Stolpersteine Gramsbergerweg 8

Deze kleine messing plaquettes (Stolpersteine of struikelstenen) herdenken:

* Isak Frank, geb. 1866, vermoord 20.3.1943, Sobibor.
* Aron Karel Frank, geb. 1909, vermoord 30.11.1943, Lublin Majdanek.
* Helene Kösters, geb. 1900, vermoord 9.7.1943, Sobibor.

Isak Frank trouwde in 1896 met Henriëtte de Haas. Isak was een textielkoopman die een winkel had aan het Oosteinde in Hardenberg. Het echtpaar kreeg vier kinderen: Martha, Andries, Alida en Aron Karel. De twee zoons sloten zich aan bij het bedrijf van hun vader en brachten koopwaar op de markt terwijl hun vader in de winkel werkte. De oudere kinderen trouwden later en verhuisden, maar Aron Karel bleef vrijgezel en woonde bij zijn ouders. Zijn moeder, Henriëtte, stierf in 1941 thuis op 67-jarige leeftijd.

Helene Kösters, geboren in Gildehaus, Duitsland, werd op deze locatie de inwonende huishoudster van Isak en Aron Karel Frank.

Isak, Aron en zoon Andries plus Andries 'vrouw Frederike doken onder in Dalfsen, geholpen door boer Albert Huisman en zijn vrouw Hillichien. De Franken en drie anderen verstopten zich meer dan een jaar op zolder - zeven in totaal. Ze werden op 5 maart 1943 gearresteerd en naar Westerbork en vervolgens naar Sobibor gebracht. Isak en zijn schoondochter werden bij aankomst vermoord. Volgens een bron werden Aron en Andries geselecteerd voor werk, maar werden ze later vermoord in Majdanek. Stolpersteine ​​voor Andries en Frederike Frank zijn aan [towid] 74080, Voorstraat 5 [/ towid] in Hardenberg.

Albert Huisman werd gearresteerd wegens het onderduiken van joden en zat een jaar vast in Vught. Hij en zijn vrouw Hillichien hebben de oorlog overleefd.

Helene Kösters is in juli vermoord in Sobibor. Haar moeder, Sophie Kösters-Neter, en haar zus Anna Reindorp-Kösters die beiden in Leeuwarden woonden, werden in november 1942 in Auschwitz vermoord. Een andere zuster, Josephiene Kösters, ook huishoudhulp, woonde in Den Haag en kwam om in Auschwitz in September 1942. Stolpersteine ​​voor de moeder en drie dochters zijn in Bad Bentheim (Gildehaus-gemeenschap) in Duitsland op [towid] 38807, Bernhard Hagels Platz 13 [/ towid].

"Stolpersteine" is een kunstproject in Europa van Gunter Demnig ter herdenking van slachtoffers van het Nationaal-Socialisme (nazisme). Stolpersteine (struikelstenen) zijn kleine, 10x10cm messing plaquettes geplaatst in de stoep voor de laatste vrijwillige residentie van (meestal Joodse) slachtoffers die zijn vermoord door de nazi's. Elke plaquette is gegraveerd met de naam van het slachtoffer, de geboortedatum en de plaats (meestal een concentratiekamp) en de datum van overlijden. Op deze manier geeft Gunter Demnig een individueel gedenkteken aan elk slachtoffer. Eén steen, één naam, één persoon. Hij citeert de Talmoed: "Een mens wordt alleen vergeten als zijn of haar naam wordt vergeten."

Borne was de eerste plaats in Nederland waar Stolpersteine zijn gelegd. Dit gebeurde op 29-11-2007.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Anne Palmer
• Foto's: Jasper Nijman, Stichting Historische Projecten Hardenberg
• Joods Monument
• Geni.com
• Genealogie families uit het Noorden van Nederland: Albert Huisman
• "Levenslicht geeft Holocaust slachtoffers een gezicht," p.13
• Stolpersteine.eu
• Go2War2.nl