Fiat CR-42

Toen in februari 1939 de eerste "Valken" in operationele dienst kwamen hadden nagenoeg alle strijdende partijen al afscheid genomen van tweedekkervliegtuigen en zelfs de Italiaanse luchtmacht was al aan het omschakelen. De later, door FIAT zelf, ontworpen ééndekker Fiat G-50 was zelfs al twee maanden eerder geïntroduceerd. Niettemin zou in de beginfase van de Italiaanse deelname aan de strijd dit lichtgewicht tweedekkertje een voorname rol spelen.
De Falco was ontworpen door Fiat ingenieur Celestino Rosatelli en was de laatste tweedekker die tijdens de Tweede Wereldoorlog in productie is geweest. Voor de Italianen vormde het toestel in feite een brug tussen de oude tweedekkers en de modernere ééndekkers.

Het toestel was ontwikkeld uit de CR-32 en de CR-40 en CR-41 prototypes. De constructie werd van het eerste toestel afgekeken, terwijl de ervaringen opgedaan met de motor van de laatste twee de keuze voor die motor deed maken. De CR-42 had een rechthoekige romp met afgeronde boven- en onderzijde. Er was volop gebruik gemaakt van de meest moderne materialen zoals een bekleding van lichtgewicht aluminium en een frame van een mangaan/molybdeen-legering. Voorts waren delen bekleed met stevig, modern linnen.

Het prototype vloog in mei 1938 met een Fiat A.74 R1C.38 motor van 840 pk en was bewapend met een 12,7 mm en een 7,7 mm mitrailleur, schietend door de driebladige propeller. Nadat het eerste productiemodel dezelfde bewapening had gekregen als het prototype, schakelde men over op twee mitrailleurs van 12,7 mm. Deze versie werd daarna aangeduid als CR-42bis Falco. Later werd bij een aantal toestellen nog een extra bewapening aangebracht van twee 12,7 mm mitrailleurs in kleine gondels onder de benedenvleugels. Deze laatste werden aangeduid als CR-42ter Falco.

Toen Italië in juni 1940 bij de oorlog werd betrokken had men 272 CR-42's in dienst. De eerste gevechtshandelingen vonden plaats bij de 3o Stormo Caccia Terrestre ( 3e aanvalseenheid) ter ondersteuning van de Duitse invasie van Frankrijk. De Italiaanse troepen vielen toen Zuid-Frankrijk binnen, een oorlogshandeling zonder al te veel succes.
Tussen september en november 1940 werden de CR-42's samen met Italiaanse bomenwerpers naar België gestuurd (vliegvelden te Maldegem, Ursel, Melsbroek, Chièvres en HQ te Sint-Genesius-Rode) met de Corpo Aero Italiano, als bijdrage aan de Slag om Engeland. De langzame jagertjes waren echter geen partij voor de Supermarine Spitfires en Hawker Hurricanes van Fighter Command. De 18o Stormo werd dan ook snel weer teruggetrokken met haar 50 overgebleven toestellen.

De volgende actie waar de CR-42 aan meedeed was de vanuit Albanië opgezette invasie van Griekenland en ook hier was de inzet geen succes.
De CR-42 is ook ingezet in Oost-Afrika, waar de 163a en 413a Squadriglie geen partij waren voor de Zuid-Afrikaanse en Britse jagers. In november 1941 waren nog maar twee van de 41 toestellen over. Meer succes had het vliegtuig in de beginfase van de strijd in Noord-Afrika, waar de RAF op dat moment eigenlijk ook alleen maar tweedekkers van onder andere het type Gloster Gladiator had. Dit veranderde echter snel en slechts 92 toestellen overleefden de strijd bij de terugtrekking van de troepen in 1943.

Toen Italië een wapenstilstand met de geallieerden overeenkwam waren er uiteindelijk nog maar 64 van deze toestellen in Italië over, waarvan de meeste in Duitse handen vielen.
Ondanks het verouderde type heeft dit toestel nog een redelijk aantal exportordes binnengehaald. Hongarije bestelde 68 exemplaren die geleverd zijn tussen 1939 en 1940. De Hongaarse toestellen zijn onder andere ingezet ter ondersteuning van de Duitse invasie van Joegoslavië in april 1941 en bij het Hongaarse leger dat deelnam aan de invasie van de Sovjet-Unie in juni 1941. De Hongaarse CR-42's zijn eind 1941 uit actieve dienst teruggetrokken. Ook België kocht het vliegtuig. Van de 40 bestelde toestellen waren er op 10 mei 1940 vierentwintig ontvangen en men had er twee eenheden, de 3e en 4e Escadrilles mee uitgerust. Bij de eerste aanval door de Duitsers werden er hier al 13 van op de grond vernield en de overgebleven toestellen waren natuurlijk geen partij voor de Duitse jagers. Verder ontving Zweden 72 toestellen, uitgerust met een in Zweden in licentie gebouwde Bristol Mercury VIII motor. De toestellen kwamen in dienst bij de eenheid J-11 en hebben tot eind 1945 dienst gedaan. Tenslotte heeft Duitsland 75 toestellen gekocht van het type CR-42 LW.

Eind 1942 kwam de productie tot een einde en waren er totaal 1781 Falco's gebouwd. De meeste waren in de standaarduitvoering, maar aanzienlijke aantallen waren anders uitgevoerd, dan wel verbouwd tot de volgende versies:
CR-42AS Falco: de "Africa Settentroniale", een speciale versie voor de strijd in Libië. Deze werden geleverd vanaf juli 1941 en waren van het type CR-42CB, uitgerust met zandfilters en rekken voor twee bommen van 100 kg.
CR-42CB Falco: de "Caccia Bombardiere", Jachtbommenwerperversie met rekken voor twee bommen van 100 kg of 50 kg en werden geleverd vanaf zomer 1941.
CR-42CN Falco: de "Caccia Notturna", een speciale nachtjagerversie met vlamdempers op de uitlaten, een radio en zoeklichten.
CR-42LW, een versie voor de Luftwaffe, gebaseerd op de CR-42AS.
De Luftwaffe gebruikte haar versie later samen met de in beslag genomen Italiaanse toestellen vooral als wapen om nachtelijke overvalsacties uit te voeren.

Tenslotte is er nog een aantal prototypen gebouwd die het niet verder dan dat stadium hebben gebracht. Eén daarvan was de CR-42DB, met een Daimler-Benz DB 601E motor van 1160 pk. Alhoewel met deze motor voor een tweedekker zeer goede prestaties werden neergezet was het tijdperk voor dit type vliegtuigen ook in Italië nu echt voorbij.
Tenslotte is er nog een proefmodel geweest met drijvers, de ICR-42, maar de Italiaanse marine had hier geen behoefte aan.

Technische gegevens:

	Model:	Fiat CR-42 Falco
	Taak:	Jager
	Motor:	Fiat A-74 RC-38 met een vermogen van 840 pk
	Bemanning:	1
	Afmetingen:	Spanwijdte: 9,70 m Vleugeloppervlak: 22,40 m2 Lengte: 8,27 m Hoogte: 3,59 m
	Gewicht:	Leeggewicht: 1710 kg Max. Gewicht: 2405 kg
	Prestaties:	Max. snelheid: 427 km/u Kruissnelheid: 344 km/u Plafond: 10150 m Bereik: 785 km
	Bewapening:	twee 12,7 mm Breda-SAFAT mitrailleurs (standaard)
	Productie:	1781 (alle typen)