Operatie Catherine, Britse operatie in de Baltische Zee

Ten einde de Duitse aanvoer van ijzererts vanuit Zweden te verstoren, werden diverse operaties ontworpen. Eén daarvan was het plan om een eskader van de Royal Navy naar de Baltische zee te zenden. Het doel van deze operatie was de handel tussen Duitsland, de Sovjet-Unie, Zweden, Finland, Estland en Letland te verstoren, waaronder het transport van de Zweedse ijzererts naar Duitsland. De operatie, genaamd Operatie Catherine of ook wel Project Catherine, zou in het voorjaar van 1940 hebben moeten plaatsvinden. Door de ontwikkelingen in Scandinavië en de Duitse operatie Weser (Weserübung), werd dit plan niet uitgevoerd.

HMS Royal Sovereign, aangewezen als vlaggenschip voor Operatie Catherine Bron: Imperial War Museum A 5896

Het idee voor operatie Catherine kwam eind september 1939 van de First Lord of the Admiralty, Winston Churchill. Het operatieplan zelf werd opgesteld door de Admiral of the Fleet, Lord Cork. Operatie Catherine was eigenlijk een herzien plan uit de Eerste Wereldoorlog, waarbij een Brits marine eskader een Russisch leger aan land zou moeten zetten in het Duitse Pommeren. Door de ervaringen bij Gallipoli, werd dit plan nooit ten uitvoer gebracht.^[1]

Volgens het plan zou een eskader, bestaande uit drie slagschepen van de Revenge-klasse, een vliegdekschip, vijf kruisers, twee flottieljes torpedobootjagers, onderzeeboten en ondersteuningsschepen, naar de Baltische Zee afreizen om daar de toevoer naar Duitsland te verstoren. Met name de slagschepen moesten hiervoor worden aangepast. Zij dienden een lagere diepgang te krijgen en betere luchtverdediging, alsmede verbeterde afweer tegen aanvallen van onderzeeboten. Als vlaggenschip werd HMS Royal Sovereign (05) aangewezen. De andere voor dit plan te selecteren slagschepen waren HMS Revenge (06) en HMS Royal Oak (08). De belangrijkste reden waarom Churchill en zijn plannenmakers deze schepen kozen was gelegen in het feit dat de schepen eigenlijk al verouderd waren voor moderne oorlogvoering en derhalve een verlies van deze schepen niet onoverkomelijk was. Voor HMS Royal Oak (08), zou al snel vervanging gevonden moeten worden, aangezien dit schip op 14 oktober 1939 in Scapa Flow tot zinken werd gebracht. Welke ander schepen voor deze operatie zouden worden aangewezen is niet bekend.

De drie slagschepen zouden voorziene worden van holle drijflichamen langs de romp om de schepen kleinere diepgang te geven. Door water in en uit deze ruimten te pompen kon de diepgang van de schepen gevarieerd worden. Twee geschutstorens zouden moeten worden vervangen door houten mockups om gewicht te sparen en de vijand te misleiden. Door de besparing, kon aanvullende bepantsering worden aangebracht. De schepen zouden tevens aanvullend luchtafweer krijgen. Om her plan geaccepteerd te krijgen door de Admiralty, besloot Churchill één van Groot-Brittannië's belangrijkste ontwerpers, de Director of Naval Constructions, Sir Stanley Goodall bij het plan te betrekken. Als potentieel vlootkommandant benaderde hij Admiral of the Fleet William Boyle. Beide mannen met een goede reputatie. Eind september meldde William Boyle dat de voorgestelde operatie onuitvoerbaar was, tenzij het Britse eskader ten minste 30 procent groter zou zijn dan de gehele Duitse vloot in de Baltische Zee.

De First Sea Lord, Admiral Sir Dudley Pound was tegen het plan. De verbouwingen zouden te veel elders nodige materialen verbruiken en de slagschepen zouden in zijn ogen hard nodig zijn voor operaties elders, indien Italië en Japan zich met de strijd zouden gaan bemoeien. Een andere voorwaarde dat Sir Dudley Pound naar voren bracht, was dat Duitslands bondgenoot de Sovjet-Unie zich buiten de strijd zou houden en dat Noorwegen en Zweden samenwerking dienden toe te zeggen om de schepen een vluchthaven te kunnen verschaffen.^[2]

De Admiralty's Plan Division, meldde dat het plan alleen doorgang zou kunnen vinden indien Japan neutraal zou blijven in de strijd. Ondanks zijn tegenargumenten, drukte Winston Churchill het plan door. Ondanks zijn bezwaren, ging Sir Dudley Pound geen directe confrontatie aan met Churchill over dit plan en de voorbereidingen gingen door. Aangezien echter vele leidinggevenden binnen de Admiralty tegen het plan waren, werden de voorbereidingen structureel vertraagd. Een besluit tot verbouwing van de slagschepen werd zoveel vertraagd dat deze nooit voor het voorjaar van 1940 gereed zouden kunnen zijn.

Of het een realistisch plan was zou men  nooit te weten komen. Op 20 januari 1940 besloot Churchill zelf het plan vooralsnog uit te stellen. Door de Duitse invasie in Noorwegen en Denemarken in april 1940, werd het hele plan uitgesteld.

Noten

1. Roskill, 2004, pag. 93
2. Roskill, 2004, pag. 94