Kawanishi H6K

Hoewel de door de geallieerden "Mavis" genoemde Kawanishi H6K bij aanvang van de oorlog in de Pacific in december 1941 eigenlijk al was verouderd, was het op dat moment waarschijnlijk één van de beste vliegboten van de Japanse marine. Het was een stevig toestel, dat in staat was om lange afstanden te overbruggen. Het toestel is de gehele oorlog in gebruik geweest, alhoewel aan het eind de meeste alleen nog werden ingezet voor transportdoeleinden. De Mavissen hebben gevlogen bij de volgende eenheden, de 8ste, 14e, 801ste, Toko en Yokohama luchtgroepen

twee overvliegende H6K toestellen Bron: Public Domain (onbekend)

In 1933 werden de specificaties afgegeven voor een verkenner-vliegboot voor de lange afstand ten behoeve van de Japanse marine. Kawanishi maakte twee ontwerpen, een ontwerp met drie motoren (Type R) en één met vier motoren (Type Q). Proefnemingen in windtunnels en waterbakken toonden aan dat geen van beide ontwerpen zou voldoen aan het door de marine vereiste niveau. In 1934 werden uiteindelijk door de marine nieuwe specificaties afgegeven voor een viermotorige vliegboot met één vleugel. Het toestel zou minimaal een bereik moeten hebben van 4633 km en een kruissnelheid van 222 km/u.^[1]

Onder andere op basis van een bezoek aan de Britse Short-fabriek, kwam het ontwerpteam van Kawanishi met Type S, een geheel metalen vliegboot met een enkele vleugel met vier motoren in parasolpositie boven het toestel (zoals de Catalina en de Dornier Do 24).

Statieportret H6K

De eerste vier prototypen kregen gelijk de benaming Kawanishi H6K1. Het eerste toestel vloog in juli 1936 en werd aangedreven door vier Nakajima Hikari 2 motoren. Nadat het toestel uitgebreid was getest, besloot men de overige drie exemplaren uit te gaan rusten met vier sterkere Mitsubishi Kinsei 43 motoren. In januari 1938 nam de Japanse marine deze laatste drie toestellen in dienst als Marine Type 97 Vliegboot Model 1.^[2]

Een vijfde prototype ging fungeren als voorloper voor deze eerste productieversie. Van de tien geproduceerde toestellen uit de H6K2 serie, werden twee exemplaren (het derde en vierde toestel) voor proef uitgerust als transporttoestel. Hiertoe werden de twee van alle militaire objecten ontdaan.^[3]

Twee exemplaren van de H6K2 produktieserie, werden in 1939 verbouwd tot transportvliegtuig. Hoewel aanvankelijk aangeduid als H6K3 kregen deze toestellen later de aanduiding H6K2-L. De H6K3 aanduiding werd gegeven aan twee toestellen die nagenoeg gelijk waren maar werden ingericht voor het vervoeren van VIP's. De totale productie van deze transportvariant zou later inclusief de twee omgebouwde toestellen, op 16 komen. Deze toestellen werden in dienst gesteld bij Japan Air Lines en werden zowel voor civiele als militaire transporten gebruikt. Er konden 16 passagiers mee worden vervoerd.^[4]

H6K2-L Bron: Public Domain (onbekend)

De H6K4 werd de grootste productieversie. Van dit Marine Type 97 Vliegboot Model 2-2, werden tussen 1939 en 1942 maar liefst 127 exemplaren gebouwd. Deze versie had een grotere brandstofcapaciteit en gewijzigde bewapeningsopstellingen. De rugkoepel was vervangen door een open positie en er waren aan de zijkant twee zogenaamde "blisters" of balkons aangebracht (vergelijkbaar met de kenmerkende "balkons" bij de Catalina) voorzien van een 7,7 mm mitrailleur. Tevens was in de staartkoepel nu een 20 mm kanon aangebracht. De eerste exemplaren kwamen in augustus 1941 in dienst als Navy Type 97 Vliegboot Model 2-3 en werden aangedreven door vier Mitsubishi Kinsei 46 motoren.

H6K4 Bron: Public Domain (onbekend)

Toen de Japanse invasies van Malakka, Singapore, de Filippijnen en Nederlands-Indië aanvingen, waren er 66 H6K4 toestellen in dienst. Naast verkenningsvluchten werd de "Mavis", zoals de geallieerden het toestel ondertussen noemden, ook ingezet als bommenwerper in Nederlands-Indië en boven Rabaul. De verliezen toegebracht door geallieerde jagers waren echter te groot. De oorzaak lag, net als bij de meeste Japanse vliegtuigen, in het gebrek aan bepantsering en zelf dichtende brandstoftanks. Door een wijziging in de Japanse aanduiding voor vliegtuigen werden de Model 2-2 en Model 2-3 exemplaren later aangeduid met Marine Type 97 Vliegboot Model 22.^[5]

Toen de meeste H6K toestellen bij de marine werden vervangen door de nieuwere H8K, besloot men de verouderde H6K's in te gaan zetten als transporttoestel. Zoals al eerder aangegeven waren vier toestellen eerder als transportvliegboot (twee H6K2 en H6K3) in dienst.

H6K4-L Bron: Public Domain (onbekend)

Allereerst werd een aantal H6K4 en H6K5 toestellen omgebouwd door simpelweg houten banken in de romp te plaatsen. Er bleek echter al snel behoefte aan een goed transportvliegtuig. Uit de H6K4 werd aanvankelijk de H6K2-L ontwikkeld. Deze als Marine Type 97 Transport Vliegboot opererende toestellen hadden geen bewapening en een grotere brandstofcapaciteit en vier Mitsubishi Kinsei 43 motoren. Tussen 1940 en 1942 werden er 16 gebouwd. Met hun lengte van 24,90 meter waren ze iets korter dan hun verkenner tegenhanger. In 1942 werden er nogmaals twee H6K4 toestellen omgebouwd tot transportvliegtuig. Uit de eerdere H6K2-L werd met vier Mitsubishi Kinsei 46 motoren de H6K4-L ontwikkeld. Deze toestellen, waarvan er 20 zijn gebouwd tussen 1942 en 1943, kregen raampjes in de romp en behielden hun staartkoepel zonder boordwapen. Deze in totaal 38 transportvliegtuigen werden niet alle door de Japanse marine gebruikt. Totaal gingen er 18, door de geallieerden "Tillie" genoemde vliegboten naar de Japanse Luchtvaartmaatschappij, Dai Nippon Koku K.K. en bleven de overige 20 voor de marine vliegen. De transportversies hadden meestal een bemanning van acht en konden tien tot achttien passagiers vervoeren.

Ten tijde van de productie van de H6K4, werd door Kawanishi al naarstig gewerkt aan de opvolger, de H8K. Dit ontwerp was echter zo geavanceerd dat de productie niet snel zou kunnen aanvangen. Hierdoor vond eerst nog een opwaardering plaats van de Mavis met vier Mitsubishi Kinsei 51 motoren als H6K5. Deze serie kwam in dienst als Marine Type 97 Vliegboot Model 23.

H6K5 Bron: Public Domain (onbekend)

Noten

1. Klaauw, 1977, pag. 84
2. Klaauw, 1977, pag. 84
3. Klaauw, 1977, pag. 84
4. Klaauw, 1977, pag. 84
5. Klaauw, 1977, pag. 85