Josef Mengele was een man met verschillende gezichten. Hij was een man van etiquette, altijd goed verzorgd en smetteloos gekleed. Altijd mensen op een formele manier aansprekend met u. Mengele was ook een man die sans scrupules, met één handbeweging, ontelbare onschuldigen de dood in joeg, gruwelijke mensonterende experimenten deed op kinderen en in het kader van de ‘wetenschap’ gewetenloos mensen misbruikte, vaak met de dood tot gevolg.

Mengele was ook een man die, wanneer nieuwe vrouwelijke gevangenen geselecteerd waren om het kamp in te gaan, deze vrouwen zonder enige introductie in hun borsten kneep om te zien of er moedermelk uit kwam. De drie hoofdpersonen in dit boek hadden alle drie dezelfde vernederende ervaring. Alle drie waren ze zwanger, maar konden Mengele ervan overtuigen dat ze niet zwanger waren. Daarmee redden zij hun leven. En dat van hun ongeboren kind.

De drie vrouwen belanden aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in Auschwitz-Birkenau. Samen met hun familie en geliefden zijn zij vanuit Oost-Europa naar het vernietigingskamp gebracht. De vrouwen kennen elkaar niet, leren elkaar pas ná de oorlog kennen, maar hebben een vergelijkbaar dramatisch verhaal: zij zijn zwanger en proberen onder de meest afschuwelijke omstandigheden zichzelf en hun ongeboren baby te laten overleven.

In dit aangrijpende boek beschrijft Wendy Holden (1961, journaliste, biografe en bestsellerauteur van meer dan 30 boeken) de parallelle geschiedenis van Priska, Rachel en Anka en hoe zij weten te overleven en hun zwangerschap verborgen weten te houden in de hel op aarde.

In het boek beschrijft Holden de individuele geschiedenis van de vrouwen. Het zijn persoonlijke verhalen die ervoor zorgen dat het voor de lezer erg tastbaar wordt. Holden beschrijft ook de feiten en omstandigheden waarin de geschiedenis zich heeft afgespeeld, waardoor de context van steeds extremer wordend antisemitisme helder wordt. Opvallend is het bijna naïeve vertrouwen in de mensheid en het enorme aanpassingsvermogen dat de hoofdpersonen hebben in een wereld die steeds vijandiger en kleiner werd. Vluchten was geen optie, dus probeerden zij er altijd het beste van te maken. Zélfs nog ín de gaskamer konden zij niet geloven dat de nazi’s zo ver konden gaan. Door een technisch probleem kunnen zij de gaskamer levend verlaten.

De dagelijkse gebeurtenissen in Auschwitz-Birkenau maakten volkomen duidelijk wat er zou gebeuren met vrouwen en met de kinderen van diegenen die zwanger waren. Logica overtuigde de vrouwen ervan dat de kans om de hel te overleven heel erg klein was. Op die plek van opgeschort geloof wisten ze alleen dat ze moesten proberen hun baby te redden. En dat betekende dat zij niet, zoals de rest, mochten sterven van de honger. Die wil om hun baby te laten overleven was de bron en de kern van hun eigen overleven.

Na enige weken in Birkenau gaan vrouwen in open treinstellen, in winterse omstandigheden, op een helletocht van weken, onderbroken door een periode fabriekswerk in Freiberg, met uiteindelijk doel Mauthausen.

De verhalen vormen een schier eindeloze aaneenschakeling van niet te vatten gruwel. De lezer krijgt een indruk van de vuiligheid, de honger, het moorden en de mishandelingen, wetende dat de werkelijkheid vele malen schokkender is geweest.

Toch is het lichtpunt in die verhalen dátgene wat uiteindelijk overwint: de hoop. Misschien dat daar wel de dramatiek van het verhaal ligt. De vrouwen hadden het leven kunnen loslaten. Zeer begrijpelijk, gezien de ellende waarin ze zich bevonden. Maar hun kind en de wens om de vader van het kind weer te zien hielden hun op de been. De vrouwen hopen dat hun kind het overleeft. Het kind dat de brug is naar de toekomst. De vrouwen hopen het kind in de armen van hun vader te kunnen leggen. Een wens, een droom die de vrouwen op de been houdt, maar niet uitkomt.

Alle drie de vrouwen bevallen tijdens een transport naar concentratiekamp Mauthausen en weten met hun ondervoede baby’s ook dit kamp met veel geluk, een ijzeren wil en hulp van medegevangenen en een enkele meelevende bewaker te overleven. Na de bevrijding blijkt dat de meeste familieleden, inclusief de vaders van de baby’s, de Holocaust niet hebben overleefd. De vrouwen en hun kinderen beginnen een nieuw leven en op de vijfenzestigste bevrijdingsdag van Mauthausen komen de kinderen voor het eerst met elkaar in contact. Ter gelegenheid van de zeventigste bevrijdingsdag in mei 2015 wordt hun opmerkelijke verhaal voor het eerst verteld door Holden.

Conclusie: Er zijn veel boeken met de Holocaust als onderwerp. Vele verhalen en geschiedenissen. Ze kunnen niet genoeg of te vaak verteld worden. Dit boek is een aanvulling van die enorme bibliotheek. Een aanvulling die zéker niet overbodig is. Vanaf de allereerste pagina wordt de lezer gegrepen en meegezogen in de geschiedenis van de vrouwen. Holden schrijft op een zeer prettig leesbare manier en probeert de lezer een beeld te geven van de hartroerend indrukwekkende levensgeschiedenis. De vrouwen krijgen een gezicht. Hun verhaal komt als een film voorbij. Het is inderdaad een viering van het leven en van het vermogen om te zorgen en lief te hebben te midden van onvoorstelbare wreedheid. Dit boek is een aanrader. Niet alleen voor de geïnteresseerde in de Tweede Wereldoorlog, maar voor iedereen die een pakkend verhaal wil lezen over overleven, leven en liefde.