Het Oostfront in de Tweede Wereldoorlog is een weinig beschreven onderwerp, zeker in de Nederlandse taal. Lange tijd is er weinig informatie beschikbaar geweest over dit onderwerp, maar het laatste decennium verschijnen er gelukkig steeds meer boeken over het grootste strijdtoneel uit de oorlog.

Professor Richard Overy, een man die al verscheidene boeken inzake het Derde Rijk en Rusland op zijn naam heeft staan, heeft nu zijn blik gericht op het Oostfront. Op verbluffende wijze is hij er in geslaagd verslag te doen van dit strijdtoneel. Hij heeft oog voor de belangrijke details en slaat veel zijsporen in, maar zonder de rode draad van het verhaal uit het oog te verliezen. Hierdoor is het boek een zeer helder chronologisch verslag van het Oostfront geworden. Alle aspecten van de strijd worden behandeld: van de militaire operaties tot aan het verzet en van de grote zuiveringen binnen het Rode Leger tot aan de persoonlijke strijd om Berlijn tussen Stalins bevelhebbers. Niets wordt vergeten en toch is het boek geen onsamenhangend geheel. Niet voor niets heeft de Engelse versie van het boek dan ook lovende reacties opgeleverd en heeft Overy zich bewezen als historicus van wereldklasse.

Ruslands Oorlog, geïllustreerd met 84 afbeeldingen en vier overzichtskaarten, begint tijdens de Russische Burgeroorlog, die een belangrijke rol speelde bij het bepalen van het karakter van de nieuwe communistische staat. De Burgeroorlog leidde tot de verarming van het land, de neergang van de industrie, een hongersnood die miljoenen slachtoffers ten gevolge had en het verlies van grondgebied aan andere Oost-Europese landen. De Poolse leiders meenden dat het Rode Leger uitgeput was en veroverden een deel van de Oekraïne. Twintig jaar later zouden de Sovjets dit gebied weer heroveren, wat gepaard zou gaan met talloze represailles. Na de dood van Lenin in 1924 kwam Stalin aan de macht. Hij militariseerde de Sovjet-Unie, die zich na de Burgeroorlog in een afgrond bevond en drukte de industriële revolutie en de collectivisatie van de landbouw door. In Oekraïne kregen de boeren door hun verzet tegen de collectivisatie de woede van Stalin over zich heen. In 1932‒1933 woedde door Stalins toedoen een kunstmatige hongersnood in Oekraïne, die miljoenen mensen het leven kostte. In de tweede helft van de jaren dertig was de Sovjet-Unie in de ban van Stalins grote terreur. De strijdkrachten leken even aan de terreur te ontkomen, totdat in juni 1937 plotseling de hoogste generaals werden gearresteerd vanwege ‘de ontdekking van een verraderlijk complot’. In de jaren die volgden werden talloze onschuldige militairen net zolang door de NVKD gefolterd totdat ze bekenden en namen noemden van andere ‘samenzweerders’. In twee jaar tijd werden 41.000 officieren weggezuiverd, het grootste deel van het ‘brein’ van het leger. Een andere bizarre episode uit de vooroorlogse Sovjetgeschiedenis die uitgebreid aan bod komt is het Molotov-Ribbentroppact, het niet-aanvalsverdrag dat de Sovjet-Unie en Duitsland aan de vooravond van de oorlog ondertekenden.

Na deze uitgebreide samenvatting van de gebeurtenissen in het interbellum, waarbij de binnenlandse en buitenlandse politieke ontwikkelingen met diepgang worden behandeld, richt Overy zich op de oorlog zelf. In juni 1941, toen de Duitsers de Sovjet-Unie binnenvielen, was de Sovjet-Unie nog niet gereed voor een totale oorlog. Het zou dan ook vier jaar duren voordat de Sovjet-Unie de oorlog had gewonnen, en het moest er een verschrikkelijke prijs voor betalen. Het werk wordt afgesloten met een interessant hoofdstuk over het voortleven van de oorlog in het Russische culturele geheugen en de vermenging van mythe en werkelijkheid, door toedoen van de Sovjetoverheid.

Zoals in het voorwoord staat: "Lang is deze geschiedenis in nevelen gehuld geweest, weinig bekend of begrepen in het Westen." Hier is eindelijk verandering in gebracht. Overy is er in geslaagd op indrukwekkende wijze verslag te doen van deze relatief onbekende strijd. Zijn boek is volledig en met 432 pagina’s tegelijkertijd een compact verslag. Als beknopt, toegankelijk en prettig leesbaar standaardwerk over de oorlog in het oosten wordt het alleen overtroffen door Evan Mawdsley's Thunder in the East uit 2005, dat evenwel een enigszins andere invalshoek hanteert en het Oostfront vanuit een meer analytisch en theoretisch oogpunt beziet. Daarnaast lijkt het erop dat Overy geen Russisch spreekt; hij heeft in ieder geval alleen westerse bronnen gebruikt, terwijl Mawdsley een enorm aantal Russischtalige primaire en secundaire bronnen heeft gebruikt. Toch houdt Overy's Ruslands Oorlog zich goed staande naast Mawdsley's werk en vormen beide boeken onmisbare naslagwerken voor iedereen die geïnteresseerd is in de gebeurtenissen aan het Oostfront tijdens de Tweede Wereldoorlog.