boek en de ontknoping. Ik sta, vanuit mijn werkervaring (de schrijver is een gepensioneerde collega), voor de volle honderd procent achter zijn werkwijze, de verslagen en de conclusies. Het onderzoek is niet gebaseerd op een tunnelvisie, maar op eerlijk onderzoek zonder waardeoordeel. Het is helaas een ontzettend tragisch verhaal, maar het is belangrijk om ook deze zijde van de oorlog en ons menselijk handelen te tonen. Het onderzoek is bovendien eerlijk ten opzichte van de familie en hun nabestaanden. Helaas is 5 sterren de hoogst mogelijke score, anders waren het er 6 geweest!