Inleiding

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte het Duitse leger verschillende voertuigen die ingezet werden tegen vliegtuigen zoals jagers, jachtbommenwerpers en bommenwerpers. Dat gemechaniseerd luchtafweergeschut was vaak gebaseerd op de onderstellen van verouderde tanks zoals de middelzware Panzerkampfwagen IV (Panzer IV/PzKpfw IV). Gemechaniseerd luchtafweergeschut was mobiel en kon zodoende snel aan het front verplaatst worden. Meestal bestond de bewapening van dat luchtafweergeschut uit 2 cm snelvuurkanonnen of 3.7 cm geschut. Een van de minder bekende Duitse luchtafweervoertuigen is de 'Möbelwagen' (meubelwagen), oftewel '3.7 cm Flak auf Fahrgestell Panzerkampfwagen IV (Sf) (Sd.Kfz. 161/3)'. Het voertuig werd slechts in kleine aantallen gebouwd en was gebaseerd op de romp van de Panzerkampfwagen IV.

Ontwikkeling en techniek

Vanaf 1943 werd mobiel luchtafweergeschut, door de toename van geallieerde vliegtuigen, steeds belangrijker in het Duitse leger. Op 7 december 1943 werd een nieuw voertuig, dat bewapend was met de 2 cm Flakvierling 38 (4x20mm), aan Adolf Hitler gepresenteerd. Dat snelvuurkanon was echter te zwak om het op te nemen tegen zwaardere vijandelijke vliegtuigen en hoogvliegende bommenwerpers. Een tweede ontwerp werd met een 3.7 cm Flak 43 L/89 snelvuurkanon uitgerust dat beter in staat was vliegtuigen te beschadigen en uit de lucht te schieten. Beide ontwerpen waren gebaseerd op het Panzer IV onderstel waarbij gebruikgemaakt werd van de beschadigde rompen. Die rompen waren vooral aanwezig aan het oostfront en werden omgebouwd tot Möbelwagen, oftewel 3.7 cm Flak auf Fahrgestell Panzerkampfwagen IV (Sf) (Sd.Kfz. 161/3). Het voertuig werd door Deutsche-Eisenwerke geproduceerd tussen maart 1944 en maart 1945.

Een open structuur aan de bovenkant van het voertuig zorgde ervoor dat op vliegtuigen geschoten kon worden. Vier gepantserde platen (25mm) werden eromheen geplaatst. Die platen konden helemaal horizontaal worden gedraaid, of konden dienen als een licht gepantserde opbouw. Feit is dat de bemanning zeer kwetsbaar was voor aanvallen van vijandelijke vliegtuigen, artillerie of infanterie. Voor het richten werd het Flakvisier 3 x 8 gebruikt. De Möbelwagen had een versnellingsbak bestaande uit zes versnellingen vooruit en één achteruit. De radio-uitrusting bestond uit de FuG5 en de FuG2 (Funkgerät).

Bewapening en munitie

De Möbelwagen werd zoals gezegd uitgerust met een 3.7 cm (FlaK 43 L/89) snelvuurkanon (sommige bronnen noemen de 3.7 cm FlaK 43 L/60). Dat 3.7 cm wapen was destructiever dan de 2 cm FlaK 30/38 (alhoewel dit 2 cm kanon een hogere vuursnelheid had en de 2 cm Flak 30/38/Flakvierling uit vier lopen bestond). De 3.7 cm FlaK 43 kon onder andere pantsergranaten en explosieve granaten afvuren (patroonhouder bestaande uit acht 3.7 cm granaten). De projectielen van de pantsergranaten (PzGr) wogen 0.685 tot 0.69 kilogram (740 tot 770m/s). De genoemde munitie kon, indien nodig, ook tegen vijandelijke voertuigen ingezet worden. De pantsermunitie had een kleine explosieve inhoud. Afgezien van de pantsermunitie had het voertuig ook munitie met een grotere explosieve inhoud (Sprgr. 18, oftewel 'Sprenggranate 18'). De vuursnelheid van de 3.7 cm Flak 43 L/89 bedroeg 150 tot 250 schoten per minuut. Dat betekende dat het wapen in staat was de zwaarste vijandelijke vliegtuigen neer te halen. Daarnaast was het voertuig ook nog uitgerust met een 7.92mm MG34 machinegeweer tegen infanterie of zeer laagvliegende vliegtuigen. Het maximale effectieve bereik van het 3.7 cm geschut was 4.2 kilometer tegen vliegtuigen en 7.995 kilometer tegen gronddoelen. De Möbelwagen kon 416 granaten voor het 3.7 cm geschut meenemen.

In actie

De Möbelwagen diende in de tankeenheden aan het westfront. De Flugabwehrzüge (antiluchtdoeleenheden) van de Panzer-Regimenten in Panzerdivisionen (tankdivisies) maakten gebruik van het voertuig. Slechts 240 stuks werden geproduceerd. Het voertuig werd opgevolgd door de met vier 2 cm snelvuurkanonnen (Flakvierling) uitgeruste 'Wirbelwind' (Flakpanzer IV/2 cm Vierling) en de met een 3.7 cm geschut bewapende 'Ostwind' (Flakpanzer IV/3.7 cm FlaK). Die voertuigen waren beter beschermd tegen aanvallen van vijandelijke vliegtuigen omdat zij een gepantserde, gesloten koepel en opbouw hadden.

Conclusie

De Möbelwagen was eigenlijk een noodoplossing, of in ieder geval een tussenoplossing, voordat beter gemechaniseerd luchtafweergeschut werd ontworpen en ingezet. Wat betreft de vuurkracht was het 3.7 cm geschut krachtig genoeg om vliegtuigen tot op grote hoogte neer te schieten (het maximale bereik van het kanon bedroeg 4.2 kilometer tegen luchtdoelen). Vooral de voorkant van de romp van de Möbelwagen was goed gepantserd. De overige kanten van het voertuig waren zeer kwetsbaar voor vijandelijke (anti)tankgeschut of artillerie. Ook kon de Möbelwagen door bommen vernietigd worden.

Technische gegevens: