Eerder schreven we al een recensie over het eerste deel van de dagboeken van Hans Heinz Rehfeldt (Mortar Gunner on the Eastern Front I). Recentelijk is het tweede deel verschenen, waarin hij zijn ervaringen beschrijft van 11 augustus 1943 tot en met 19 juli 1945. Het boek sluit af met de terugkomst van Rehfeldt bij zijn ouders in Hagen.

De auteur is een mortiersoldaat in de Duitse divisie Großdeutschland en vecht exclusief aan het Oostfront. Regelmatig houdt hij bij wat hem overkomt. In het eerste deel beschreef hij zijn ervaringen tijdens operatie Barbarossa en de daaropvolgende periode. Hier behandelt hij zijn ervaringen in Rusland, Hongarije, Litouwen, de gevechten in Oost-Pruisen, maar ook zijn overgave aan de Amerikanen, gevangenschap, mogelijke overplaatsingen en vrijlating. Vooral de gevechten in Oost-Pruisen worden uitgebreid behandeld.

Zijn dagboek vormde de basis voor het huidige boek, waarin hij uitgebreid zijn ervaringen behandelt. Interessant zou het zijn om te weten te komen wat de originele aantekeningen waren en wat er later is bijgeschreven. Ook blijkt dat hij zijn dagboeken bijhield gedurende de periode 1937 tot 1946. Meer informatie over de jeugd of de rest van Rehfeldts leven zou een toevoeging aan het boek zijn geweest.

Er zijn diverse foto’s van Rehfeldt, propagandapamfletten van Russische en Duitse zijde en verschillende andere documenten toegevoegd. Andere foto’s zijn kopieën van brieven die Rehfeldt naar huis stuurde en foto’s van vrienden van Rehfeldt.

Bijzonder is dat Rehfeldt ook optrad als Nationalsozialistische Führungsoffiziere, een soort ideologisch gemotiveerde officieren. Veel aandacht besteedt hij hier niet aan, maar de beperkte informatie is toch interessant. Rehfeldt was dus niet enkel soldaat, maar er ook voor verantwoordelijk dat andere Duitse soldaten gemotiveerd werden om verder te vechten.

Hoewel Rehfeldt claimt dat hij nooit oorlogsmisdaden heeft gezien, waarschuwt de historicus Gilberto Villahermosa in het voorwoord dat een ‘Clean Wehrmacht’ niet bestaat en blijkt dat het Duitse leger, zowel de gewone troepen als de Waffen-SS, deelnam aan de misdaden van het Derde Rijk. Zo zijn er in het boek ook enkele opvallende incidenten te lezen, waar vraagtekens bij kunnen worden gezet. Rehfeldt verkrijgt bijvoorbeeld een horloge voor het niet-doden van een Russisch officier of een incident waarbij verschillende gewonde Russische soldaten worden doodgeschoten.

Al met al vormen de twee delen een interessante weergave van hoe Rehfeldt zichzelf als soldaat zag tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft drie jaar lang gevochten aan het Oostfront, raakte tweemaal gewond en werd onderscheiden voor zijn daden.