Hartverscheurende taferelen moeten het zijn geweest. Kinderen namen op het perron huilend afscheid van hun ouders. Vaders en moeders deden hun best hun eigen tranen te verbergen, maar meestal tevergeefs. Met een koffertje of rugzakje en een bordje met een nummer om hun nek stapten de jongens en meisjes de trein in. Door de wagonraampjes vingen ze een laatste glimp op van hun ouders. Voor hoelang ze weg zouden zijn wisten ze niet. Ze hadden slechts te horen gekregen dat ze eventjes in het buitenland zouden gaan logeren bij vast heel aardige mensen. Dat de meesten van hen hun vader en moeder nooit meer zouden terugzien, konden ze gelukkig nog niet vermoeden.

Het aantal kinderen dat voorafgaand aan de oorlog gescheiden werd van hun ouders en met het zogenaamde Kindertransport naar Groot-Brittannië vertrok bedraagt 10.000. Ze waren afkomstig uit Duitsland, Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en Polen en het merendeel van hen was van Joodse komaf. Gezien de dreiging die uitging van nazi-Duitsland leek het hun ouders beter als hun kinderen voorlopig ondergebracht zouden worden in Groot-Brittannië. Het was een heel moeilijke beslissing voor veel ouders om hun kind voor onbepaalde tijd naar het buitenland te sturen en zelf achter te blijven. Met dit dilemma worstelen ook de ouders in het boek “Donderdagskind”, waarin het Kindertransport een belangrijke rol speelt.

De ouders zijn Pavel en Anneliese Bauer, welvarende Joden uit het Tsjechische Sudetenland. Hij is de eigenaar van een fabriek en zij leeft het leven van iemand uit de beau-monde. De zorg voor hun zoontje Pepik hebben ze toevertrouwd aan hun kinderjuffrouw Marta, die voor zover bekend niet van Joodse afkomst is. Het boek is grotendeels vanuit haar perspectief geschreven. Ze voelt zich verbonden met de Bauers en is loyaal, maar ook achterdochtig en luistert voortdurend stiekem mee met de gesprekken die haar werkgevers voeren. Omdat er na de Duitse annexatie van het Sudetenland door de nazi’s beslag gelegd wordt op de fabriek van Pavel Bauer en het stel de nazi-terreur vreest, besluiten ze te vluchten naar het huis van familie in Praag. Marta is bang dat ze niet mee mag, maar ten onrechte: vooral Pavel Bauer is erg op haar gesteld en hij en zijn vrouw kunnen niet zonder haar.

Wanneer ook Tsjechië door nazi-Duitsland ingenomen wordt, besluiten de Bauers het land te ontvluchten, maar wat te doen met Marta? Het verhaal eindigt met het Kindertransport, waarmee Pepik in veiligheid gebracht wordt. Het lot van zijn ouders en Marta blijft voor de lezer lang onbekend. Een geheimzinnige verteller en de voorafgaand aan elk hoofdstuk toegevoegde brieven ontrafelen stap voor stap wat er met hen gebeurd is. Ook pas in het slot vernemen we hoe het Pepik verging en of en hoe hij de oorlog overleefd heeft. De afloop lijkt voorspelbaar – al in het begin van het boek wordt verklapt dat die niet goed is – maar door de identiteit van de verteller pas aan het eind bekend te maken, houdt de schrijfster de lezer tot het laatste moment in spanning.

De in Toronto woonachtige Alison Pick (1975) liet zich inspireren door het verleden van haar Tsjechische grootouders die vanwege hun Joodse afkomst na de Duitse inval hun land ontvluchtten. Ze bouwden een nieuw leven op in Canada. Autobiografisch of gebaseerd op bestaande personen is haar boek echter niet, maar mede dankzij haar eigen achtergrond als kleinkind van Tsjechische Joden weet ze het verhaal wel heel overtuigend te brengen. Ze voegt veel details toe met betrekking tot de Tsjechische taal en cultuur en noemt meerdere typisch Tsjechische gerechten die bij de familie Bauer op het menu staan. Historische gebeurtenissen zoals de Kristallnacht en de discriminerende maatregelen tegen de Joden spelen geen hoofdrol, maar wel een rol op de achtergrond.

De schrijfster weet de beklemmende sfeer op te roepen die Joodse Tsjechen voorafgaand aan de annexatie van het Sudetenland ervaren moeten hebben en de angst die de Duitse inval bij hen opriep. Het uiteindelijke lot van de Joden in de vernietigingskampen blijft vrijwel onbeschreven, maar is desondanks al vanaf het begin van het verhaal dreigend aanwezig. Op indringende wijze ervaart de lezer hoe de nazi-dreiging het leven van een familie en hun kinderjuffrouw voorgoed veranderde. Verraad en vertrouwen zijn steeds terugkerende thema’s. Dramatische historische feiten zijn vermengd met fictie zonder dat het ongeloofwaardig of melodramatisch overkomt. Het is een mooi geschreven en verrassend historisch drama dat de lezer op subtiele, maar toch aangrijpende wijze confronteert met de tragiek van de kinderen van het Kindertransport en dat van hun ouders en verzorgers. Een aanrader voor de lezers die ook onder de indruk waren van “Haar naam was Sarah” en “Clara’s oorlog”.