Strafkamp Basisschool Yde

Strafkamp Yde was gevestigd in de voormalige basisschool van Yde-De Punt. In 1832 was er een schooltje gevestigd aan de andere zijde van de weg, naast het toenmalige café Timmer. In 1866 is de school op de oorspronkelijke plek gebouwd. In 1897 werd er een tweede lokaal bijgebouwd, in 1900 een derde lokaal en in 1929 kwam er een vierde lokaal bij en kreeg het gebouw de vorm die het tijdens de oorlog ook had.
In het gebouw waren in de oorlog honderden jongens en mannen gehuisvest, die door Organisation Todt verplicht werden gesteld om te werken aan de zogenaamde Frieslandlinie, een verdedigingslinie van de Duitsers om een eventuele aanval vanuit het Westen af te slaan.

Het gebouw bestond uit vier lokalen en ook de zolder werd af en toe gebruikt als slaapplaats. Maar gezien het brandgevaar (de mannen sliepen op stro en er was maar één smalle trap), is hier minder gebruik van gemaakt. In elk lokaal lagen 30 a 40 man. Ze sliepen op de grond, in de lokalen was een houten afscheiding gemaakt waarop los stro lag, welke gevorderd werd van de boeren. Dit stro werd maar om de paar maanden ververst, waardoor het al snel een broedplaats was voor allerlei soorten ongedierte.
's Avonds voor het naar bed gaan de kleren uit voor luizencontrole.

In het midden stond een tafel met daaromheen banken. Elk lokaal had een eigen kachel. Het aantal toiletten en wasbakken was niet berekend op zulke grote aantallen gebruikers, waardoor deze vaak ook verstopt en vies waren. De hygiënische omstandigheden waren dus ver beneden peil. Aan de rechterzijde van het gebouw was het schoolplein gesitueerd. Hier moesten de mannen ‘s ochtends op appel staan en werden ze geteld voordat ze in colonne naar het werk liepen. In de laatste maanden werd er rondom het gebouw een prikkeldraadversperring aangebracht.

Na september 1944 moest Friesland 13.000 mannen in de leeftijd tot soms 55 jaar leveren. Alleen in Vries waren al 3180 Nederlandse arbeiders, voornamelijk Friezen. Het Duits toezichthoudend personeel telde 115 personen.
Vanwege een tekort aan Duits personeel werden ook niet-Duitsers voor deze functies opgeleid. Het werk bestond voornamelijk uit het graven van tankgrachten, loopgraven en schuttersputjes. Door de mannen uit Yde werd er ook veel gewerkt bij het vliegveld in Eelde.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Bert Deelman
• Foto's: Bert Deelman
• Strafkamp Yde