Oorlogsmonument Schraard

In de muur van de oude Gereformeerde kerk van Schraard is een herdenkingssteen ingemetseld. De steen herdenkt de plaatsgenoten Anne de Haan en Fetze Elgersma.

Anne de Haan werd geboren op 10 maart 1923 in Schraard. Hij was werkzaam op het boerenbedrijf van zijn vader. Omdat hij zich niet voor de arbeidsinzet had gemeld, zat hij ondergedoken in de ouderlijke woning in zijn geboorteplaats. Door verraad van Frans Michon werd Anne in maart 1944 door de Groningse Sicherheitsdienst gearresteerd en naar Groningen overgebracht. Na enkele dagen werd hij naar kamp Amersfoort vervoerd en een maand later naar het concentratiekamp Buchenwald, waar hij op 18 april 1944 aankwam. De 21-jarige Anne de Haan stierf hier op 23 juni 1944.

Op zaterdag morgen 7 april 1945 deed de Sicherheitsdienst uit Sneek en Groningen in samenwerking met de Landwacht een grootscheeps opgezette aanval op de Marechausseekazerne in Makkum. Zij waren in de veronderstelling dat dit het hoofdkwartier van de verzetsbeweging was. Er werd echter niets gevonden en waarschijnlijk uit woede werd toen een razzia uitgevoerd in de plaatselijke conservenfabriek van Van den Berg. De bezetter had een lijst met namen die door een verrader was samengesteld. In de fabriek en in het dorp werden dan ook arrestaties verricht, terwijl in de fabriek ook wapens werden gevonden.

Fetze Elgersma werd geboren op 22 april 1900 in Wons. Hij was veehouder in Schraard. Toen op 7 april 1945 de overvalwagen van de SD binnenreed, was het de bedoeling om Willem (de zoon van de familie Elgersma) te arresteren. Deze was echter niet thuis, maar na een grondig onderzoek in de boerderij werden wel enkele wapens gevonden. Fetze en zijn twee onderduikers, Jan Emmens en Hermanus Falkena, werden meegenomen, waar Fetze en Hermanus werden gefusilleerd. Elgersma werd begraven op de N.H. begraafplaats in Makkum.

Waar de hele verzetsgroep waar Jan Emmens deel van uitmaakte bij de kazerne werd gemarteld en gefusilleerd, gold dat niet voor Jan Emmens. Die bleef even gespaard, vermoedelijk omdat de vijand info van hem wilde hebben over zijn groep. Hij is meegevoerd toen de vijand op de vlucht sloeg omdat ze zagen dat ze de oorlog gingen verliezen. In Anna Paulowna is Jan Emmens uiteindelijk toch gefusilleerd door een Nederlandse NSB''er, die voor deze daad/daden berecht is. Jan Emmens is tweemaal herbegraven en ligt nu op Ereveld Loenen.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Bert Deelman
• Foto's: Bert Deelman
• Nationaal Comité 4 en 5 mei