Monument Derk van Assen

Tekst op het monument:

"Op 14 september 1943 werd hier door de Duitschers gefusilleerd Derk van Assen, geboren 9 oktober 1891 te Hasselt (o), Deurwaarder der Directe Belastingen te Maastricht."

Derk van Assen was betrokken bij het verzet en de hulp aan joden en piloten. Hij werd op 24 juli 1943 opgepakt door de Haagse Sipo. Tijdens zijn verhoor weigerde hij de namen van zijn kameraden prijs te geven. Hij werd op 14 september 1943 in de Schadijkse bossen bij Meterik gefusilleerd.

Derk van Assen en Berendje Grolleman

Beiden zijn geboren te Hasselt in Overijssel. In 1918 traden ze daar in het huwelijk.
Daarna verhuisden ze naar Maastricht, waar Derk werkzaam was als deurwaarder der Directe Belastingen. Derk en Berendje hadden geen kinderen.
In Maastricht was Derk ouderling bij de Christelijk Gereformeerde Gemeente. Tevens was hij landelijk voorzitter van de Christelijke vakbond voor belastingambtenaren.

Vrijwel vanaf het begin van de oorlog in 1940 waren Derk en Berendje actief betrokken bij het verzet.
Zij regelden de vlucht voor Joden naar andere landen. In samenwerking met verzetsgroepen uit Maastricht en het Zuid-Limburgse mijngebied werden geallieerde piloten uit handen van de bezetter gehouden. Naast de verspreiding van illegale bladen als Vrij Nederland en Trouw speelden zij een rol bij het samengaan van onderduikorganisaties in de stad Maastricht.
Al deze activiteiten bleven niet onopgemerkt bij de Duitse bezetters.
Via infiltraties en verraad verkreeg de Duitse Sicherheitsdienst bewijzen van hun vele illegale activiteiten.
Dit leidde tot de arrestatie van Derk en Berendje op 24 juli 1943 in hun huis aan de Cannerweg 124A. Zij boden op dat moment onderdak aan een Joods echtpaar en werden daarmee op heterdaad betrapt tijdens hun arrestatie.

Derk werd wekenlang verhoord door de Sicherheitsdienst in het huis van bewaring te Maastricht. Hij liet echter niets los over de verzetsmensen met wie hij samengewerkt had. De belastingdienst van Maastricht bood de Duitsers tevergeefs 40.000 gulden om Derk vrij te kopen. Na een poging van verzetsmensen om Derk te bevrijden, werd hij op 14 september 1943, in de vroege ochtend, naar de Schadijkse bossen in Meterik gebracht. Omdat hij bleef weigeren de Sicherheitsdienst informatie te verschaffen, werd hij ter plaatse gefusilleerd.
In 1946 werd zijn lichaam hier opgegraven. Na identificatie werd hij herbegraven in zijn geboorteplaats Hasselt. De gemeente Horst heeft in 1946 een herdenkingskruis laten plaatsen. Sinds vele jaren wordt dit kruis onderhouden door de Stichting kruisen en kapellen van Horst a/d Maas.
In 1963 hebben de stoffelijke resten van Derk een laatste rustplaats gevonden op het Ereveld van de Stichting Oorlogsgraven te Loenen op de Veluwe.

Berendje werd na tijdelijke detentie in kamp Vught, zonder enige vorm van proces, op transport gesteld naar concentratiekamp Ravensbrück in Duitsland. Op 18 februari 1945 is zij daar van uitputting, in erbarmelijke omstandigheden gestorven. De locatie van haar laatste rustplaats is onbekend.

Foto 5: Jan van Assen en zijn echtgenote Hilda, tijdens een bezoek aan het kruis op 23 november 2019, bij gelegenheid van 75 jaar herdenking bevrijding Horst aan de Maas.

Andere plaatsen met tastbare herinneringen aan Derk van Assen en Berendje van Assen-Grolleman:
- Algemene begraafplaats in het Van Stolkspark te Hasselt: Herdenkingskruis Derk en Berendje
- Ereveld van de Stichting Oorlogsgraven te Loenen: laatste rustplaats van Derk, vak E, nr. 25
- Cannerweg 124A te Maastricht: Struikelsteentjes in het trottoir
- Belastingkantoor Maastricht: een monumentje
- Straatnaam in Maastricht: Van Assenstraat
- Concentratiekamp Ravensbrück: vermelding van de naam Berendina van Assen-Grolleman
- Yad Vashem Jeruzalem: Hall of Names

De plek van het kruis voor Derk van Assen is alleen te voet bereikbaar via een wandelroute met onverharde paden (geaccidenteerd terrein, stuifduinen). Auto parkeren op de parkeerplaats van Staatsbosbeheer aan de Gusseweg te Meterik (in de Schadijkse bossen). Op het informatiebord bij deze parkeerplaats staat de wandelroute, Drabbelsdriftroute, aangegeven. Volg de palen met paars gekleurde aanduiding. De route is 3.3 km. lang. Halverwege de route bevindt zich het kruis.