Monument Anje Lok

De school waarop dit monument ter ere van Anje Lok, geboren op 8 december 1903 te Siegerswoude, bevestigd is, is gebouwd in 1930. Meester Lok werd het eerste hoofd van deze school. Hij wordt omschreven als een vertrouwenspersoon voor velen, die veel voor het dorp heeft betekend. Als natuurliefhebber en bioloog leerde hij de mensen genieten van de mooie natuur die het dorp omringd.

Tijdens de tweede wereldoorlog was hij een overtuigd voorstander van geweldloos verzet. Het was zijn diepste overtuiging dat alle mensen in wezen gelijk zijn en dus ook gelijke kansen moeten krijgen. Hij hielp onderduikers door hen onderdak, bijvoorbeeld op de zolder van school, en bonkaarten te verschaffen. Hans Slosch, een joods jongetje, woonde bij hem thuis. Een collega onderwijzer aan de school van Lok was NSB-er, wat het verzetswerk van Lok bemoeilijkte. Hans werd om die reden op een veiligere plaats ondergebracht. De collega was op de hoogte van de activiteiten van Lok en heeft dit aan de bezetter doorgegeven.

In de nacht van 19 op 20 mei 1944 werd er bij Lok, die in een woning naast de school woonde, aangebeld. Twee mannen in burger, die zich legitimeerden met SS legitimatiebewijzen, vroegen Lok om mee te gaan om een getuigenverklaring af te leggen in Assen. Zijn vrouw, dochter (11 jaar oud) en zoontje keken Lok na, terwijl hij met de mannen meeging. De mannen zeiden nog geruststellend tegen Lok zijn vrouw dat haar man snel weer thuis zou komen. De mannen schoten Lok vervolgens bij het tuinhekje dood. De mannen renden hierna naar een auto en reden met gedoofde lichten weg.

Later bleek dat dit drama een vergelding was voor de aanslag op landwachter Kees Hartenhof. Dit soort 'Silbertanne' moorden vonden plaats tussen september 1943 en september 1944. Voor een aanslag op één Nederlandse collaborateur, werden vaak drie ‘Deutschfeindliche’ Nederlanders zonder enige vorm van proces doodgeschoten. Binnen een jaar werden op deze wijze ongeveer 50 anti-Duitse Nederlanders vermoord.

Een Silbertanne actie was bedoeld als represaille en om mensen af te schrikken. Daarom werd gekozen voor een vooraanstaand persoon met publieke bekendheid, van wie de bezetter wist dat die persoon kritisch tegenover de Duitse bezetting stond. Om die redenen is Lok doelwit geworden. Er is nooit bekend geworden wie de Silbertanne moord op Lok heeft uitgevoerd.

In Ravenswoud is een Meester Lokstraat en de school is Meester Loksschool genoemd. Ieder jaar in mei herdenken de leerlingen hun meester Lok.

Aanvullende nadere informatie van de Historische Vereniging Appelscha e.o.

Op 21 mei 2024 is het 80 jaar geleden dat Anje Lok bruut werd vermoord door de handlangers van de Sicherheitsdienst (SD) tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In de avond van 19 mei 1944 vertelde Lok aan zijn vrouw dat hij bonkaarten voor de onderduikers in de lege kachel in een bergingshok had verstopt. Diezelfde nacht werd er bij hem aangebeld. Twee mannen vroegen of Lok wilde meegaan om een getuigenverklaring af te leggen in Assen. Terwijl zijn vrouw en twee kinderen hem in het donker nakeken, werd Lok door de twee SS’ers in de tuin van zijn woning (naast de school) doodgeschoten.

In 1948 kreeg de school de naam Meester Lokschool en werd er een gedenkteken aan de zijgevel onthuld.

Het gedenkteken werd gemaakt door beeldhouwster mevr. Nina Baanders-Kessler uit Hilversum. Zij heeft in haar werk op fijnzinnige wijze uitdrukking gegeven aan wat in het leven van Anje Lok zo'n grote plaats innam: zijn liefde tot de natuur. Het monument stelt een meisje voor dat is omgeven door bloemen en vogels en symboliseert de jeugd te midden van de ontluikende natuur. Het gedenkteken werd onthuld door twee leerlingen van de school, te weten Lieneke Huberts en Tjikkie van der Duin, door de linten van de Friese vlag waarmee de steen was bedekt, door te knippen.

Tot 2015 werd meester Lok jaarlijks herdacht door de onderwijzers en leerlingen van de Meester Lokschool. Na de sluiting van de school heeft de HVA de herdenking, vanaf 2017, overgenomen. Elk jaar komen dochter Janny Lok, familieleden, (school)vrienden van Janny en leden van de HVA rond 19 mei bij elkaar om meester Lok te herdenken. Tijdens de bijeenkomst dit jaar werden herinneringen aan meester Lok opgehaald. Nicht Lieneke Huberts vertelde o.a. over de onthulling van het gedenkteken. Het werd toen duidelijk dat dit op 22 mei 1948 geschiedde en niet, zoals op verschillende websites is vermeld, bij het 25-jarig bestaan van de Meester Lokschool in 1955.