Herinneringsroute Tweede Wereldoorlog Marechausseekazerne Vernield in Rijen

In de Gemeente Gilze en Rijen is een herinneringsroute gemaakt in herinnering aan de Tweede Wereldoorlog.
Op een aantal plaatsen is een bordje met beschrijving van wat er gebeurde op die plaats in de Tweede Wereldoorlog.


MARECHAUSSEEKAZERNE VERNIELD IN RIJEN

Dolle Dinsdag is de aanduiding voor dinsdag 5 september 1944.
Op die dag speelden zich in heel Nederland emotionele taferelen af naar aanleiding van berichten dat het land nu elk moment bevrijd kon worden van de Duitse bezetting. De geallieerden hadden namelijk in de voorgaande dagen in hoog tempo terrein gewonnen. Op zondag 3 september was Brussel bevrijd en op maandag 4 september was Antwerpen op de Duitsers veroverd.
De optimistische Nederlanders rekenden dit tempo door: op 5 september zou men in Rotterdam kunnen zijn, op 6 september in Utrecht en Amsterdam, en de rest "zou snel volgen". In Zuid-Nederland had men het gebulder van de kanonnen kunnen horen. Geruchten werden aangedikt, en al snel deed het fabeltje de ronde dat bepaalde plaatsen in Zuid-Nederland al bevrijd waren.
In Rotterdam werd beweerd dat de geallieerden bij Moerdijk waren, en in Amsterdam werd beweerd dat ze in Rotterdam en Den Haag zouden zijn. Dit werd aangedikt door een Brits radiobericht dat berichtte dat Breda inderdaad bevrijd zou zijn. Veel Nederlanders maakten zich de volgende dag op om hun bevrijders te begroeten. Vlaggen en oranje vaandels werden tevoorschijn gehaald, en bedrijven liepen leeg omdat het personeel de geallieerden op straat wilde opwachten. Onder Duitsers en NSB'ers brak paniek uit; administraties werden haastig vernietigd en velen sloegen op de vlucht. Ook in onze omgeving was dit duidelijk merkbaar.

De situatie in Gilze en Rijen
In de loop van maandag 4 september blijven Duitse troepen over de grotere wegen in onze gemeente terugtrekken, komend uit de richting Alphen en Chaam. Grotere colonnes bewegen zich over de rijksweg Breda-Tilburg van west naar oost. Er zijn halfrupsvoertuigen bij. Een paar geallieerde verkenners vliegen op grote hoogte over. Vrijwel de hele dag door is in het zuiden en zuidwesten geschutvuur hoorbaar. Omstreeks 16.00 uur rijdt één van de 7,5 cm-kanonnen van de Flakbatterij (luchtdoelgeschut) aan de Bavelseweg vanuit de Biestraat richting Gilze. Wat eerst onmogelijk leek gaat toch gebeuren: na een lang geraas van proefdraaien stijgt rond 19.00 uur de eerste Dornier 217 vliegtuigen op in de richting Rijen om vervolgens laag vliegend koers te zetten maar het oostnoordoosten! Er volgen welgeteld nog 31 Dorniers, een groter aantal dan iemand had vermoed.

Onmiddellijk na het vertrek van de vliegtuigen begint in aller haast de ontruiming van de Flakstellingen. De eigen vervoerscapaciteit van deze eenheden is bij lange na niet berekend op het plotselinge onvoorziene bevel tot vertrek. Ondanks de rigoureuze vordering van paardenwagens met voerlui op het laatste moment bij omwonende boeren (o.a. Verhoven en Biestraat) moeten grote hoeveelheden munitie en allerlei andere materialen worden achtergelaten.

Ook in Rijen gaat de Luftwaffe op de vlucht. Verscheidene gebouwen zoals scholen en fabrieks-ruimten zijn hier sedert februari 1944 of reeds eerder door de Luftwaffe gevorderd voor het legeren van militairen, het huisvesten van diensten of het opslaan van allerlei materiaal.

Een groot aantal fabrieken en andere gebouwen worden door de zich terugtrekkende Duitsers in brand gestoken: de chroomlederfabriek van de Gebr. Smeekens aan de Laagstraat, in de Tuinstraat de lederfabriek van de firma v. Dongen-Verheijden. Eveneens in de Tuinstraat branden af: de schoenfabriek van de Wijs, de Bewaarschool (kleuterschool), het Meisjespatronaat en het Jongens-patronaat, in de Hoofdstraat de R.K. Pastorie. Ook aan de Hoofdstraat tegenover de kerk woedt die nacht urenlang het vuur in de fabriek van de Gebr. Theeuwes (de 'GT'), de R.K. Jongensschool aan de andere zijde van de Hoofdstraat brandt ook volledig uit. Aan het Burg. Sweensplein de schoenfabriek van Klerks.

Op die bewuste avond/nacht van 4 september zijn verder het gebouw van de Boerenbond aan de Hoeksestraat, het café 'Het Haasje' en de Marechausseekazerne aan de Rijksweg door toedoen van de opkrassende bezetters in vlammen opgegaan. Al met al een geweldige materiële schade in Rijen maar gelukkig (nog) geen gewonden of doden . . .

Deze kazerne is nooit meer herbouwd. Lange tijd heeft het hekwerk nog rondom het complex gestaan, nu is het een gazon en de rest is grotendeels terug naar de natuur gegaan. In de zeventiger jaren is er nog een nieuwe marechausseekazerne gebouwd in een woonwijk in Rijen-west.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: TracesOfWar
• Foto's: Peter van Hoek (1), Heemkring Molenheide (2)
• www.heemkringmolenheide.nl