Richard J. Evans (1947) studeerde aan de Oxford University. Hij was van 1989 tot 1998 professor geschiedenis aan het Birkbeck College, waarna hij hoogleraar moderne geschiedenis aan de Cambridge University werd. Zijn meest recente boeken zijn "In defence of history" en "Telling lies about Hitler", waarmee hij David Irving van antwoord diende. Evans geldt als een van de grootste autoriteiten op het gebied van de Duitse geschiedenis. Hij was dus zeker niet aan zijn proefstuk toe, toen hij zich aan dit ambitieuze project waagde: een allesomvattende geschiedenis van het Derde Rijk (met inbegrip van politiek, economie, kunst, het militaire,…). Er bestaan reeds enkele algemene, veelomvattende werken, maar die zijn te onvolledig, te eenzijdig, te moralistisch,… Veel van dergelijke werken maakten immers een belangrijke fout: zij blikten terug op de Duitse geschiedenis en interpreteerden alles wat gebeurde vóór de machtsovername van de nazi’s als een bijdrage aan de opkomst van het nazisme. Zo leek het wel alsof de triomf van het nazisme onvermijdelijk was. Evans wil niet in die val trappen: hij draagt ook elementen en gebeurtenissen aan die ervoor hadden kunnen zorgen dat de Duitse geschiedenis anders was gelopen. Toch zit zijn werk ook met enkele beperkingen: ondanks zijn brede opzet, besteedt hij enkel aandacht aan de manier waarop het nationaal-socialisme is ontstaan. Wat daar niet mee te maken heeft, wordt niet vermeld. Op die manier krijg je soms weer de indruk dat Duitsland niet kon ontsnappen aan het nazisme.

Het boek is geschreven in de vorm van een verhaal: Evans vertelt het verhaal van het Derde Rijk in chronologische volgorde. Hij wil zo laten zien hoe de ene gebeurtenis de andere uitlokte met als centraal thema: hoe slaagden de nazi’s erin om binnen een korte tijdsspanne een dictatuur in Duitsland te vestigen zonder echt verzet van de bevolking? Dat dit juist in Duitsland gebeurde, is inderdaad opmerkelijk: anno 1900 was het één van de meest dynamische en progressieve landen ter wereld. Het land werd als hét Europese baken gezien voor verandering en groei. Het antisemitisme was er niet virulenter dan elders in Europa en Duitsland was een solide, constitutionele staat. Toch groeide er een ideologie die Europa op zijn grondvesten zou doen daveren.

Om die evolutie te verklaren keert Evans terug tot de tijd van Bismarck. Op een heel vlotte en leesbare manier vertelt hij hoe hier ideeën die later deel uitmaakten van het nazisme, zoals nationalisme, racisme (antisemitisme) ontstonden en langzaam groeiden. Waarom begint hij bij Bismarck? Op hem is namelijk de mythe van de dictatoriale leider, die in de jaren twintig en dertig zo populair was, gebaseerd. Bismarck was degene die ervoor zorgde dat de Duitse Bond instortte, die de Noord-Duitse Bond stichtte (los van Oostenrijk, als een soort van nationale staat), die de Fransen vernederend versloeg in 1870: Bismarck was dé Duitse held bij uitstek. Echter, de jaren na de Frans-Duitse oorlog toen hij vooral trachtte om de vrede te bewaren en het Duitse Rijk in alle rust te laten groeien, spraken niet zo tot de verbeelding en werden gemakkelijk vergeten.

Bij de beschrijving van deze periode zit ook één van de zwakkere punten van het boek. Evans beschrijft heel levendig hoe aan het einde van de negentiende eeuw o.m. het antisemitisme groeide, maar hij laat na dieper in te gaan op de politieke structuur van het Bismarck-keizerrijk. Hier werden namelijk de kiemen gezaaid van problemen die tot het falen van de Weimarrepubliek hebben geleid. De Weimarrepubliek zelf komt wel uitgebreid aan bod in het tweede hoofdstuk, waarna hij de opkomst van en de greep naar de macht door het nazisme heel uitvoerig schetst. Ondanks – of misschien als gevolg van - de massa informatie die Evans geeft, belanden een aantal belangrijke zaken op de achtergrond. Zo gaat er heel weinig aandacht naar de Eerste Wereldoorlog zelf, terwijl hij juist – en terecht - wijst op het belang van die oorlog. Ook de Duitse revolutie van 1918 komt verbazingwekkend weinig aan bod, terwijl hier een belangrijke verklaring ligt voor het politiek extremisme en de sociale ongerustheid bij de Duitse bourgeoisie, die een belangrijk deel uitmaakten van Hitlers aanhangers.

Tenslotte gaat Evans dieper in op het ontstaan van het Derde Rijk (met het begin van de terreur, de Rijksdagbrand,…) en de culturele revolutie (met o.m. de zuivering van de kunsten).

Evans heeft een zeer uitgebreid overzicht geschetst van de allereerste kiemen van het Derde Rijk tot de greep naar de macht in 1933, waarbij hij heel wat interessante, bekende en minder bekende inzichten geeft op economisch, politiek en cultureel vlak. Het boek is gewoon een uitstekend werk. De negatieve punten zijn vooral een gevolg van zijn ambitieuze doelstelling: als je een complete geschiedenis van het Derde Rijk wil schrijven, weet je dat je daarop zal getaxeerd worden. Evans heeft daarbij toch wel enkele belangrijke elementen teveel in de schaduw geplaatst. Echter, het boek blijft de moeite waard: als je dacht alles te weten over het Derde Rijk, zul je dat na het lezen van dit werk moeten bijstellen. Het is dan ook uitkijken naar het tweede volume van deze reeks.