“Luchtbrug Market Garden” is een herziene uitgave van het boek dat in 1984 verscheen en door de in 2005 op 84-jarige leeftijd overleden luchtvaartdeskundige Bart van der Klaauw geschreven werd. Dit boek dat 25 jaar geleden werd uitgebracht gaat over de zeer gewaagde luchtverbinding vanuit Engeland naar Arnhem en Nijmegen. Vele jaren dacht men dat het aantal neergekomen geallieerde vliegtuigen wel meeviel. Een groot aantal jaren onderzoek bracht echter feiten aan het licht die menige stelling van geschiedenisschrijvers in een merkwaardig daglicht stelde. Het boek is hoofdzakelijk gebaseerd op de gebeurtenissen die zich hebben afgespeeld tussen de nacht van 16 op 17 september en 26 september 1944. Een tijdvak gevuld met een ongelofelijk aantal neergeschoten en neergestorte geallieerde vliegtuigen. De beschrijving van deze periode wekte de indruk van een eindeloos lijkende verlieslijst. Die indruk was juist, want voor de eerste maal werden die zware verliezen door Van der Klaauw beschreven en werden de hiaten, die 40 jaar na de Slag om Arnhem nog steeds aanwezig waren, opgevuld. De nieuwe, door Bart M. Rijnhout herziene, versie van dit onthullende verhaal is uitgebracht zodat de nieuwe generatie kennis kan nemen van de geallieerde luchtbewegingen in deze uiterst onzekere en moeilijke periode.

Operatie Market Garden was de codenaam voor een geallieerd offensief in september 1944. De operatie bestond uit een grootschalige luchtlanding, Market, en een grondoffensief vanuit België, Garden. Het plan hield in dat Britse, Poolse en Amerikaanse luchtlandingstroepen belangrijke bruggen over Nederlandse rivieren zouden innemen, waarna grondtroepen via deze bruggen zouden kunnen doorstoten naar het IJsselmeer. Daarmee zouden de Duitse troepen in het westen van Nederland in de tang zijn genomen en was er tevens de mogelijkheid om naar het oosten door te trekken, naar het Ruhrgebied, het belangrijkste industriële gebied van Duitsland. Het plan voor de aanval, dat al even gedurfd als riskant was, kwam van de Britse veldmaarschalk Bernard Law Montgomery. De opperbevelhebber van de geallieerde 21e Legergroep wilde door deze actie de Duitse vijand, die hij niet meer tot tegenstand van grote betekenis in staat achtte, overrompelen zodat de oorlog in Europa nog voor het invallen van de winter voorbij zou zijn.

Bij het bekend maken van zijn plan stuitte Montgomery aanvankelijk op grote tegenstand. Vele hoge stafofficieren in het geallieerde hoofdkwartier betwijfelden of het plan wel uitvoerbaar zou zijn. Er zouden talrijke vliegtuigen, parachutisten en grondtroepen nodig zijn om binnen enkele uren zowel de Waalbrug bij Nijmegen als de Rijnbrug bij Arnhem op de Duitsers te veroveren en in handen te houden. Een dergelijke omvangrijke operatie zou nooit voorbereid kunnen worden zonder dat dit via inlichtingen, lekken of Duitse waarnemingen bij de vijand bekend zou worden. Bovendien was het bij de geallieerden bekend dat de Duitsers toch nog over voldoende stoottroepen beschikten om de bruggen in handen te houden of te heroveren. De vijand beschikte in Nederland verder over zeer korte aanvoerlijnen zodat versterkingen en voorraden snel ter plaatse gebracht konden worden. De aanvoerlijnen van de geallieerden waren veel langer. Omdat de Scheldemonding en de haven van Antwerpen nog in Duitse handen waren, zou de geallieerde aanvoer via Frankrijk en België moeten verlopen. Ondanks al deze terechte bezwaren, vooral van de Amerikaanse generaal Omar Bradley, kreeg Montgomery toch zijn zin. Hij kon de grootste luchtlandingsoperatie aller tijden gaan voorbereiden.

De luchtlandingsfase van operatie Market Garden vond plaats tussen 17 en 30 september 1944. In die periode werden 20.190 geallieerde manschappen, met behulp van parachutes, in de gevechtszones gedropt. Verder landden er 13.781 troepen in zweefvliegtuigen en 903 per vliegtuig op een van te voren door luchtlandingstroepen in gereedheid gebrachte landingstrip. Bovendien werden door vliegtuigen 5.230 ton voorraden, 1.927 voertuigen en 368 stukken geschut gedropt en afgezet. Hiervoor werden ruim 5.000 vliegtuigen ingezet. Juist door de eerder genoemde bezwaren van de geallieerde stafofficieren werd operatie Market Garden een gedeeltelijke mislukking. De Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver en deze bleef dan ook in Duitse handen. De vijand, die vooral Montgomery ten onrechte als verzwakt beschouwde, sloeg bijzonder hard terug wat ten koste ging van bijna 18.000 geallieerde militairen die sneuvelden, gewond raakten of vermist werden. Ook de geallieerde luchtvloot moest een zware tol betalen. Tijdens die septemberdagen in 1944 zijn er in Nederland meer dan 800 geallieerde vliegtuigen verloren gegaan. Een groot gedeelte van de vliegtuigbemanningen kwam hierbij om het leven.

“Luchtbrug Market Garden” legt de nadruk op de activiteiten en prestaties van de geallieerde luchtvloot tijdens de operatie in het zuidoosten van Nederland omdat dit onderwerp naar de mening van de auteurs, in de tot nu toe verschenen literatuur, niet of nauwelijks besproken is. Het boek is chronologisch ingedeeld waarbij de dagen vanaf 17 september tot 26 september 1944 de hoofdstukken vormen. De hoofdstukken worden voorafgegaan door een algemene inleiding over operatie Market Garden en afgesloten met een uitgebreide nabeschouwing en beschrijvingen van de belangrijkste types vliegtuigen die bij de luchtlandingsoperaties betrokken waren.

De auteurs Van der Klaauw en Rijnhout hebben bij het beschrijven van de feiten veelvuldig gebruik gemaakt van de verhalen die door een groot aantal betrokkenen vastgelegd zijn. Niet vanuit een hedendaags perspectief waarbij vaak de neiging bestaat de zaken wat bij te kleuren, maar aan de hand van interviews die destijds, enkele dagen na het gebeuren, werden opgetekend. Juist die eerlijke en onverbloemde weergave geeft een uniek en helder inzicht in de verliezen van de geallieerde luchtmachten. Niet alleen de bevindingen van vele betrokkenen vertellen het verhaal van “Luchtbrug Market Garden”. De auteurs beschrijven namelijk ook heel gedetailleerd de belevenissen van squadrons, vliegtuigbemanningen en zelfs individuele piloten. Hierdoor is een ongelofelijke hoeveelheid informatie opgetekend die het boek zo bijzonder maakt. Zelfs voor de lezer die niet zozeer geïnteresseerd is in gevechtsvliegtuigen of zelfs helemaal geen affiniteit heeft met luchtoorlogen is het boek de moeite waard. Er worden voldoende avontuurlijke belevenissen van piloten en vliegtuigbemanningen verteld die tot ieders verbeelding zullen spreken.

De combinatie van de beschrijving van de betrekkelijk onbekende luchtoorlog tegen de achtergrond van één van de bekendste slagen tijdens de Tweede Wereldoorlog, de geweldige hoeveelheid informatie en de leesbaarheid van het geheel door de authentieke verhalen van betrokkenen, is de kracht van het boek. De vele foto`s en illustraties maken het geheel compleet. “Luchtbrug Market Garden” is niet alleen een aanrader voor de liefhebber van vliegtuigen, maar voor een ieder die een brede kennis van de gebeurtenissen, die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben afgespeeld, wil opdoen.