Clifford McEwen

Inleiding

Clifford ‘Black Mike’ McEwen was een ‘aas’ uit de Eerste Wereldoorlog. Daarnaast was hij de enige Canadees die tijdens de Tweede Wereldoorlog het bevel voerde over een Group van Bomber Command. Hij wist op te klimmen tot de rang van Air Vice Marshal. De progressie die hij met No.6 Group maakte na zijn aanstelling kon op grote bewondering rekenen van Air Marshal Sir Arthur Harris, vnaf 1942 de bevelhebber van Bomber Command. McEwen stond op het punt om verder carrière te maken binnen de geallieerde luchtmacht, toen het einde van de Tweede Wereldoorlog in augustus 1945 dat voorkwam.

Vroege carrière

Clifford MacKay McEwen werd op 2 juli 1896 geboren in het plaatsje Griswold in de Canadese provincie Manitoba. Op jonge leeftijd verhuisde hij naar Moose Jaw, waar hij verder opgroeide. Hij studeerde aan de universiteit van Saskatchewan, alvorens hij in 1916 dienst nam in de Canadian Expeditionary Force. Hij werd ingedeeld bij het 196th Battalion en vertrok naar Europa. Kort na zijn aankomst in Engeland werd in hij in april 1917 bevorderd tot officier. Hij diende toen bij het 15th Reserve Battalion van de Canadese infanterie. Lang zou hij hier niet blijven, aangezien hij al snel de overstap maakte naar het Royal Flying Corps. Na het voltooien van zijn vliegopleiding werd hij ingedeeld bij No.28 Squadron in Italië.

In 1918 ontpopte Lieutenant McEwen zich in het Italiaanse luchtruim tot een ware ‘aas’. Binnen tien maanden wist hij 27 vijandelijke vliegtuigen neer te halen. Hij werd hiervoor onderscheiden met het Military Cross, het Distinguished Flying Cross (DFC) en het DFC met gesp. McEwen werd omschreven als "een briljante en moedige piloot die hoogstpersoonlijk twintig vijandelijke machines heeft vernietigd. Hij bekommert zich niet om zijn eigen veiligheid, twijfelt niet om de in overtal zijnde vijand aan te vallen en weet hem altijd verliezen toe te brengen. Zijn goede vechtersmentaliteit en bekwame leiderschap zijn een inspiratie voor allen die met hem dienden." McEwen maakte aan het einde van de Eerste Wereldoorlog promotie tot Captain.

Na de Eerste Wereldoorlog was McEwen als vlieginstructeur actief in de pas geformeerde Canadian Air Force. Hij was gestationeerd op Camp Borden, Ontario. Hier kreeg hij zijn bijnaam ‘Black Mike’ vanwege zijn snel bruinende huid. McEwen streefde een carrière binnen de luchtmacht na en ging daarom in 1930 naar Engeland om te studeren aan het Royal Air Force Staff College in Cranwell. Hij klom hier op tot de rang van Group Captain.

Tweede Wereldoorlog

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 voerde McEwen het bevel over de grote trainingsbasis van de Royal Canadian Air Force in Trenton, Ontario. Het zou echter nog anderhalf jaar duren voordat hij zou deelnemen aan de strijd tegen nazi-Duitsland. In 1941 werd McEwen bevorderd tot Air Commodore en kreeg hij de leiding over No.1 Group van de Royal Canadian Air Force (RCAF). Als onderdeel van Coastal Command ging de Group van McEwen vanuit Canada de strijd aan met de Duitse onderzeeërs in het noordelijke gedeelte van de Atlantische Oceaan. Hij bouwde hier aan zijn reputatie van een zeer gedisciplineerde bevelhebber. In 1943 werd hij overgeplaatst naar Engeland. Hier kreeg hij het bevel over RAF Linton in Yorkshire. Op deze vliegbasis verdiende hij een Mention in Despatches voor zijn vakwerk: "Air Commodore McEwen heeft met zijn onvermoeibare inzet en leiderschap de efficiency op de basis tot op een zeer hoog niveau gebracht. Zijn kunde en ijver verdienen de hoogste waardering."

Op 28 februari 1944 kreeg McEwen het bevel over No.6 (RCAF) Group in Yorkshire. Dit was een aparte Group voor de Royal Canadian Air Force binnen Bomber Command. Deze eenheid bleef wel onder het bevel van de Royal Air Force staan. De Group stond vóór februari 1944 onder leiding van de Brit Air Vice Marshal George Brookes. De bevelhebber van Bomber Command, Sir Arthur Harris, was echter niet onder de indruk van Brookes’ leiderschap en zag in McEwen de ideale vervanger. ‘Black Mike’ was in tegenstelling tot zijn voorganger van Canadese afkomst, had een imposante reputatie opgebouwd tijdens de Eerste Wereldoorlog en hanteerde een aanpak die de goedkeuring van Harris genoot. McEwen stond als commandant van No.6 Group voor discipline en was een actief leider. Zo vloog hij zelf enkele missies, ook al was het voor hoge bevelhebbers eigenlijk niet toegestaan om operationele vluchten te maken. Hij stelde ook een nieuw trainingsprogramma op, waarbij ook ervaren bemanningen regelmatig trainingsvluchten moesten maken. Het had een positief effect op de verliescijfers en het moreel van de Group, terwijl dat allebei onder het commando van Brookes zorgen had gewekt bij het Canadese opperbevel en bij Harris.

Aan het eind van 1944 had No.6 Group onder het bevel van McEwen het laagste verliespercentage van alle Groups met zware bommenwerpers. Op 14 oktober 1944 voerden in totaal 501 vliegtuigen van de Group binnen zestien uur tweemaal een bombardement uit op Duisburg, een record voor No.6 Group. Gedurende de nacht van 6 op 7 oktober 1944 volgde het heftigste bombardement dat enkel door No.6 Group werd uitgevoerd toen 293 Lancasters en Halifaxes Dortmund aanvielen. De lage verliezen tijdens deze beide aanvallen, slechts zeven vliegtuigen in totaal, waren volgens Harris een gevolg van het zeer bekwame leiderschap van McEwen. De Canadees had in korte tijd het vertrouwen gewonnen van de bevelhebber van Bomber Command.

Toen de oorlog in Europa ten einde kwam werden er plannen gemaakt om een vloot bommenwerpers over te plaatsen naar het strijdtoneel in de Pacific ter ondersteuning van de strijd tegen Japan. McEwen werd gekozen om het commando te voeren over deze groep bommenwerpers. Voordat de plannen konden worden uitgevoerd gaf Japan zich op 15 augustus 1945 echter over.

Na de oorlog

Enkele maanden na het einde van de oorlog verliet McEwen de luchtmacht. Hij bleef wel actief in de vliegtuigindustrie. Hij ging werken als zelfstandig adviseur voor vliegtuigbouwers. Later was hij ook nog twee jaar directeur van Trans-Canada Air Lines. Vergeleken met zijn Britse collega’s verdween McEwen enigszins in de anonimiteit. Harris was van mening dat McEwen te weinig waardering had gekregen. In zijn memoires uitte hij hier zijn ongenoegen over. Toen McEwen in 1959 met gezondheidsklachten te maken kreeg, schreef Harris de Canadian High Commissioner (de Canadese ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk). Hij drong er bij hem op aan dat McEwen alsnog een passend eerbetoon zou krijgen voor zijn rol tijdens de oorlog. Ook zocht hij contact met de vrouw van McEwen. Tegenover haar benadrukte hij ook nogmaals dat hij van mening was dat haar man ten onrechte slechts weinig waardering had gekregen.

Clifford McEwen overleed op 6 augustus 1967 in Pointe Claire in Quebec. Hij werd 71 jaar. In 2003 werd de vliegbasis in Moose Jaw, in de Canadese provincie Saskatchewan, hernoemd tot Air Vice Marshal C.M. McEwen Airfield. Het werd hiermee het eerste militaire vliegveld in Canada dat werd vernoemd naar een legende uit de Canadese militaire luchtvaarthistorie.